نماز وجدان!

درودِ خدا به آن انسانی که انسانیت را پاس داشته و شعورِ آن را ترویج می‌دهد تا جمعی را بواسطه ی افکار بلندش متوجه خالقِ بزرگی کند که نسبت به خلایق بی نیاز است و فقط آنها را نعمتِ عقل بخشید تا بواسطه ی عقل به آنان متذکر شود که هیچ خلقتی بی هدف نبوده و نیست پس بر انسان واجب است که در خود بِکاود تا آن دلیل انسان شدنش را بیابد و هر آن کس که بدین مهم دست یافت بی شک خود راه خدا شناسی را به هر قیمتی که باشد خواهد جست تا عطشِ وجودی خود را با رساندن روح تشنه اش به سرچشمه ی معرفت الهی فروکش کند و با پیوند خود به این سرچشمه خود را در دریای معرفت کردگار غوطه ور سازد بَل اندکی روح خسته اش را تسلی بخشد حال آنکه رسیدن به آن سرچشمه، اشتیاق و حرص آدمی را برای بیشتر بودن در آن منزلگاه لحظه به لحظه فزونتر و زیادتر میکند

آری انسان بودن و انسان ماندن آرزویی س که هر تکامل یافته ای را به تکاپوی بیشتر وادار میسازد و استاد ملحق گرانقدر که همواره نیک اندیشی را سرآغاز اندیشه های خویش قرار داده اند در اینجا دو اثر برایمان آوردند که بی شک رازی بین آنها مستور بوده و خداوند توفیق داد ریسمان نامرئی بین این دو اثرِ پرمحتوا را ببینم و توفیق شرح آن به جانِ قلمم گوارا شود.

ابتدا بگویم که استاد حبِ علی (ع) و اشارت به انسانیت را چه زیبا منعکس ساخته اند که هردو آثارشان تلاءلو همین را دارد و هردو اشاره به حب حضرت علی (ع) به خداوند را به گونه ای زیبا و هوشمندانه بیان میدارد

در اثرِ اول که اشاره به داستان ِ زیر دارد:

برای رسول خدا (ص) دو شتر بزرگ هدیه آوردند. حضرت به یاران خود نگریست و فرمود: «آیا در میان شما کسی هست که دو رکعت نماز به جای آورد و در آن هیچ فکر دنیایی به خود راه ندهد تا یکی از دو شتر را به او بدهم. » حضرت علی (ع) به پا خاست و مشغول نماز شد. هنگامی که سلام نماز را داد، جبرئیل نازل شد و به پیامبر عرض کرد یکی از دو شتر را به حضرت علی (ع) بدهید.

رسول خدا (ص) پرسید: علی (ع) در تشهد که نشسته بود، اندیشید کدام یکی از دو شتر را بردارد؟ جبرئیل پاسخ داد: اندیشید که شتر چاق تر را بگیرد و آن را بکشد و در راه خدا به فقرا بدهد، پس اندیشه اش برای خدا بود، نه برای خود و برای دنیا.

حضرت رسول خدا (ص) نیز هر دو شتر را به او داد و فرمود: بنده ای نیست که دو رکعت نماز گزارد و در آن اندیشه چیزی از دنیا نکند، مگر آن که خداوند از او خشنود شود و گناهانش را بیامرزد. »

و حال در اثر دوم

باران نفس هایت
می بارد
و من
خواب خوشی را
در آغوشت
تجربه میکنم


اگر عمیق تر بنگریم خواهیم یافت که اگر انسان چشمانش را ببندد و بخوابد با ریزش حتی چند قطره از خواب میپرد چه اینکه بخواهد زیر باران باز بخوابد و خوابش را همچنان در آرامش ادامه ده

پس اینجا شاعر ما را به یک تأمل دعوت کرده و آن هم توجه به اینکه کدام خواب و فراغِ بال میتواند اینقدر عمیق و معنادار باشد که انسانی از خود بیخود شده و پیکره ی جسمانی اش را فراموش کند
این بحث بی شک اشاره به نماز حضرت علی (ع) دارد که شنیده ایم که گفته اند ایشان چنان در هنگامه ی نماز روحِ خود را به خدا پیوند میزدند که وقتی پیکانِ تیر هم از پای مبارکشان بیرون می کشند دردی را حس نمی کنند

