به رنگ خون

با سلام بر اهالی شعر
و مانای مانا
چند نکته قبل از رسیدن به شعر عرض کنم بشر هنگام عصبانیت دو گونه عکس العمل از خودش نشان می دهد یا افسار خود را از دست داده و با داد و بیداد و کوبیدن و کوفتن و ناسزا عصبانیتش را ارضا یا در عین آرامش و با استفاده از کلمات محترمانه اما تند و تیز سعی در بیان عصبانیت و ناراحتی خود دارد مانای من در این شعر عصبانی ست و عصبانیتش از نوع نگارش شعر مشخص است و عجله برای اتمام شعرش به وضوح نمایان است
من مانا را سلطان ارايه تلمیح می دانم اما این جا در این شعر از ارائه تلمیح خبری نیست مانا استاد اکرانِ احساس بر پرده اشعار پر معناست
وقتی معنا و پیام قابل توجهی در شعر وجود دارد خواسته یا ناخواسته و بالاجبار می‌توان از برخی ایرادات گذشت و صرفا بر پیام بسنده کرد اولا مانای عزیز در شعرش یک پیام داشت :(کردها با غیرت هستند) بنظرم تنها نکته مثبت شعر بود و دیگر
و جزئیات شعر:
اول
احساس منِ خواننده از شعر پراکندگی و بی ربطی دو پرده است کاش شعر تنها پرده اول بود یا پرده دوم چون هر چه تلاش کردم ارتباطی نیافتم و اینکه هر چه در گوگل سرچ کردم چیزی از فواد نقشبندی نیافتم تا متوجه شوم که ازادش کردند(چون نوشتی برگرد رهایی را گدایی نکن) یا فرار کرد(چون نوشتی مادرش برگرد به میله ها) یا نهایت اعدام شد
دوم
کمی شعر را اسیر قصه گویی دیدم زمانی در چند سطر از گفت، گفتند، گفت استفاده کردی و اینکه اصلا موافق (من هم زنی دارم...) نیستم البته و هزار البته شاید ارتباطی وجود داشت بین این دو که من در شعر متوجه نشدم
سوم
تا جایی که می‌دانم دشداشه لباس اعراب و شهرهای جنوبی و گرم باشد تا کورد ها کاش نام لباس کوردی را می آوردی مثل چوخه(تنپوش مردانه ی کوردی)

اما مانای عزیز من در جایگاهی نبودم شما و اساتید عزیز را بخواهم نقد کنم چه برسد ایراد بگیرم منو بزرگی خودت ببخش شعرت نسبت به اشعار قبلی خیلی ضعیف تر بود و اما تمام ضعف شعرت را به حساب عصبانبتت و عجله در نگارش می گذارم و پیام و فریاد شعر را دوست دارم و اما می خواهم ابتدای شعرت را اینگونه بخوانم :
چگونه رستی پسرم؟
کبوترها شاهدند
که گردنت به مویی مانده بود
تا لبهای دار را بوسه زند

حرامم باد
اگر از انعکاس ماه در زلال رود
جرعه ای نوشیدم
که درین جنگل تاریک
افراها هنوز تشنه ی افتابند

رها کردند تا توری شوم
و ستاره ها در تار مشبکم ، اسیر شب
که هنوز از ورق پاره های توس
صدای پای توسنی می آید

گفتند: تماشای آسمان ارزانی ات
به شرط آنکه
مکان اخفای غریوت را افشا کنی
که در حلقوم کدام توفان
مستور است ؟

مانده ام بر دو راهی خون و عسل (غسل و عسل / خون و خرما)
و نمیدانم
چرا این چوخه ی دیبا
بر تن شرافتم زار میزند؟

گفت جان مادر
برگرد و از میله ها ،
آزادی را گدایی نکن
حنجره ی هیچ کوردی
بدهکار ریسمان نیست


پرده ی پسین :
من نیز زنی دارم از تبار همین ترانه ها
که خونش
از دشنه ها شریف تر است

آری
ما حلاجان این بیضای بلا
گردن هایمان به پیشواز طناب رفتند
و این شعر تا همیشه
بدهکار خون خورشید شد

مانای نازنین هر زمان که احساس کردی در آرامشی و عصبانی نیستی شعر را پاکنویسی کن میدانم محشر خواهد شد
دوستت دارم
یا حق🌿

سلام مانای دسیسه گر، چه خوابی دیده ای دشداشه ی دیبا؟
هوس کرده ای سر خلوت سایت را به سربند شلوغی واژه عصیان ببندی؟ زنهار

1
گردنت به مویی مانده بود: مقصود لاغر شدن و نازکی گردن است اما وجه شبه مو و بوسیدن چیست؟

