فیله زبان

پیمان وِستفالی**
، پیمان‌نامه‌ای است که پس از پایان جنگ‌های سی ساله مذهبی در اروپا (۱۶۱۸–۱۶۴۸) در شهر سالن شهرداری شهر مونستر میان کشورهای اروپایی در ۱۶۴۸ بسته شد. در این پیمان همه کشورهای اروپایی جز بریتانیا و لهستان شرکت داشتند. وستفالی نخستین پیمان صلح چندجانبه پس از نوزایش در اروپا است. این پیمان بعدها به معاهدات بزرگ مشابهی میان کشورها انجامید، که سرانجام به قانون بین‌الملل منتهی شد. پیمان وستفالی، الگو و پایه جامعهٔ ملل و سپس سازمان ملل متحد گردید.
در این پیمان، برای نخستین بار، حقوق برابر و یکسان کشورها به عنوان واحدهای سیاسی مستقل مطرح و پذیرفته شد. مطابق این پیمان کشورهای مستقل حق دارند، سرنوشت شان را تعیین کنند، برابر اند و حق دخالت در امور هم را ندارند؛ از این روی این پیمان گاه در ستیز با جهانی‌سازی و دخالت‌های نظامی، انسانی و دخالت علیه دولت‌های شکست خورده (زمینهٔ باندهای تروریستی) است.
لویاتان یا لوتان یا لوایتان (انگلیسی: Leviathan و عبری: לִוְיָתָן‎) هیولا یا اژدهای عظیم‌الجثه‌ای اسطوره‌ای است که از دریا سَرک می‌کِشد و مثل و مانند ندارد.[۱] لویاتان، اسطوره شری است که در گذر زمان دچار دگرگونی‌های بسیار شده، این موجود اسطوره‌ای از اسطوره‌های اوگاریتی وارد عهد عتیق شد و در تفاسیر یهودی تغییر شکل یافت و سپس در کتاب مکاشفه یوحنا ظاهر گشت و پس از آن در سنت دیوشناسی مسیحی یکی از شاهزاده‌های جهنم گردید. این موجود اسطوره‌ای در آثار مکتوب یا هنری مذهب یهود و مسیحیت بسیار دیده می‌شود.

لویاتان**
در ادبیات مسیحی و غرب لویاتان گاهی با هرگونه هیولا یا موجود عظیم دریایی یکسان انگاشته می‌شود. این واژه در ادبیات به نهنگ بزرگ اشاره می‌کند و در عبری جدید، هم حقیقتاً نهنگ معنی می‌دهد. در ادبیات و منابع متاخر یهودی نیز این موجود به عنوان یک اژدها توصیف می‌شود که بر مغاک اقیانوس، بر سرچشمه‌های آب‌ها، ساکن است. در سنت دیوشناسی مسیحی، لویاتان یکی از هفت شاهزاده جهنم است که با گناه حسادت پیوند دارد. در افسانه‌ها لویاتان توسط بعل کشته می‌شود.
منبع: نت

سلام بنا به در خواست جنابعالی پنجره سبز را فعال نمودم شاید راه گشا نقد بیشتر دوستان گردد. موفق باشید

« هان سخن تازه بگو تا دل و جان تازه شود »
درودها بر شما جناب آقای زراعتی عزیز
از چه نظر می فرمایید شعر نوشته‌اید
اثری که ارائه کرده‌اید شباهت به یک نثر علمی داره که فقط بریده بریده شده و اصطلاحاتی که در آن هست، به‌کار شعر نمی آید. زیرا شعر زبان ادبیات می‌خواهد.
ببخشید که اینگونه رک می گویم . شعر باید در حال در شنونده تاتیر کند و اگر هم ابهام داشته باشد ابهامی شیرین می‌خواهد تا در روح و جان خوانندگان و شنوندگان اثر کند .
اثری از عاطفه و احساس و تخیل آرایه‌ها نیست بنده که چند بار خواندم، به نتیجه‌ای نرسیدم . نباید خواننده‌ی بیچاره برای خواندن شعر بارها به سرچییات متوسل شود .
ببخشید ابتدای این اثر را بنگرید نثر علمی است
اژدهای دهن گشاد
هراسان از خواب جهید
هر چه خواست درید
صد دندانش شکست
هزار دندان رویید
بار دیگر سیر و پُر
در مرداب وحشی «وستفالی» خوابید.
...
« هان سخن تازه بگو تا دل و جان تازه شود »
شعر دیگه بگو تا انسان از خواندنش به وجد آید
منتظریم یا حق

