🎼 دندون عقل 🎼

بانام ویاخدا
ودرود براستاد عزیزجناب دکتر محمدی
ممنون که اینبار ما را به صرف ترانه ای زیبا باصدای محکم ودلنشیتان مهمان کردید
صدای شما مارایاد رضا صادقی وترانه های زیبایش می اندازد
بدون شک کسی که شاعرتوانمندی است درنوشتن ترانه هم موفق تراست ونتیجه اش می شود این ترانه ی زیباومتفاوت
🧊بعضی ها فکر می کنند ترانه سرایی آسانتراز سرودن شعراست که این کاملا اشتباه هست ترانه سرایی بخصوص اگر ازنوع فاخرش باشد بسیارسخت است
☀️ترانه ویژگی های مخصوص به خود دارد که آنرا متمایزمی کند ازشعر
یک ترانه سرای موفق باید درک موسیقایی بسیار بالایی هم داشته باشد
شعر و ترانه یکی نیستند و تنها در مواردی شبیه به یکدیرگر هستند. به طور خلاصه اشعاری که قابلیت موسیقایی و اجرا بر روی آهنگ داشته باشند را ترانه می نامند
ترانه با سه عنصر متن، ملودی و ریتم شکل می گیرد که هرکدام باز تعریفی دارد وبدون شک کسی که با علم موسیقی هم آشناست درنوشتن ترانه هم موفق تراست و یکی ازدلایل قوی بودن این ترانه ی استادمحمدی همین داشتن علم موسیقی درکنارشعر‌ونوشتن است شاعری که ابزارهای موسیقی راهم خوب میشناسد خودش می نوازد وملودی می سازد و ازهمه مهم ترصدایی دلنشین دارد بدون شک در نوشتن ترانه وانتقال حس آن به مخاطب موفق تراست .
🧊مطمانا خوانندگانی که خود شاعروموسیقدان هم بودند همیشه درانتقال احساس ترانه هایشان بهترعمل می کنندتاخوانندگانی که فقط می خوانندوازترانه های دیگران استفاده می کنند
ازجمله این خوانندگان می توان سیاوش قمیشی رانام برده سیاوش قمیشی ازجمله خوانندگانی است که بیشتر کارهایش برعهده ی خودش است نوشتن ترانه ،ساخت ملودی وآهنگ وخوانندگی ،همه را ییشتراوقات خودش انجام می دهد و به همین خاطرهم ازجمله خوانندگان موفق است که مخاطبان زیادی دارد...
نمی خواهم درمورد ترانه زیاد صحبت کنم چون خودشما بامراجعه به کتابهاومنابع می توانید درموردش بخوانید واطلاعات کسب کنید
🧊فقط همینقدر می گویم که ترانه از نظر ادبی و فنون نگارش به دوگروه تقسیم شده است
۱- ترانه های فاخر
۲- ترانه های سطحی

((ترانه های فاخر: در این گونه از ترانه ها ترانه سرا خودیک شاعر توانمندوزبردست است. ترانه های فاخر ، در حقیقت اشعاری پر مفهوم، گاه پیچیده و گاه ساده اما قانونمند (قافیه، وزن ردیف و) هستند که زیبایی های خاص شعر شناختی یا همان آرایه های ادبی را نیز یدک می کشند در حقیقت از دید این سری ترانه سرایان که غالبا اساتید ترانه کشور را شامل می شوند ترانه می بایست علاوه بر نهایت همبستگی با موسیقی تلفیقی باشد از شعر، زبان عامیانه و پیچیدگی های مفهومی که سبب زیبایی هر چه بیشتر اثر می شوند

دوم ترانه های سطحی:
در ترانه های سطحی ترانه سرا شاعر نیست و یا هرگز توان،استعداد واقعی و یا تجربه کافی برای سرایش یک اثر ماندگار را ندارد. بلکه تنها بر اساس یک ملودی کلمات را در کنار هم می چیند و تنها یک مفهوم سطحی و بازی با کلمات مد نظر نویسنده است اینگونه ترانه ها متاسفانه در جامعه ی امروز کنونی که همه قصد خوانند گی و به تبع آن رویای ترانه سرایی دارند به اوج خویش رسیده و حتی با وجود بی مفهوم بودن سر از کارهای خوانندگانی جوان و با استعداد امروزی در آورده است و….