گردنت به مویی مانده بود
که به چنگ دار بافته شود

2
از انعکاس ماه در زلال رود
جرعه ای اگر نوشیدم
حرامم

3
که در وادیِ سرگردانی
سینه ی افرا
تشنه ی آفتاب است

4
-گفت مادر!
صدای پای توسن از تور می آید
گفتند محل اختفای نور را به شب بگو
تماشای آسمان ارزانی ات

5
به سربندت که وقت دسیسه ی شب
نامه ی امضا شده ی آسمان بود
مانده ام
بر دو راهی خون و خون
و نمیدانم
چرا این دشداشه ی دیبا
بر تن شرافتم زار میزند؟

6
گفت:
- جان مادر
برگرد و از میله ها ،
آزادی را گدایی نکن
حنجره ی هیچ کوردی
بدهکار ریسمان نبوده است .

با اجازه تیک نقد

سلام بر مانای ادیب وگرانقدر
من فکر میکنم اساسا در بررسی وخوانش یک شعر باید چند سوال از خودم بپرسم:
۱_این شعر هدفش چیست؟
۲_آیا هدفش به سرودن وپرداختن کار هنری میارزد ؟
۳_وآیادر رساندن منظورش موفق بوده است ؟
باتوجه به شناختی که ازآثار مانا ی بزرگوار دارم میتوانم به خلاقیت بکر ومثال زدنیشان اشاره کنم ؛
چرا که همیشه هم هدف شاعر مشخص ومتعالی بوده ،
وهم مخاطب میتواند برداشتی چند سویه از اشعارشان داشته باشد .
واما چندکلام خودمانی با خود شاعر گرامی :
شعرتون منو به یاد قهرمانان بی بدیلی انداخت که به هدفشون ایمان کامل داشته اندومرگ را به ننگ ترجیح داده اند؟
وهزاران بوسه بردست مادرانی که حاضرشدند از جگر گوشه ی خود بگذرند تا شاهد رنج مادر دیگری در غم جگر گوشه اش نباشند ،.
از زمانی هم که دوره ی قهرمان بازی تموم شد دزدان به چپاول پرداختند گویی که ارث هزار ساله ی پدری ومادریشان را از مردم طلب کارند ؛
بداهه :
.....شکوه مکن ای دل که تو از همین قماری
.....از جرعه ی ننگ است که دائم الخماری
آنچه که قید نمودم برداشت قابل لمسی بود که ازشعر بسیار زیبای شما درروحم طنین انداخت .
ولی درموردساختار خود شعر به زبان ساده ی خود میگویم :
به عنوان یک مخاطب عام ،در قسمت پایانی شعر دوست داشتم پایان داستان را از زبان خود مادر وپسر بشنوم
واینکه از زبان شاعر گفته شده زیبایی خاص خودش رادارد ولی برای مخاطب خاص خود مانا
مانا شعر نمیگوید بلکه جوارحش با واژه ها عجین میگردد وبه ساختار یک واقعیت میپردازد!
با تشکر فراوان از گلاله ی عزیز ودیگر بزرگواران که باواکاوی شعر استاد لذت خواندن این اثر راچندین برابر کردند.

سلام

و

بی گمان من و مانا می دانیم که این شعر خالی از اشکال و جامع الاطراف نیست اما آن چه برای ام جای سوال است و شگفتی « خودزنی » است به اسم « فروتنی » ...
بگذارید به یک مثال روشن تر بگویم تان ؛ آشپزی را فرض کنید که غذایی خوش سیما و دلربا منظر بر سر میزی چیده است که بوی اش دل و دین از جماعت شکم سیر هم می برد چه رسد به گرسنگان اما همین که میهمانان قاشق و چنگال به دست آماده خلق حماسه ی خوردن اند به خیال خام خویش از سر فروتنی و کمی هم فرار به جلو زبان گشوده ، درافشانی می کند که : اگر نمک اش کم است یا فلفل اش زیاد لطف فرموده ، ایرادات اش را بگویید تا چنین و چنان ...
همین چشم بی جا بستن و دهان بد جا گشودن کافی ست تا خوش ترین طعم ها در گلوی جماعت سر به راه هلاهل شود دیگر چه رسد به ابنای اسراییل که نازده خود رقصان اند و حال که پیراهن عثمان در دست دارند چرا باید ساکت نشینند ؟؟

سوای از آن چه گذشت از نظر من این شعر نقطه ی عطفی ست در آثار مانا تا او را دیگر بار به سمت صراط مستقیم اش بازفرستد ، شعری که نه در فرم زیاده روی کرده است و نه در معنا و هیچ یک را هم قربانی آن دیگری نکرده است اگر چه همان گونه که مازیار گفت با بازنگری می تواند بسیار بسیار بهتر شود و به زعم من به یک شاهکار پهلو زند ، ولی خمیرمایه و چارچوب یک شعر واقعی را در خود دارد و از دلایل ام برای نقطه ی عطف خواندن اش می توان موارد زیر را برشمرد ؛

