سفر

می خواهم از مسیر زمستان سفر کنم
برشانه های برف شبی را سحر کنم

از مرزهای کشور خورشید و شهر نور
برگردم و به قامت یلدا نظر کنم

از چشم های باز شده رو به زندگی
دل های مرده را بروم باخبر کنم

باید نگاه رفته به سمت سراب را
با سحر واژه های تو واقع نگر کنم

تا لحظه ی گسستن بند و پریدنش
باید کنار پیله ی پروانه سر کنم 

ساکن نمی شوم پس از این بر سرای خاک
"خود" را سپرده ام به تو تا در به در کنم

عظیمه ایرانپور


با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین

سخنی با خوانندگان عزیز:
با آنکه نوشتن را بسیار دوست دارم - بویژه پای آثار زیبا - ولی بدلایلی دیر به دیر می نویسم. این بار چاره ای نداشتم. تحملم کنید که بعد از گذشت بیست و چند ساعت نه شرحی بر این غزل زیبا دیدم و نه التفات درخوری ش...!

غزل بر وزن:
"مَفعولُ فاعِلاتُ مَفاعیلُ فاعِلات"
بحر (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
رکن آخِر را با هجای کشیده و به رسم قدما خواندم تا مبادا ذره ای از طنینِ خوشِ این آهنگ کم‌ شود.
وزنی است با قابلیت های بسیار.
پر کاربرد و درخور مضامین گوناگون.
بدون آنکه متوجه بشویم در مکالمات و مراودات روزمره بسیار از این وزن استفاده می کنیم. فی المثل اگر مصرع اول این غزل را به تنهایی بخوانیم یا بشنویم شستمان حتی خبردار نمی شود که این جمله مطلع یک غزل زیبا و آهنگین است؛
"می خواهم از مسیر زمستان سفر کنم"

و اما بر بال پرواز این غزل (عاشقانه-عارفانه) می نشینم و همسفر بانو "عظیمه ایرانپور". تا چشم و گوش دل به مناظر و تصاویرِ بکر و نغمه های دلنوازش بنوازم به امید آنکه گوشه ای از زیبایی هایش را بدین شرح قلمی کنم:
"می خواهم از مسیر زمستان سفر کنم
برشانه های برف شبی را سحر کنم"
"سفر" در زمستان و در شبی برفی آغاز می شود.
با توجه به شرایط و موقعیت سفر و نیز اراده ی شاعر در آغاز کلام(می خواهم)؛ "امید" اولین عنصری است که ابتدا به ساکن خودنمایی میکند و تا پایان سفر همراه و همراز اوست.
موسیقی درونی این بیت به لطف واج آرایی حرف "سین" و ترکیب زیبای "شانه های برف"
و نیز موسیقی کناری آن به مدد ردیف و قوافی درست و محکم، دلنشینی آهنگ را دو چندان کرده است.
"شانه های برف":
نقاطی مثل گردنه ها و ترانشه های جاده همیشه برف بیشتری دارند. در این ترکیب علاوه بر آنکه سختی راه تصویر می شود، یک حس ملموسِ زمستانه و شاعرانه ای نیز دریافت می شود.

"از مرزهای کشور خورشید و شهر نور
برگردم و به قامت یلدا نظر کنم"
"کشور خورشید" و "شهر نور" ترکیب های چشم نوازی هستند که به مدد واژه ی "مرز" - فصلِ بین تاریکی و روشنایی را مشخص می کنند. (سپیده سر می زند)
مسافر شاعر ما امیدوار است تمام شب را تا سحر از مسیر زمستان طی طریق کند و به روز برساند.
تصویر رسیدن مسافر به مرز روشنایی که مزیّن است به پرتو نور خورشید هنگام طلوع؛ و نیز برگشتن و تماشا کردن قامت یلدا - در نمایی بسته از چهره ی مسافر - یک مسیر و یک شب طولانی را در ذهن مخاطب تصویر می کند. از طرفی وداع شاعر با شب یلدا به قدری زیبا و تاثیرگذار است که می توان آن را بعنوان بهترین و ماندگارترین سکانس این اثر معرفی کرد.

"از چشم های باز شده رو به زندگی
دل های مرده را بروم باخبر کنم

باید نگاه رفته به سمت سراب را
با سِحرِ واژه های تو واقع نگر کنم"
پیداست که طلوع خورشید کامل می شود و امید شاعر مضاعف.
در این دو بیت نقطه ی اوج امید و امیدواری حس می شود و قابل درک است که مسافر عاشق ما طلوع خورشید و روشنایی روز را پنجره ای باز شده به روی زندگی میداند و می رود تا این "مژده ی امید" را به همگان بدهد.

"تا لحظه ی گسستن بند و پریدنش
باید کنار پیله ی پروانه سر کنم"
روند تبدیل یک کرم به پروانه و پرواز آن مصداق زیبایی است تا شاعر مراد خود را از هدف و امیدواری بروز بدهد. روند تکامل و پریدن یک کرم بهترین درسی است که از طبیعت گرفته می شود تا الگوی سیر و سلوک شاعر در این طریق دور و دراز باشد.

"ساکن نمی شوم پس از این بر سرای خاک
"خود" را سپرده ام به تو تا در به در کنم"
بله! بسیار زیبا...!
گویی سالکِ این طریق آماده ی پریدن است.
و نه دربدری به معنی آوارگی است که نشان از لذتِ مصائب و سختی های این طریق دارد چنانکه که از کرمی در پیله ی خود پروانه ای شیدا می سازد.


با احترام
ابراهیم هداوند
۱۰/مهر/۹۹