من یه سگ ولگردم که .. قلادمو باز کردن و من و توی این شهر ول کردن …

البته ترانه را می توان بر اساس زمان و نحوه انتخاب موسیقی دان، به ۲ سری مجزا نیز تقسیم نمود.
در ردیف اول ترانه سرا ترانه را بر اساس احساس درونی و بدون هیچ گونه آگاهی از درخواست مخاطب (خاص یا عام) می سراید و سپس اثر توسط خواننده یا بخش موسیقی، انتخاب و آهنگ گذاری بر اساس متن شعر آغاز می گردد که ترانه های فاخر غالبا در این ردیف قرار می گیرند.
در ردیف دوم، ترانه بعد از موسیقی نگاشته می گردد، تنها بر اساس پارامترهای موسیقی شناختی و مفاهیمی که خواننده یا مسئول پروژه از ترانه سرا انتظار دارد. در این ردیف هر دو ترانه فاخر و سطحی جای می گیرند و تنها نبوغ ترانه سرا و میزان تسلط و بازه واژگان اوست که می تواند اثری ماندگار و یا عادی و کم بها برجای بگذارد))

🧊حال باتوضیحاتی که درمورد ترانه ی فاخروسطحی اینجا کپی اش کردم به دلیل کمبود وقت شاید جناب خوشرو عزیز هم جوابشان راگرفته باشند ترانه ی سطحی شاید در یک برهه اززمان صداکننددر بین مخاطبان معروف شود اما ماندگاری ترانه های فاخر همیشه گی است
ترانه ی فاخر باترانه ی سطحی متفاوت است وهرکدام مخاطبان خودش رادارد وبنابراین ازاستادی مثل جناب محمدی بااین زمینه ی قوی علمی ادبی و شاعری وهمچنین داشتن علم موسیقی وخوانندگی انتظارمی رود که ترانه هایش هم جزو ترانه های فاخرباشد و نه سطحی ومخاطبان خودش رادارد !

وامامهمترین مشخصه های یک ترانه ماندگارچیست :
اول هم خوانی با صدای خواننده
دوم سادگی و روانی زبان علی رغم داشتن آرایه های ادبی وصورخیال
سوم همخوانی با ملودی و سرعت آهنگ
چهارم اینکه بندهانباید تکراری باشد
پنجم ارتباط قوی عمودی

🧊واما برویم سروقت ترانه که واقعا نمی دانم توانسته ام خوب درکش کنم یانه
باوجود اینکه همیشه ترسیده ام ازنقد شعر اساتید اما بااجازه ی ایشان کمی پارا ازگلیم درازترمی کنم وچند خطی می نویسم و امیدوارم که جسارتم راببخشند جناب دکتر محمدی که شاید نتوانم بااین قلم ضعیف ازعهده ی واکاوی ترانه ی خوبشان برآیم!
هیچ گاه خودم رانقاد نمی دانم بلکه اتفاقا خودمم بیشتردنبال محک ردن وآموختن هستم چون وقتی تصمیم می گیرم نقدی برشعربنویسم خودم هم بیشترمطالعه وجستجو می کنم ودرحال یاد گیری هستم بخصوص نوشتن برشعراستادی نکته سنج وتوانمند سخت تراست ونیازمند مطالعه ی بیشتر
🧊برطبق تعاریفی که داشتم این ترانه ازلحاظ لفظ ومعنا وساختارقوی وبدون عیب است
فقط اشاره ای می کنم به برخی ازتصاویروآرایه های ادبی اش که به نظرم واکاوی اش خالی ازلطف نباشد!
☀️ترانه با شکایتی شاعرانه از معشوق شروع می شود وبسیارهم خوب مخاطب راباخود همراه می سازد :
وقتی که میفهمی دلم از آسمون سیره
یا پشت لبخندی چرا پهلو نمی گیره؟
پهلو نگرفتن دل پشت لبخند تصویر زیبایی است به معنای اینکه حتی لبخند هم آرامش نمی آورد برایش دلی که ازهمه چیزدلزده است بی تاب وبی قرارشده وآرامشش گم شده اززمین وآسمون سیربودن کنایه از دلتنگی بیش ازحده انتظار کم کمک انسان راخسته وازهمه چیزبیزارمی کند