- عدم زیاده روی شاعر در ارجاعات و تلمیحات مربوط و نامربوط که مانع از نفس کشیدن مخاطب در هنگام خواندن شعر می شود .
- عدم زیاده روی شاعر در به رخ کشیدن دایره فراخ واژگان اش که معمولاً در شکل واج آرایی ، تتابع اضافات و تنسیق الصفات رخ می نمود .
- عدم پریدن از شاخه ای به شاخسار ی که البته در مورد مانا طی الارض است از جنگلی به بیابانی که در این مورد شکل روایی شعر و وفاداری شاعر به بازگویی داستان یکی از مهمترین عوامل بود .
- عدم تلاش شاعر برای به کرسی نشاندن یا ابراز عقاید فلسفی یا سیاسی اش به زبان شعر .
- و عدم های دیگر ...
- تفکیک درست بندها و سطرهای شعر
- ورود به هنگام از اصل داستان به بازگویی تجربه ای شخصی
- ترکیب درست حماسه و احساس بدون بعضی ادا و اصول های مانایی
- زبان اصیل شاعر که چندی بود در هیاهوهای بسیار گم شده بود
- رهایی از حصار تاثیر و تأثر و بازگشتن به سبک شخصی مانا
- و ...
پس باید بگویم که از این اتفاق فرخنده بسیار شادمان ام چرا که خواندن شعرهای مانا را همیشه دوست داشته ام بسیار زیاد .
راستی در خصوص به کار بردن کلمه ی کورد اگر چه از نظر زمان و مکان روی دادن اصل ماجرا دارای تناسب است و نیز می تواند احساس همذات پنداری را در بین هم زبانان شاعر بیشتر کند ولی در برابر مخاطبان دیگر مانند سدی تدافعی عمل کرده ، مانع از رسیدن به حس شیرین همراهی با شعر می شود و این نه بدان معناست که این اتفاق به دلیل تفاوت نژادها و اسامی و با رنگ برتری جویی نژادی رخ می دهد بلکه اگر به جای کورد هر کلمه ی دیگری هم که در میان مخاطبان مرزبندی ایجاد کند ، به کار می رفت این داستان تکرار می شد و دیگر آن که با توجه به قراین موجود در شعر و پر رنگ تر کردن آن ها حتی بدون توجه به پی نوشت ،شاعر می توانست بدون اشاره ی مستقیم این معنا را در ذهن مخاطب رقم بزند .
نکته ی دیگر آن که ای کاش گلاله در نقد خویش تنها به بیان اصل داستان می پرداخت و از بازنمایی بیشتر شعر که به صورت مستقیم بر روی برداشت ها و لذت کشف و شهود مخاطب اثرگذار بود دست می کشید چرا که نظر او به عنوان شخصی که به شاعر نزدیک است می تواند نظر شاعر تلقی شده و حتی به صورت ناخودآگاه ذهن مخاطب را از کنکاش بیشتر منع کند .
نکته ی آخر اما نحوه ی ویرایش شعر از سوی مهدی جان محمدی ست که به گمان من چندان شیوه ی مناسبی برای این امر نیست چرا که تنها شاعر در آن مقام است که بتواند در شعر خویش ویرایش یا دخل و تصرفی انجام دهد آن هم تا این حد که کلمات بر اساس ذوق و سلیقه ی شخصی جا به جا ، حذف و حتی کلمات جدید اضافه شوند که در اساس این اتفاق با شعر گفتن دارای تضادی ذاتی ست چرا که شعر تنها با شاعر خود محقق می شود حتی اگر در بدترین حالت ممکن باشد و تصرف دیگران در شعر حتی اگر منجر به بهترین حالات شود باز هم دارای هیچ گونه توجیه ادبی و انتقادی نمی باشد چرا که در این صورت دیگر با شعر سر و کار نداریم و گویی که مطلبی علمی که دارای اطلاعات غلط بوده است اصلاح شده باشد که منجر به تصنعی ترین شکل ممکن از شعر خواهد شد ...