دوستان و مهیمانان عزیز
قبل از هر سخن دیگری، لازم می دانم از «شاهزاده خانوم» نیک نهاد و نیک اندیش، به صورت ویژه سپاسگزاری نمایم. ایشان با شناخت عمیقی که از فضای سایت شعر ناب دارند بنده را ترغیب و تشویق نمودند ابعاد شعر «فیله زبان» را به صورت اکتشافی بسط دهم و قاطعانه حدس زدند بسیاری از مخاطبان مشارکت نمایند و این تجربه جدید برای آنها جذاب باشد. اکنون بازخوردهای صفحه عمومی و خصوصی نشان می دهد که حدس ایشان کاملا درست بوده است.
و اما بعد
از بین کدهای لایه سطحی شعر «فیله زبان»، 17 کد توسط جناب ملحق، بانو کاسیانی، جناب آروین و جناب مهدی محمدی کشف و بیان گردید. (4 کد هم توسط خودم روشن می شود.) شامل:

جناب ملحق:
1ـ لویاتان (1): جانور دریایی غول پیکر اسطوره ای
2ـ وستفالی: پیمان صلح وستفالی

بانو کاسیانی:
3ـ هابز: توماس هابز فیلسوف انگلیسی
4ـ لویاتان (2): کتاب معروف توماس هابز
5ـ مارتین: مارتین لوتر کینگ رهبر مبارزات مدنی مسالمت آمیز برای حقوق سیاهان آمریکا
6ـ رویایی: اشاره به سخنرانی تاریخی و دکلمه سیاسی ـ ادبی مارتین لوتر کینگ با نام «رویایی دارم»
7ـ 1963: اشاره به سال میلادی نقطه عطف مبارزات مدنی برای حقوق سیاهان آمریکا
8ـ دهن گشاد (2): اشاره دارد به برتری تهاجمی ارتباطی و رسانه ای لویاتان (اژدها)

جناب آروین:
9ـ مرداب وحشی: تباهی زمین و زندگی انسان ها + ناامنی زمین برای انسان ها
10ـ فیله مغزپخت زبان: اشاره دارد به گفتمان متفکرانه، منسجم و حکیمانه که در قالب مناسبی ارائه می شود.

جناب مهدی محمدی:
11ـ دهن گشاد (1): اشاره دارد به برتری تهاجمی انتظامی ـ امنیتی لویاتان (اژدها)
12ـ صد دندان: اشاره دارد به تلفات اژدها در جریان سرکوب دشمن
13ـ سیر و پُر: اشاره دارد به تداوم بقا و بروز احساس قوی تر شدن در اژدها پس از شکستن دشمن
14ـ هیچکس (1): اشاره دارد به اینکه هیچ کدام از نخبگان به آموزه های مارتین لوتر کینگ در تقابل با لویاتان ها توجه نکرده اند.
15ـ هیچکس (2): اشاره دارد به نسل نوجوان و جوان برآمده در ربع قرن اخیر در جوامع جهانی متاثر از مولتی مدیا
16ـ رام تر (1): اشاره دارد به اینکه اژدهایان وحشی زاده می شوند اما قابلیت رام شدن دارند.
17ـ رام تر (2): اشاره دارد به روند تدریجی رام تر شدن اژدهایان در گذر زمان و در مقیاس بلند تاریخی

خودم:
18. خواست: در این شعر، مقابل «توانست» قرار می گیرد. یعنی سطحی از کنترل و مهار حکیمانه توانایی در جریان شکستن دشمن توسط لویاتان
19ـ هیچکس (3): با هدف شخصی و فرعی برای رساندن منظور به مخاطب خاصی، مد نظر است.
20ـ حاشیه: اشاره دارد به جایگاه فرضی شرح مکتوب مبارزات مارتین لوتر کینگ به منزله حاشیه یا پیوستی بر کتاب «لویاتان» هابز پس از چند صد سال
21ـ پرس کامل: اشاره دارد به تدارک حداکثر پدیده های مکمل اشتهابرانگیز تا لویاتان، گفتمان اصلی را بهتر ببلعد.