☀️وقتی میوون غصه ها درگیر احساسی
سخته که دنیای پراز دردامو بشناسی

دراین بیت هم همچنان گله می کندومی گوید وقتی که آنقدر درگیر هیجان وشور واحساسی شناختن دنیای پردردمن مشکله
دربیت اول شاعرمی گوید می فهمی که دلم اززمین وآسمان پراست ودرادامه دربیت دوم می گوید تومی فهمی غمگینم اما ازشناخت دردهای من عاجزی واین زجرم میدهد
فهمیدن باشناختن فرق دارد گاهی ما می فهمیم که کسی غمی دارد اما ازجنس غمش باخبرنیستیم ودرکی نداریم ازعلت دردش علت تنهایی اش وشاعراینجا خیلی خوب این تفاوت بین فهم وشناخت واقعی رانشان داده است
☀️بیت سوم :
هرجا که اشکامو کنار میز می چینم
با توو سری های تبم عکساتو می بینم
دراین بیت هم شاعر ازیک غم ودرد سنگین می گوید
اشک کنار میز یعنی اشک دائمی حتی هنگام غذا خوردن اشکی که رهایش نمی کند
توسری های تب ترکیبی بکرو تازه به معنای تب و لرز اگر اشتباه نکنم لرز رو تشبیه به تو سری کرده یعنی باتب ولرز عکسهایت را می بینم و خاطره هایت رامرورمی کنم
☀️بیت چهارم :
با رفتنت تاول زده قدقامتِ ساعت
لبریزه لبریزه تموم کاسه ی عادت
تاول زدن قد قامت ساعت کنایه از ایستادن زمان است ، اینجا عقربه های ساعت ازکارافتادند درظاهراما درواقع به معنای نگذشتن زمان وکندگذشتن ثانیه هایی است که مملو ازدردند!

☀️واما دراین بیت اگردقت کنیم:
رحمی بکن بر جیغ های ساکت فالم
جون من و دلشوره ی عطرای رو شالم
دراین بیت پارادوکس زیبایی نهفته است
جیغ ساکت پارادوکس هست یعنی فریاد بی صدا فال حرف نمی زنه اما درخودش کلی فریاد داره
☀️این بیت :
از انتقام پنجره، افسوس ها خورده
جایی که کلون درش رو دزدها برده
شخصی که کلون درش رو دزد ببره صدای در زدن رو نمیشنوه و از پنجره منتظر اومدن معشوقه است
وامااین بیت :
اینجا نشونی ها گمن، گیجن کم آوردن
توو قحطی ابرا سر خورشید رو خوردن
نشونی که گم باشد و گیج به به چه تصویری اینجا هم از صنعت تشخیص به زیبایی بهره برده است شاعر!
نشانی که گم باشد وگیج باعث انحراف مسیر عاشق میشه
و وقتی عاشق تنها باشد و ابر که نماد محافظت هست نباشد سر خورشید عشقش خورده می شود
خوردن سر در فرهنگ ایرانی یعنی کسی رو دق مرگ کردن و کشتن!

☀️واما این بیت :
روی جنونم لونه کرده تومور فردا
دندون عقلم رو کشیده تلخی دنیا

روی جنون تومور فردا لونه کرده یعنی امیدی به فردا نداره و مرگ داره احاطش میکنه و با این جنون عقلش را هم قربانی کرده یعنی همین تلخی دنیا عقلش راهم گرفته وبه جنون کشانده اش
که بااین بیت بیشترپی می بریم به علت اینکه چرا شاعرنام دندون عقل رابرگزیده برای شعرش
⭐️دندون عقل رو که اصطلاحا میکشن شاعر عقلش را به دندون تشبیه کرده که جنون بر او غلبه کرده و عقلش را گذاشته کنارکلا

☀️بیت بعدی:
دستی بکش روی سر پایانِ اعشاری
تاریخ مصرف داره آمین های تکراری

پایان اعشاری کنایه از به شماره افتادن نفس های عاشق است که درعلم ریاضی همانطورکه می دانید هرچی اونور اعشار باشد به سمت صفر وهیج شدن میل پیدا میکند
و درمصراع بعدش هم می گوید کاری از دست دعا هم بر نمیاد برا شاعر چون آمین ها و دعا زیاده و تکراری اما مستجاب نشده!
والی آخر...
⭐️خلاصه هربیت این ترانه برای خودش تصویری تروتازه وبکرداشت که دیگه بیشترازاین توان نوشتن ندارم ولذت کشف وشهودش رابرعهده ی خود مخاطبان عزیز این صفحه می گذارم.

بازهم عذرخواهم ازشما استاد بزرگوار
اگر نتوانستم حق مطلب را آنگونه که باید ادا کنم بخصوص که من مثل شما منظم ومنسجم نمی نویسم شلوغ پلوغ وشلخته است !
باآرزوی سلامتی وموفقیت روزافزون
قلم توانمدنتان توانمندتربادوطنین صدایتان ماندگار
جادارد همینجا ازشما تشکر کنم که باوجود گرفتاریهای زیاد شغلی دراین انجمن ادبی هم علمتان رادریغ نمی کنید ازما وامیدوارم که کماکان کنارماباشید ومارا ازراهنمایی های دلسوزانه واستادانه تان بهره مندسازید

بسم الله الرحمن الرحیم


سلام ✋


درود بیکران خدمت تک تک شما عزیزان و استادان ارجمندم در سایت وزین شعر ناب 🌹
و با درود و عرض ادب و ارادت محضر مدیریت محترم شعر ناب جناب آقای احمدی زاده گرانقدر و با کسب اجازه از ایشان نقد مختصری در حد دانش مختصر خود بر ترانه ی زیبا و درخور تحسین استاد بزرگوارم جناب آقای دکتر محمدی ارجمند می نویسم

هرچند میدانم توانایی بنده برای پرداختن به چنین کار مهمی بسیار بسیار اندک است.

