به ساحل اعتبارم نیست

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین


سلام و درود بر شما جناب قدمی واریانی(ققنوس) گرامی
این نیمایی را چند روز پیش هم خواندم اما فرصت نوشتن نداشتم. حال که مجالی دست داد واجب دیدم تا بنویسم و به شما بعنوان سراینده‌ی این نیمایی تبریک بگویم.
تبریک به این خاطر که وزن این نیمایی را خیلی خوب رعایت کرده‌اید و پیداست که در این خصوص تلاش کرده‌اید و تلاش شما ستودنی است چرا که این اثر از نظر \"وزن عروضی\" نسبت به آثار پیشین شما غافلگیر کننده بود.
تنها مواردی خیلی جزئی دیده می‌شود که اصلاح این موارد موجب زیباتر شدن شعر و آهنگ آن خواهد شد.
البته در بین این موارد یکی دو مورد مربوط به \"سطربندی\" شعر شماست که وزن را مختل ساخته است وگر نه وزن شعر در این مواردِ بخصوص ایرادی ندارد.
(چندی پیش \"استاد بهروز عسکرزاده‌\"ی عزیز دو مورد شرح و نقد پیرامون \"سطربندی و رعایت وزن\" در شعر نیمایی، بر شعر دو تن از شاعران و دوستان عزیز نوشتند که امیدوارم مطالعه کرده باشید)

وزن و آهنگ اثر شما از تکرار رکن \"مفاعیلن\" (ل _ _ _) شکل گرفته است که با هم مرور می‌کنیم.

\"به ساحل اعتبارم نیست
مفاعیلن مفاعیلن
سراپا غرق حیرت
مفاعیلن مفاعیل
سراپا غرق اندوهم
مفاعیلن مفاعیلن
در این ماتم سرا دیریست،
مفاعیلن مفاعیلن
با احساس میکوبم.\" 
در این بند؛ چهار سطر اول بدرستی با هجای کوتا شروع می‌شوند. اما سطر آخر با یک هجای بلند شروع شده است.
هر کدام از سه سطر اول را می‌توان یک جمله‌ی مستقل و تمام شده خواند.
اما سطر چهارم؛ \"در این ماتم سرا دیریست\" اگر چه با هجای کوتاه شروع شده است و وزن سالمی دارد اما از نظر معنا و مفهوم یک جمله‌ی ناتمام است. فی‌الواقع ادامه‌ی این جمله در سطر آخر آمده است که این سطر با هجای بلند \"با\" شروع می‌شود: (با احساس میکوبم)
به همین خاطر اشکالی هنگام خوانش پیش می‌آید لذا سراینده‌ی گرامی بهتر است که سطر آخر را هم در ادامه‌ی سطر ماقبل آن بیاورند؛
\"به ساحل اعتبارم نیست
سراپاغرق حیرت
سراپاغرق اندوهم
دراین ماتم سرا دیریست با احساس میکوبم\" 
و یا به طریق زیر یک علامت وصل در ابتدای سطر آخر بیاورد تا خواننده متوجه اتصال دو سطر بشود و شعر هنگام خوانش دچار لغزشِ آهنگ نگردد؛
\"به ساحل اعتبارم نیست
سراپاغرق حیرت
سراپاغرق اندوهم
دراین ماتم سرا دیریست
- با احساس میکوبم\" 
با دو روش فوق وزن دو سطر آخر سرِهم می‌شود؛ \"مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن\"
***
مثال موج، آشوبم 
به ساحل اعتبارم نیست 
در طوفان وحشت زا 
هم اغوشی برایم نیست،
در این بند قبل از طوفان واژه‌ی \"این\" از قلم افتاده که موجب سکته‌ای در وزن شده است.
البته در فایل صوتی و هنگام خوانش واژه‌ی \"این\" خوانده می‌شود.
\"در این طوفانِ وحشت‌زا\"
***
چنان موجی به روی موج 
به خود سیلی میکوبم 
من آن دریا پر تشویش 
من آن موج خروشان را 
دراین قلب پراز آتش 
درون سینه ام باشوق
خاموش خواهم ساخت.
در این بند بعد از \"سیلی\" جای خالیِ یک هجای کوتا حس می‌شود. حتی اگر دقت کنید در فایل صوتی هنگام خوانش، سراینده‌ی گرامی برای جبران این نقیصه \"لی\" در واژه‌ی \"سیلی\" را کمی کش‌دار می‌‌خوانند که این کار صحیح نیست.
بر فرض باید اینگونه می‌شد؛
\"به خود سیلی همی کوبم\"
و در سطر بعد باز یک \"یِ\" متصل به دریا از قلم افتاده که البته در فایل صوتی \"دریایِ\" خوانده شده و نقیصه‌ی وزنی را برطرف نموده‌اند.
در این بند نیز سطر آخر مثل موردِ بندِ نخست با هجای بلند شروع می‌شود و بهتر است با علامتِ اتصال(-) و با کمی تغییر در وزن نوشته بشود.
اینگونه مثلا:
\"درون سینه‌ام با شوق
- خواهم کرد خاموش\"
یا:
\"درون سینه‌ام با شوق خواهم کرد خاموش\" (مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل)
***
شبانگاهان مرا دیریست به ذهنم شعله میبارد 
تمامش میشودباران و مثال قطره ای ازحق به وجدانم 
بسان شعله میبارد.
در این بند \"به\" در سطر اول و \"واو\" در سطر دوم از وزن خارج‌اند که برای رعایتِ وزنِ سطور بهتر است اینگونه بنویسیم:
شبانگاهان مرا دیریست ذهنم شعله می‌بارد
تمامش می‌شود باران مثالِ قطره‌ای از حق
به وجدانم
بسان شعله می‌بارد.
ویا؛
شبانگاهان مرا دیریست
به ذهنم شعله می‌بارد
تمامش می‌شود باران مثالِ قطره‌ای از حق
به وجدانم
بسان شعله می‌بارد.

این نیمایی فقط از نظر \"وزن عروضی\" بررسی شد که تنها در موارد مذکور مشکل داشت.

با احترام
ابراهیم هداوند
۵/اسفند/۱۳۹۹