خدا را شکر. همه کدها باز شد.

درود بر میهمانان عزیز و ارجمند
شعر «فیله زبان» مطابق با آنچه خودآگاه من لیست کرده بود 21 کد یا شبه کد داشت. 7 کد بیرونی که می شد با کمک نت آن را باز کرد و 14 کد استنباطی.
خدا را شکر که همه کدها با مشارکت عزیزانی مانند جناب ملحق، بانو کاسیانی، جناب آروین، جناب مهدی محمدی و... کشف گردید. اما شاعر برای هر کد، دیدگاه ها و توضیح تکمیلی خاصی دارد که به نظرم برای مهیمانان صفحه ام مفید باشد و در خوانش مجدد شعر، حس و ادراک بهتری ایجاد خواهد کرد. این توضیح تکمیلی در جریان گفت و شنودهای مفصل با میهمانان وجود دارد اما کاملا پراکنده است. در اینجا، توضیح تکمیلی کدها از پراکندگی خارج می شود و مرتب می گردد:

لویاتان (1): لویاتان (Leviathan)، لوتان یا لوایتان، هیولا یا اژدهای عظیم‌الجثه‌ اسطوره‌ای است که از دریا سَرک می‌کِشد و مثل و مانند ندارد. لویاتان، اسطوره شری است که در گذر زمان دچار دگرگونی‌های بسیار شده. این موجود اسطوره‌ای از اسطوره‌های اوگاریتی وارد عهد عتیق شد و در تفاسیر یهودی تغییر شکل یافت و سپس در کتاب مکاشفه یوحنا ظاهر گشت و پس از آن در سنت دیوشناسی مسیحی یکی از شاهزاده‌های جهنم گردید. این موجود اسطوره‌ای در آثار مکتوب یا هنری مذهب یهود و مسیحیت بسیار دیده می‌شود.
لویاتان در ادبیات مسیحی و غربی، گاهی با هرگونه هیولا یا موجود عظیم دریایی یکسان انگاشته می‌شود. در اسطورهای باستان از آن به عنوان اژدها، هیولا، نهنگ یا تمساح غول پیکر نیز یاد می شود. در ادبیات و منابع متاخر یهودی نیز، این موجود به عنوان یک اژدها توصیف می‌شود که بر مغاک اقیانوس و بر سرچشمه‌های آب‌ها ساکن است.

لویاتان (2): لویاتان، نام کتابی معروف از «توماس هابز» است. با یک برداشت شدیدا ساده انگارانه و تسامح، هابز در این کتاب، حکومت هر یک از دولت ـ ملت هایی که در چهارصد سال اخیر ظهور یافته اند را مشابه یک لویاتان جانور (در این شعر اژدها) در نظر گرفته است. به بیان ساده تر، هم اکنون حدود دویست لویاتان یا اژدها، حکومت های عضو سازمان ملل را تشکیل داده اند.
اینکه لویاتان خوب است یا بد، مورد بحث نیست مهم این است که لویاتان برای جوامع انسانی محدود در مرزهای یک کشور، کارکرد دارد.
خاطر نشان می کنم در این شعر و مباحث مربوط به بسط آن، فقط ایده کلی تشبیه لویاتان به حاکمیت ملت ـ دولت از هابز گرفته شده است و همه تحلیل های دیگر در مورد ابعاد شناختی لویاتان ها، دیدگاه خود شاعر می باشد و ربط زیادی به هابز «خدابیامرز» (مرگ در 1679 میلادی) ندارد.