در ابتدا مطالبی را برای دوستانی که مثل خودم در مورد ترانه دانش اندکی دارند بصورت مختصر و به زبان ساده می نویسم و بعد از آنها در مورد ترانه استاد محمدی عزیز هم صحبت خواهم کرد .
برای درک بهتری از ترانه ، و توانایی در نوشتن ، نیاز به نگاه تازه ای داریم
در ابتدا باید ببینیم ترانه چه تعریفی دارد؟
گفته می شود ترانه، گونه ای از شعر است که یا برای ملودی ، یا بر روی ملودی نوشته میشود.
پس  تفاوتش با شعر کلاسیک همینجا معلوم شد.
و اما چرا ترانه ها به زبان محاوره نوشته میشوند؟
چون قرار است همین ترانه ها را مردم عادی زمزمه کنند ، قاعدتا همه دکترای ادبیات ندارند، پس به زبان ساده و همه فهم باید ترانه بنویسیم
( پرهیز از زبان کلاسیک 👌)
در ترانه سرایی باید به این فکر کنیم که چطور می توانیم سطح ترانه را بالا ببریم

این به سواد  و تجربه ی ما بر میگردد.
شک نکنید مطالعه ی آثار گذشتگان ( کلاسیک و ترانه) و دقت به آنها ، بعنوان معلم می تواند سواد و سطح ترانه ی ما را بالا ببرد.

پس خوب است که راهکارهای منطقی و کاربردی برای نوشتن ترانه را بلد باشیم ، مثلا قرار گرفتن توی محیط ترانه ها و گوش دادن به موسیقی پاپ جزء واجبات است.



🖌 توضیح در مورد ترانه نویسی بصورت مقدماتی
۱_ زبان
۲_ روان نویسی
۳_ فضا سازی
۴_ تصویر سازی
۵_ وزن درست
۶_ تمرین برای سوژه ها
۷_ شروع و پایان بندی
۸_ بهترین ترجیع بند
۹_ قافیه های ضربه دار
۱۰_ بستر سازی



قدم اول : نقش زبان در ترانه نویسی📚
اولین کاری که باید انجام بدهیم این است که زبان ترانه را به درستی لحاظ کنیم ، یعنی هر جای ایران که هستیم با لهجه ی تهران بنویسیم و از واژه هایی استفاده کنیم که بصورت یکدست پیش میروند، نه کلاسیک و فخیم ، نه دم دستی و سخیف.
همه ی کلمات ما باید از یک رنگ و لعاب برخوردار باشند، انگار همگی از یه چشمه جوشیده اند. 🌧
نباید حتی یک کلمه از دوره ی دیگر یا جنس دیگری توی ترانه ی ما باشد.
🧮 در نهایت به این فکر کنیم که آیا این کلمه ای که در ترانه ی خودم آورده ام بصورت روزانه بین عموم استفاده میشود یا نه
زبان را باید جدی بگیریم تا کسی از ترانه ی ما ایراد نگیرد



📚 قدم دوم : روان نویسی 🖊
هر وقت توی ترانه نویسی کلافه شدید یاد این جمله بیفتید که واقعا نیاز نیست جمله ها یا در واقع مصرع های ترانه را پیچیده ارائه کنیم. (لقمه را دور سر نچرخانیم)
فقط کافی است جای ارکان جمله را به درستی رعایت کنیم. انگار نثراست اما وزن دارد، انگار داریم با دوستمان حرف میزنیم اما جمله هایمان وزن دارد. یعنی هر چیزی سر جای خودش
فعل ، فاعل ، مفعول ، نشانه ی مفعولی و...
هر چقدر این دستور زبان را بیشتر رعایت کنیم جملات ما تاثیر گذار تر هستند🎉
یادمان نرود در تاریخ ادبیات ، جملات یا ابیاتی به یاد مانده اند که روان بوده اند.
مثلا در کلاسیک: میازار موری که دانه کش است🐜
و در ترانه : مثل تموم عالم حال منم خرابه
به همین راحتی
روان و ساده بنویسیم.