سطر آغازین شعر با یک سوال یا استفهام شروع می شود و تقریبا هیچ اتفاقی در حوزه ی همنشینی واژه ها رخ نداده است.
قسمت ورق پاره های توس( شاهنامه) و واژه ی " تور" علاوه بر تلمیح ، کاربردی بینامتنی به متن شعر بخشیده و به غنای فکری اثر کمک کرده است... بحث حلاج و اهل بیضای فارس و طناب دار ...و ....باز هم به موضوع بینامتنیت ربط دارد و باعث انسجام بافت فکری و ضمن برگشت به گزاره های آغازین آنها را تقویت می کند....و
امًا بهتر است در مورد ارتباط " پرده ها" قرینه های ارتباط دهندگی افزایش و نمود بیشتری در متن داشته باشند

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ
همانا انسان را در رنج آفریدیم

با سلام و عرض ادب خدمت مانای عزیز و شاعران گرامی

و خداوند انسان را در رنج آفرید. این رنج گاهی فردی است، گاهی جمعی، گاهی قومی ولی گاهی هم در تاریخ یک ملت جا خوش می کند و چنان در تار و پودش رخنه که دیگر هویتش را با رنج می شناسند.
بدون استثنا هرگاه شعری از مانا میخوانم، اشک میریزم ولی این شعری بود که به جای اشک باید خون از چشمم بیاید.
داستان این شعر اشاره به رشادت و غیرت و حمیت پسر و مادری ست که خونشان در رگم جاریست.
پس دور از انتظار نیست اگر هنگام تایپ این نوشتار دستانم میلرزد.
مخاطب این شعر پسری ۱۸ ساله بود که تازه دانشگاه قبول شده بود و شادمان از پشت سر گذاشتن کنکور و امیدوار به آینده درخشانش.
اما گردباد حسادت برخی بساط دلخوشی اش را برچید . ساواک به فعالیتش پی برد و حکم اعدام جای برگه ی ثبت نام مهندسی اش را گرفت.
پس از یکسال حکم اعدام بخشیده شد و آزاد شد ! مادرش که از خوشحالی آزادی فرزندش سراز پا نمی شناخت، در میان گریه های شوق پرسید: چه شد که آزاد شدی؟؟ گفت: به شرط همکاری.
مادر بی درنگ پسر را فرمان داد که برگرد زندان، آزادی پسرم را به شرط بندی کردن جوانان مردم نمیخواهم، اعدام شوی بهتر است تا شرفت را به زیر پا گذاری. ( به قول مانا دشداشه ی دیبا به تن شرافتش زار میزد ) و او برگشت زندان . و تن به شلاق و شکنجه ی ساواک سپرد
.
.
.
و قضاوت بماند با اهالی ادیب سایت که مانا چقدر در بازتاب این حماسه موفق عمل کرده یا به قول خودش هنوز از محصول قلمش قانع نیست .

گفت مادر
رها کردند تا تاری شوم
و ستاره ها در توری مشبکم، اسیر شب
که هنوز از ورق پاره های توس
صدای پای توسن توری می آید

با احترام به فرمایش جناب مازیار باید عرض کنم، ورق پاره های توس تلمیح به داستان های شاهنامه است و صدای پای توسن توری، اشاره به اینکه دشمنان هنوز هم هستند و هنوز مبارزه ادامه دارد. ( تور سرزمین ترکان که در شاهنامه دشمن ایران‌معرفی شدند و از طرفی تور یکی از قاتلین ایرج بوده )
و همچنین در این بند آرایه جناس تام به زیبایی جا خوش کرده و بر موسیقی درونی کلام افزوده:
توری به معنی سرزمین توران و توری به معنی مشبک.

همچنین تلمیح در این بند هم به زیبایی و استادانه انتخاب شده:
آری
ما حلاجان این بیضای بلا
گردن هایمان به پیشواز طناب رفتند

بیضا در شمال غرب شیراز محل تولد حلاج بوده است.

و البته بی شمار حماسه آفرینانی هستند که در هیچ جای گوگل اسمشان ثبت نشده و گمنام مانده اند.
بیشترین تلاش مانا در این شعر روی حذف افعال و کار کشیدن از نمادها بوده است و شاید همین باعث شده که شعرش برغم شکوهمندی ، غریبه بنظر برسد :

تور مشبک ( دام اطلاعاتی )
افرا ( آزادیخواهان )
توسن توری ( اسب دشمن )
دشداشه ی دیبا ( مقام و امتیازی که به داییم پیشنهاد شد ولی نپذیرفت )
میله ها ( مخالفان آزادی . چون میله استعاره از زندان است )
و ...

از اطاله ی کلام عذرخواهی میکنم و پوزش از اساتید بزرگوار.
و سپاس ها از مانای عزیزم که سرودش زبان سرخی ست تا از خون و حماسه بگوید . و اینکه در پرده ی دوم شعر ، همسرش از تبار همین ترانه ها معرفی کرده ، یک دنیا میارزد و یک دنیا حرف است .

سلامی دوباره بر قهرمانان سرزمینم .