دقیق تر بخواهیم بنگریم نکته ی دیگر به ذهنمان خطور میکند و آن این نقل است که گفته شده حضرت علی(ع) در هنگام نماز به صدای سائل پاسخ می دهد و در هنگام رکوع انگشت خود را به سائل نشان می دهد و سائل به سمت ایشان رفته و انگشتر از انگشت ایشان بیرون کشیدند و نزول آیه ی ولایت را در این باب بر قلب پیامبر (ص) را شاهد هستیم

حالا در ذهن برخی سؤال پیش می آید که چگونه است که حضرت علی (ع) گاهی چنان غرق در نماز می شد که درد کشیدن تیر از بدن خویش را حس نمی کرد و گاهی دیگر صدای سائل را شنیده و به آن پاسخ میدهد

شهید مطهری (ره ) در کتاب امامت و رهبری در پاسخ به این دو شبهه دو پاسخ آورده اند که خلاصه ی آن چنین است :

۱ – پیامبر اکرم (ص) و ائمه هدی (ع) حالاتشان در تمام زمانها یکسان نبوده؟ گاهی دیده می شود خود پیغمبر (ص)، وقتی نماز می خواندند، حسن و حسین (ع) بر دوش او سوار می شدند و حضرت سجده را طولانی می کردند تا این که طفل بلند شود و گاهی تیر از پای امیرالمؤمنین (ع) در می آوردند، چون حالت «جذبه » و «محو» قوی است، متوجه نمی شدند، پس همه حالات معصومین همچنین اولیاء خدا مشابه نبوده و شدت و ضعف داشته است.

۲ – از دیدگاه عارفان وقتی حالت انجذاب کامل شد، در آن حالت، برگشت است; یعنی شخص در عین حال که با خدا هست با ماوراء هم هست، این همانند خلع بدن می باشد، بعضی در همه احوال در حال خلع بدنند و بعضی لحظاتی خلع بدن می کنند; در این صورت، نزد عرفا حالت هنگام بیرون کشیدن تیر از بدن، ناقصتر و پایین تر از حالت به فقیر صدقه دادن می باشد. چرا که به قدری توجه اش به خدا کامل است که در آن حال، تمام عالم را می بیند.

با توجه به جواب دوم شهید مطهری، می توان گفت، شنیدن صدای سائل و به کمک او پرداختن، توجه به خویشتن نیست، بلکه عین توجه به خداست، علی (ع) در حال نماز از خود بیگانه بود نه از خدا، و می دانیم بیگانگی از خلق خدا، بیگانگی از خدا است.

اما در پاسخ به سوال سوم که در ابتدای بحث بدان اشاره شد باید گفت که نمازو انفاق هر دو عبادت محسوب می شوند و در چنین صورتی جمع بین نیت نماز و نیت انفاق به عنوان یک عبادت امکان پذیر است


گرچه سخن به درازا کشیده شد ولی باید چنین بحثی باز میشد تا بر کسی پوشیده نباشد که استاد ملحق بزرگوار چه نگاه عمیق و پر از درایتی دارند که این چنین هوشمندانه افکاربلندشان را در لباس افراغ اندیشه به کوتاه ترین شکل ممکن ارائه می دهند تا ما را به نگاه ژرف تر دعوت کنند
و همین خود دلیلی باشد که کسی در ذهن خود نگنجاند که ایشان چون خود مدیر سایت می باشند هر روز مطلبی با عنوان افراغ اندیشه ارائه می دهند
که اگر چنین می بود و ایشان قصد تحمیل افکاری بدون تأمل را می داشتند باید هر روز شاهد یک اثر می بودیم حال اینکه ایشان به فواصل بلند ما را میهمان آثار خویش میکنند

و اینجا جا دارد از ایشان تقدیر و تشکر وافر به عمل آورد که ما را همواره به چنین میهمانی هایی دعوت می کند

سبز باشید و تندرست
یا حق