قدم سوم : فضا سازی ☀️🌈🌪⚡️
سوال اینجاست که چی بنویسیم؟؟
همین الان باید تکلیفمان را روشن کنیم
قرار است شاد بنویسیم یا غمگین؟
رمانتیک یا منطقی؟
عاشقانه یا ...؟؟؟؟؟؟
باید بگویم برای هر کدام از این فضاها واژه های خاص ، ترکیبات خاص ، اصطلاحات خاص ، و حس و حال خاص لازم است.
مبادا در شعر عاشقانه از منطق
و در شعر رمانتیک ، خیلی جدی حرف بزنیم ⛔️



🚶قدم چهارم : تصویر سازی
خوب است که در شعرهایمان برای مخاطب تصاویری خلق کنیم که خیلی راحت با آنها ارتباط برقرار کند
در این صورت ، هم ترانه قشنگ میشود ، هم احتمالا خاطره ای در ذهن شنونده تداعی می‌شود.
تصاویر ( ذهنی و عینی ) کمک میکنند که ترانه ی ما روح داشته باشد؛ مخصوصا تصاویر عینی که در دنیای واقعی وجود دارند و  برای همه ی ما قابل لمس هستند
تصاویر در تشبیه و توصیف و تخیل و استعاره و ... وجود دارند
مثلا : قدم قدم صدای کفش بارون ، میاد به گوش رو پشت بوم خونه (تصویر ذهنی) چون برای بارون ، صدای پا (کفش) درست کردیم و این در ذهن ما خلق شده
مثلا : موهات افتاده رو شونه ت ، همیشه شال می پوشی (تصویر عینی) چون این تصویر در دنیای واقعی وجود داره
پس تصویر سازی ، ریز شدن در اتفاقاتی است که پیرامون ما هستند ، و ما از آنها صحنه هایی را در شعر و ترانه می آوریم که مخاطب را درگیر کند
قطعا تصاویر عینی تاثیر گذار تر هستند.



🎼قدم پنجم : در مورد وزن ترانه 🏋
بحث شیرین وزن ، ما رو هدایت میکند به اینجا که هر سخن وزنی و هر نکته مقامی دارد
یعنی هر فضایی که در آن ترانه می نویسیم باید در وزنی باشه که همخوانی داشته باشد ، همانطور که در موسیقی ، نمی توانیم برای شعر غمگین ریتم شاد انتخاب کنیم . 🥁
بنابراین با شناخت جامعی از وزن ها ، برای ترانه ی خودمان یک وزن مناسب انتخاب می کنیم
مثال: اگه حسرت و اندوه داریم ، وزنی که تکیه بر  « آ » داشته باشه تاثیر گذار تره.
- هوا هوای جدایی ، دلم گرفته کجایی -
مفاعلن فعلاتن ، مفاعلن فعلاتن
برای فضاهای شاد هم از وزنهای مرتبط استفاده می کنیم .




🚶قدم ششم : تمرین برای سوژه در ترانه نویسی
گاهی اگه کمی خودمان را تحت فشار قرار بدهیم بد نیست
درست است که غالبا عاشقانه های ترانه ، مورد استقبال هستند ، اما تغییر در سوژه ها می تواند کمک کند که فکر کنیم ، لغات بیشتری را در ذهنمان جستجو کنیم ، و عادت پیدا کنیم به اینکه در مورد هر چیزی میشود نوشت ،
سوژه هایی را انتخاب کنیم و درباره آنها ترانه بنویسیم:
چشمای تو ، فاصله ، خونه ی تو ، درخت خونه ی شما ، شال گردن و ...
حتی گاهی یک تکیه کلام را جرقه ای برای شکل گیری یک ترانه ی تازه قرار بدهیم
مثلا : تو اینکاره نیستی ، بهت میاد ، خدا خودش خبر داره ، میفهممت ....
پس میشودخیلی نوشت
خوب نوشت
و تازه نوشت.



0⃣0⃣1⃣ _ 0⃣ قدم هفتم :
شروع و پایان بندی در ترانه
🎥فیلم ها ، سریال ها ، کتاب های داستان ، رمان ها ، و هر موضوعی از مقدمه ای تشکیل میشوند ، و رفته رفته به پایان ، و جمع بندی و پایان بندی میرسند.
در ترانه نویسی حتی اگه سناریوی خاصی نداریم ، حتی اگه داستانی برایش نداریم ، باید لااقل ابیات رو طوری چیدمان کنیم که از بالا به پایین (محور عمودی) دارای هارمونی و هماهنگی باشد.
یعنی وقتی مخاطب ترانه را میخواند لحظه لحظه جذابیت و گیرایی ترانه بیشتر باشد تا به اتمام برسد
مبادا اول ترانه گُل بکاریم اما بقیه را رها کنیم . باید سعی کنیم تعادلی در کل ترانه ایجاد کنیم که از نظر قدرت ، یکدست بنظر برسه. 🤝



🌟قدم هشتم : بهترین ترجیع بند
خواننده و آهنگساز در ترانه ی ما دنبال بهترین بیت هستن
استفاده از جملات حسی
جملات تکنیکی
بازی با وزن
و ترفندهایی از این دست ، ترجیع بند را مشخص و متمایز می‌کند
نکته 💥
در ترجیع بند از اصطلاحات روزمره ، ضرب المثلها ، و جملات روان استفاده کنید که مخاطب ارتباط سریع برقرار کند
مثال:
مرد برای هضم دلتنگیاش
             گریه نمی کنه قدم میزنه



