پشیمان می شوی

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.
شعری پیش رو داریم از جناب آقای محسن ابراهیمی که ان شاء الله چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.


🔴 غزل

باز هم قالب غزل و هارمونی مصوت ها و صامت ها و موسیقی فوق العاده ی کلام،
نادانی است که وزن در شعر را قید و بند بدانیم چه وزن عروضی در اشعار موزون و چه وزن موسیقایی و تکیه ای در اشعار سپید و ترانه ها، موسیقی و وزن شعر سازند و خروش آورِ ذهن مخاطب، چگونه می‌شود گفت موسیقی و وزن قدر مطلق اند جز بی سوادانی که خود عاجز از اعجازند.
دوست عزیزمان محسن جان غریب نوعی اعتراض را در قالب غزل سروده اند.
اگر از ردیف ایشان فاکتور بگیرم که مارا به قرن های گذشته می‌برد سایر
مولفه های شعرش درست و کامل است.



🔴 ردیف هایی که ریسک کمتری دارند


ردیفی که این شاعر استفاده کرده از نوع ردیف هایی است که به لحاظ ماهیتی ریسک کمتری دارند. این هم می‌تواند حسن باشد که شعر با هر درجه ی بلاغت و بیان به مقصود می‌رسد.
و هم می‌تواند موید این مطلب باشد که این قلم خطر پذیر نیست. اکثر شعرهایی که می‌خوانیم از این دست ردیف ها هستند و شاعران کار خود را با این ردیف ها راحت می‌کنند.
ردیف هایی که عبارت یا اسم هستند چون نیاز به خطر دارند کمتر استفاده می‌شوند.


🔴 از نقاط قوت این شعر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد

🔵 تناسب مصراع ها و تناسب کلی

🔵 بی پیرایه و ساده بودن

🔵 زبان و لحن عامه فهم

🔵 استفاده ی درست از برخی صنایع ادبی

🔵 قوافی درست و سالم

🔵 وزن صحیح عروضی


🔴 امضای شعر

وقتی شخصی پای کاغذی را امضا می‌کند تمام مسولیت آن برگه را بر عهده می‌گیرد
در شعر هم وقتی شاعری به درجه ای از علم و آگاهی می‌رسد با چینش صحیح کلمات و جای گذاری مناسب عبارات شعر را به سمتی سوق می‌دهد که خواننده و مخاطب چشم بسته تشخیص‌ می‌دهد که این شعر از آن کیست.
از فواید این کار این است که شعر از دستبرد سارقان در امان می ماند و اگر کسی از آن شعر سرقت کند همه ی مخاطبان از امضای شاعر به این امر پی خواهند برد.

در ضمن وجود این امضا نمودی است از جهان بینی شاعر که مسیر مخاطب را برای ارتباط و درک ذهنیت شاعر هموارتر می‌کند.



🔴 انتخاب واژه در ژانرهای مختلف


در هر قالبی از شعر و در هر ژانری کلمات استفاده شده اگر متفاوت نباشد مخاطب نمی‌تواند آن را بپذیرد.
در شعر آنچه مخاطب می‌بیند متن است و بعد لایه های درونی شعر و کشف هایی که از شعر می‌شود.
واژه های یک شعر عاشقانه با شعر حماسی، سیاسی، عرفانی فرق دارد و هرکدام از کلمات منحصر به شعر از ژانر خود تبعیت می‌کنند و اگر این نباشد شعر برای مخاطب باور پذیر نخواهد بود.
خصوصا در غزل باید جنس کلمات دومصراع که یک بیت را می‌سازند و در مجموع تمام ابیات از یک اتمسفر و جنس و نگاه باشند.
در شعر اگر واژه ها بدون دلیل و صرفا برای ترمیم وزن و پرکردن جاهای خالی و بازی های زبانی تصنعی چیده شوند نه تنها شعر را به مقصود نمی رساند بلکه هم وصله ی ناجور برای شعر است و هم شعر ما سلاخی میشود

در غزل محسن جان غریب این اتفاق به درستی رخ داده و کلماتی که شاعر استفاده کرده در حال و هوای شعرش هست و هیچ کلمه ای در ذوق نمی‌زند.


برای محسن جان غریب آرزوی موفقیت و سلامتی دارم.


یا حسین بن علی

سید هادی محمدی



پی نوشت :

در بند آن نه ایم که دشنام یا دعاست
یادش بخیر آن که ز ما یاد می کند

درود
قلمتان نویساتر.

چند نکته:
1) «چه دردی می‌کشی امّا ندارد چاره‌ای دیگر...»؛
از این بیان فهمیده نمی‌شود که فعلِ «ندارد» راجع به کی یا چیست؛ یعنی معلوم نیست که کی یا چی چاره‌ای دیگر ندارد. مخاطب کلام در فعل «می‌کشی» دوم شخص مفرد است، که البتّه در مفهوم قابل گسترش به غیر از آن (تو) هم هست امّا نه به سوم شخص مفرد. به هر حال، چنانچه گفته می‌شد: ’چه دردی می‌کشی امّا نداری چاره‌ای دیگر‘ هیچ ایرادی نداشت، امّا «ندارد» سازگار نیست مگر آنکه چیزی وجود داشته باشد که چشمان کمسوی بنده نمی‌بیند.

2) «به خواب خویش می‌بینی سراب زندگانی را
که خوشبختی همان بود و از آن بسیار بگذشته»؛
در اینجا روشن نیست که «همان» اشاره به چیست زیرا در مصراع اوّل چیزی جز «سراب زندگانی» و «خواب» گفته نشده است و اینها هم نمی‌تواند «خوشبختی» شمرده شود؛ یعنی «همان» نمی‌تواند اشاره به این‌دو باشد که در واقع یک چیز است: سراب زندگانی در خواب.

3) «نمی‌فهمی چه بدعهد است دنیا تا زمانی که
شدی قربانی و فهمیده کار از کار بگذشته»؛
کاربرد صورت گذشتۀ فعل («شدی») برای آینده (به مفهوم ’شوی‘) قابل فهم است؛ مانند: وقتی که بزرگ شدی، یاد می‌گیری... یا: فردا که آمدی، مرا می‌بینی... امّا «فهمیده» در اینجا بلاتکلیف نیست؟

به گمانم پیشتر بیشتر دقّت می‌کردید جناب ابراهیمی اصل.
بدرود