خزان

درود بزرگوار
آموزنده و زیباست

سلام و درود جناب میرزاخانی
زیبا سرودید
پیروز و دلشاد باشید

درود. احسنت. خیلی غزل خوبی بود. چند نکته:
(۱) تا پرده برگشایم از آنچه که ماجراست
از نظر عروضی «که» اضافه است و با حذف آن «...آنچه ماجراست» از نظر معنایی هم درست است اما به نظرم زیبا نیست. شاید این مثال ها بهتر باشند: «تا پرده برگشایمت از هر چه ماجراست» یا «تا پرده‌ها گشایمت از هر چه ماجراست» (پرده ها - جمع- بیشتر با «هر چه» سازگار است مثلا). البته برگشایم یا برگشایمت از گشایم یا گشایمت عادی، زیبا تر و موثر تر است. در آخر سلیقه شما و تحلیل خودتان ارجح است. بحث اصلی بر سر وزن مصراع بود. ضمنا به نظرم ارتباط این مصراع با قبلی از نظر معنایی سست است. در مصراع قبل سوالی مطرح شده است اما مصراع دوم دقیقا جواب آن نیست. شاید اصلاح مصراع اول بهتر باشد کما اینکه بیان آن هم زیبا تر باشد. ضمنا هجر و فرقت تقریبا هم معنی اند و آوردن آن ها با هم حشو است.
(۲) تا نای نیستی به جهان ناله بر گرفت (به نظرم «ناله سر گرفت» بهتر است به دلایلی: الف. حرف «تا» در اول مصراع بر آغاز یک اتفاق دلالت می کند که با سر گرفتن سازگار است؛ ب. ناله برگرفتن خیلی رایج نیست و برگرفتن عمدتا به معنی برداشتن چیزی به کار میرود. ج. یک دلیل موسیقیایی هم هست که به هم نشینی حرف «ن» با «س» برمیگردد:
تا [نای نیسـ]ـتـی به جهـ[ـان ناله سر] گرفت
اگر دقت کنید بین این دو کروشه دو اتفاق تکرار شده: اول اینکه حرف «ن» دو بار پشت سر هم می آید «نای نیس...» و «جهان ناله...» و ایضا «نا» هم در «نای» ظاهر شده هم در «ناله». و دوم - که البته موضوع اصلی بحث ماست - به نزدیکی «ن» و «س» در «نیستی» و «ناله سر» برمیگردد. موسیقی این مصراع به نظرم بسیار قوی است.
(۳) تیر فراق می رسد از شست روزگار
بر قلب شب‌روان که در عشق مبتلاست
جدا از مضمون و بیانش که زیاد به دلم ننشست مصراع دوم وزن باز اشکال دارد؛ نه تنها این بلکه فعل «مبتلاست» فعل مفرد است در حالی که «شب رُوان» جمع است. اگر شاعر بگوید «بر قلب شب‌رویی که در این عشق مبتلاست» وزن درست است هر چند استفاده از «این» در این حالت ضعف است و بهتر است بیت بازنویسی شود.
(۴) رسم مرام دهر چنین است ای رفیق
بر دار بار خویش که این بام در فناست
در مصراع دوم «این بام» کدام بام است؟ منظور دهر است؟ دهر مفهومی مجرد دارد؛ اگر مثلا شما به جای دهر از فلک، آسمان، سپهر، گردون و... استفاده میکردید اشاره به بام درست و به جا بود.
موارد دیگری هم بود که به خاطر اختصار اشاره نمیکنم. ببخشید بابت طولانی شدن کلام