9⃣قدم نهم : قافیه های ضربه دار👊
هر چقدر در این زمینه تلاش کنیم کم است
تا جایی که دستمان بیاید و عادت کنیم که نباید جمله را به راحتی تمام کنیم.
اصلا مگر میشود از قافیه به راحتی گذشت؟
جستجو برای بهترین قافیه هم لغات زیادی را در ذهن ما ذخیره میکند، هم قافیه ای دور از ذهن و بسیار موثر به ما هدیه می‌کند.
نکته ی مهم و کاربردی برای همیشه :
یا گوهر قافیه را از لابلای اقیانوس کلمات بگرد و پیدا کن
یا اگر قافیه ی خاصی نداری یک بستر آر‌ام و حسی و عاطفی برایش بساز که مخاطب را درگیر کند
سعی نکنید تکراری بنویسید
برای «عاشق» ، «شقایق» آوردن دیگه کافیه
برای «تو» از «مملو» استفاده کردن هنره✌️
به همین راحتی
🎤بعد از توضیحاتی که عنوان شد ، این موضوع باید روشن بشود که در کل دو مدل ترانه داریم
۱_ ترانه هایی که برای دفتر خاطراتمان یا نهایتا چاپ کتاب می نویسیم و احتمالا مورد نقد هم قرار میگیرد
۲_ ترانه هایی که با هدف اجرا شدن نوشته میشوند 🎶
اگه گزینه ی اول را ترجیح میدهید شاید در این برهه از زمان موفق نشوید که بشنوید کسی ترانه ی شما را خوانده است. لااقل ترانه ی فخیم (بشکل سنتی) مشتری کمتری پیدا کرده است.
اما اگه گزینه ی دوم را دوست دارید باید از گزینه ی اول عبور کنید
یعنی ساختار ترانه ی فخیم و قابل نقد را بلد باشید ، بعد آن ساختار را بشکنید و با آگاهی کامل ترانه ی  اجرایی بنویسید .
از آنجایی که برای بررسی و یا نقد ترانه ها در چند سطر نمیشود توضیحات کاملی داد، باید تسلط خودمان را در زمینه ی وزن های عروضی و سماعی بالا ببریم.
زیرا این مباحث کاملا جدی و کلیدی خواهند بود.





و اما نکات مختصری در مورد ترانه "دندون عقل" از استاد بزرگوارم جناب آقای دکتر محمدی عزیز🌹

باعث افتخار است که میتوانم نظرات شخصیم را در مورد اثر یکی از اساتید خوب و هنرمندم بنویسم که دارد با سرعت پله های موفقیت را طی میکند و هم در بحث اجرای ترانه  و هم بحث شعر کلاسیک و هم سپید و هم نقد موفق عمل می کند.

اگر بخواهم درباره کلیات اثر چند سطر اشاره کنم
ملودی پذیر بودن مناسب اثر و نگاه ویژه استاد محمدی مثل همیشه به اجرای اثر در کنار داشتن شاخصه های شاعرانه و تصویر سازی است.
انتخاب قالب مثنوی با اتکا به وزن (مستفعلن مستفعلن مستفعلن فعلن ) و ترکیب فضای محتوایی روایی – توصیفی توانسته به این امر کمک شایانی بکند.
اثری که مانند دیگر سروده های این شاعر هنرمند شامل تلاش‌ها و کنجکاوی‌های همیشگی ایشان برای کشف لحظات بکر و تازه است، در این اثر نیز دیده می‌شود و به نظر بنده برای شنیده شدن این ترانه بیشتر باید مدیون تلاش و هنر ترانه‌سرا بود تا مدیون موسیقی و اجرا؛
در بیشتر ترانه های امروزی که می شنویم و یا می خوانیم موضوع ترانه ها همان موضوع تکراری و همیشگی عاشقانه بودن ترانه است که در حقیقت ژانری است که اثر در بستر آن اتفاق می‌افتد.
منظور از تکراری بودن، موضوع و فرمول و روند همیشگی پرداختن به مقوله عشق است. همیشه سرمایی وجود دارد که عاشق یا معشوق با آن درگیرند و برای رهایی از این سرما به آغوش یکدیگر پناه می‌برند. انگار تنها نقطه تمایز آثاری از این دست صرفاً جابه‌جایی واژه‌ها و ارکان جمله است وگرنه داستان همان داستان همیشگی است.
و اما ترانه ای که از جناب آقای محمدی خواندیم
به قول استاد بزرگوارم جناب آقای خوشرو عاشقانه ای "آرام و غمگین" است با تصاویر تقریبا بکر که گاها برای ترانه کمی سنگین هستند که در ادامه به آنها اشاره می شود.



🔹️وقتی که میفهمی دلم از آسمون سیره
یا پشت لبخندی چرا پهلو نمی گیره؟ 🔹️

مطلع ترانه آغاز جذابی دارد. ساده و قابل فهم است و  شاید عنصر قافیه تا حد زیادی بر این جذابیت افزوده است. با توجه به حساسیت مؤلف برای رعایت درست قافیه -که همه از آن آگاهیم- آمدن قافیه «سیره _ نمی گیره» و طرح سوال، تا حد زیادی در روند ادامه ترانه اثرگذار است،چرا که با طرح سوال در ابتدای ترانه خواننده و یا شنونده را ترغیب می کند تا به دنبال چرایی این بیت با دقت بیشتری به خواندن و یا شنیدن ترانه اقدام کند.



🔹️وقتی میوون غصه ها درگیر احساسی
سخته که دنیای پراز دردامو بشناسی🔹️

در این بیت واژه‌ها اصلاً عجیب و غریب نیستند، از ترکیب‌های پیچیده اثری نیست، همه‌چیز در بستر تعریفی که از ترانه در دست داریم در حال بروز است، شاید استفاده از یک تکنیک به‌جا و به‌وجود آوردن یک تضاد زمانی و احساسی، معادلات را تا حد زیادی تغییر می داد و شاید استفاده از ردیف در این بیت به زیبایی آن کمک بیشتری می کرد.
گرچه این بیت هم مانند بیت اول ساده ،روان و دارای زیبایی های خاص خودش است.


 
🔹️هرجا که اشکامو کنار میز می چینم 
با توو سری های تبم عکساتو می بینم🔹️

از منظر روایت تا اینجای کار، ترانه منطقی پیش رفته است و تب و تاب تنهایی را در حد وسع، به مخاطب تحویل می‌دهد. اما در این بیت «با توسری های تبم...» علاوه بر اینکه در هوشیاری نوشته شده و از نظر معنایی هم مصراع قبلی‌اش را می‌تواند تکمیل کند و هم توانایی این را دارد که برای کامل شدن مصراع قبلی کافی باشد ؛ اما به نظر من حسی که باید به مخاطب برساند را نتوانسته منتقل کند.
همانطور که می دانیم در ترانه "حس" باید بر فن بیان ترانه سرا غالب باشد.
 به نظر من این بیت ، سادگی و روانی دو بیت اول را ندارد و کمی برای زبان ترانه سنگین است
 


🔹️با رفتنت تاول زده قدقامتِ ساعت 
لبریزه لبریزه تموم کاسه ی عادت🔹️

این بیت با زیبایی و سادگی هر چه تمام تر شروع می شود و در مصراع اول با اشاره به "قد قامت ساعت" ساعت صفر عاشقی معروف را در ذهن تداعی می کند و قیام عقربه های ساعت را در ساعت ۱۲ که چراغ تصویر بسیار زیبا و جالبی را در ذهن روشن می کند
ولی در مصراع دوم ،آوردن "کاسه ی عادت" برای این  ترانه کمی سنگین است و بیشتر برای شعر کلاسیک مناسب تراست.



 
🔹️رحمی بکن بر جیغ های ساکت فالم 
جون من و دلشوره ی عطرای رو شالم🔹️

این بیت نیز مانند بیت قبلی با اینکه زیبایی خاص خود را دارد اما با آوردن ترکیب " جیغ های ساکت فالم" که تصویری انتزاعی و دور از ذهن است از حس آمیزی کمتری نسبت به بیت های اولیه برخوردار است .


 
🔹️می ترسم از امروز هایی که همش دیره
بختی که توی شوری فنجون میمیره 🔹️

همانطور که در توضیحات ترانه گفته شد
"باید وقتی مخاطب ترانه را میخواند لحظه لحظه جذابیت و گیرایی ترانه بیشتر باشد تا به اتمام برسد"
جناب آقای محمدی تکنیک های خاص را با توجه به اینکه خود هنرمندی کاربلد و بی‌نظیر هستند را بکار برده است تا لحظه به لحظه مخاطب را به دنبال خود بکشاند
همانطور که قبلا هم ذکرشد استفاده از تصاویر عینی قابل لمس در ترانه زیبایی آن را دوچندان میکند .
کاری که جناب آقای محمدی با استفاده از ترکیب "شوربختی" تصویر زیبایی را در مصراع دوم خلق کرده است .


 
🔹️از انتقام  پنجره، افسوس ها خورده 
جایی که کلون درش رو دزدها برده🔹️

در این بیت بکارگیری قافیه های "خورده " و " برده " به نظر من بسیار اندیشمندانه و زیبا بوده.
و بنده را یاد اصلاح "خورده برده از کسی نداشتن " می اندازد.
البته این برداشت شخصی بنده است
و اما انتقام پنجره که همان بسته بودن آن و انتظار پشت پنجره و افسوس خوردن تداعی غمگین زیبایی است که با آوردن کلونی ( قفل چوبی که درقدیم پشت درحیاط کارمیگذاشتند ودر را با آن می بستند، کلندهم گفته شده)  که وجود ندارد و در را برای بازگشت نابهنگام معشوق رفته باز گذاشته و پشت پنجره به انتظار ایستادن برای استقبال دوباره و پایان دادن به انتظار را تداعی می کند.



 
🔹️ماتم گرفته اخم لبخندم ته سیگار
لب های داغم رو از این خاکسترا بردار🔹️

و اما این بیت زیباترین و یا بهتر بگویم شاه بیت این ترانه است
تصاویر بکر و زیبا با واژه های به روز که با آگاهی و درایت منحصر به فردی شاهکار زیبایی را رقم زده است.
از همین جا به استاد بزرگوارم بابت خلق چنین شاه بیت بی نظیری تبریک عرض می کنم .


 
🔹️اینجا نشونی ها گمن، گیجن کم آوردن
توو قحطی ابرا سر خورشید رو خوردن 🔹️

استفاده از جملات کوتاه معنادار که با فعل تمام می شوند و با اشاره های قابل لمس  که دور از ذهن نیستند و تازگی دارند، خواننده را ترغیب به ادامه ی خواندن ترانه می کنند که بسیار زیبا هستند.


 
🔹️مثل معما پیچ در پیچ خیابونم 
من شاعری هامو به چشمای تو مدیونم🔹️
🔹️روی جنونم لونه کرده تومور فردا
دندون عقلم رو کشیده تلخی دنیا🔹️

همانطور که گفتیم سادگی یکی از ویژگی‌های انکار نشدنی ترانه‌ است که به مثابه موی باریکی عمل می‌کند که در یک سوی آن ترانه به معنای واقعی کلمه اتفاق می‌افتد و در سوی دیگر با کلامی صرفاً موزون مواجه‌ایم که چیزی به ترانه امروز ما اضافه نمی‌کند و همان تکرار مکررات است.
در این ابیات در عین حال که تصویر های زیبایی خلق شده است خواننده را به تفکری تحسین برانگیز وا می دارد.



🔹️دستی بکش روی سر پایانِ اعشاری 
تاریخ مصرف داره آمین های تکراری 🔹️

تصویر این بیت بسیار زیبا و بکر است و با آوردن تاریخ مصرف برای آمین های تکراری جلوه ی خاصی به روند ترانه داده است .


 
 🔹️زخم دلم آبستن صد بغض ناکوکه 
هر کس که دیده حالمو، روی تو مشکوکه🔹️

در این بیت آوردن مابه ازا برای بغض ناکوک کمی دلزدگی برای بنده ایجاد کرد به نظر من چون ترانه عاشقانه است آوردن المانی مثل"گیتار" جلوه زیباتری به این بیت می داد
مثلا
" گیتار من آبستن صد بغض ناکوکه
هر کس که دیده حالشو، روی تو مشکوکه"
البته این نظر شخصی بنده است.


 
🔹️هرجا که با پس کوچه ی یادت گلاویزم
رگ هامو توی لا شه ی خودکار می ریزم🔹️

این بیت نیز مانند دیگر ابیات ترانه زیبا و دارای تصاویر بدیع و بکر بود.


 
🔹️برگرد  و این دیونه رو لبریز فردا کن 
توی  تنش دلتنگیِ آغوشتو جا کن🔹️

این بیت به عنوان بیت پایانی بسیار زیباست که کل ترانه را با جمع بندی ملموس و قابل انتظار پایان می بخشد

در کل ترانه زبان نسبتا فخیم و زیبایی داشت که گاهی زبان بر حس آمیزی غالب می شد که شاید مخاطب عام آن را نپسندد ولی برای من مانند دیگر کارهای جناب آقای محمدی زیبایی و جذابیت خاص خود را داشت.
امیدوارم استاد بزرگوارم جسارت شاگرد حقیر خود را ببخشد چون من در حد آگاهی خودم نوشتم و برداشت شخصی خود را به عنوان یک مخاطب عام به تصویر کشیدم.
با آرزوی موفقیت روزافزون برای این عزیز بزرگوار و دیگر عزیزانم در سایت وزین شعر ناب
به امید روزهای روشن همراه با صلح و دوستی و احترام متقابل برای تک تک شما عزیزان 🌹

در پناه حق شاد و سلامت باشید 🌹🌹🌹