هابز: توماس هابز (1679 ـ 1588 میلادی)، فیلسوف معروف انگلیسی است. البته دیدگاه های هابز در ارائه نظریات فلسفه سیاسی، جامعه شناسی، جامعه شناسی سیاسی، اندیشه سیاسی و... پس از او نیز اثرات چشمگیری به جای گذاشته است. یکی از معروف ترین آثار هابز، کتاب «لویاتان» است که در مورد آن توضیح داده شد.
خاطرنشان می گردد هابز، جان لاک، روسو و... از بنیانگذاران نظریه معروف «قرارداد اجتماعی» هستند که به لحاظ نظری، پشتوانه شکل گیری مناسبات مدنی در جوامع مدرن کنونی است. در ذیل شعر «مردم نهال باغ خدایند»، نقدی جدی به مناسبات دوسویه مبتنی بر این نظریه داشته ام که اگر مایل بودید در آنجا مطالعه کنید.

مارتین: مارتین لوتر کینگ (1968 ـ 1929 میلادی)، رهبر معروف مبارزات مدنی احقاق حقوق سیاهان آمریکایی است. او شاید بعد از «مهاتما گاندی»، معروف ترین رهبر مبارزات مدنی موفق مسالمت آمیز در جهان باشد. او اولین رهبر مبارزات مسالمت آمیز عظیم در مقابل حاکمیت یک ملت ـ دولت مستقر و مقتدر است. در توضیح کدهای بعدی، بیشتر به ابعاد شناختی مارتین لوتر کینگ پرداخته می شود.

وستفالی: پیمان‌نامه‌ای است که پس از پایان جنگ‌های سی ساله مذهبی در اروپا (1648 ـ 1618 میلادی در شهر «سالن» شهرداری شهر «مونستر»، میان کشورهای اروپایی در ۱۶۴۸ بسته شد. در این پیمان همه کشورهای اروپایی جز بریتانیا و لهستان شرکت داشتند. وستفالی نخستین پیمان صلح چندجانبه پس از نوزایش در اروپا است. این پیمان بعدها به معاهدات بزرگ مشابهی میان کشورها انجامید که سرانجام به قانون بین‌الملل منتهی شد. پیمان وستفالی، الگو و پایه جامعه ملل و سپس سازمان ملل متحد گردید.
در این پیمان، برای نخستین بار، حقوق برابر و یکسان کشورها به عنوان واحدهای سیاسی مستقل مطرح و پذیرفته شد. مطابق این پیمان کشورهای مستقل حق دارند سرنوشت شان را تعیین کنند، برابر اند و حق دخالت در امور هم را ندارند. از این روی این پیمان، گاه در ستیز با جهانی‌سازی و دخالت‌های نظامی در کشورهای دیگر و... قرار می گیرد.
برخی پیمان وستفالی را زمینه ساز پیدایش «ملت ـ دولت» های نوین می دانند. همچنین ظهور مفاهیم و مناسباتی مانند:
روابط کنسولی
روابط بین الملل
عدم دخالت در امور داخلی کشورها
حق حاکمیت
مرز و تمامیت ارضی
حق تعیین سرنوشت
مبادلات اقتصادی بین المللی
سازمان های بین المللی
قراردادهای دفاعی و اقتصادی چندجانبه
و....
قرار بود جهان دریاچه ای شود زیبا و آرام که کشورها همانند گونه های جانوری در آن زیست و تعامل کنند. اما واقعا چنین شد؟!

رویایی: در بندی از شعر آمده است «جایی رویایی مثل 1963»
منظور از رویایی مکان نیست بلکه اشاره به یک رخداد معروف تاریخی یعنی سخنرانی یا دکلمه سیاسی و ادبی، معروف به «رویایی دارم» توسط مارتین لوتر کینگ است. لوتر کینگ این دکلمه را در جریان «راهپیمایی به سوی واشنگتن برای کار و آزادی» که در راستای احقاق حقوق سیاهان آمریکا انجام شده بود در اوج شور و احساس اجرا نمود. حدود 250 هزار نفر سیاه و بعضا سفید یا رنگین پوست در مقابل مجسمه یادبود «آبراهام لینکلن» در واشنگتن دی سی تجمع کرده بودند. توصیه می کنم حتما فیلم قدیمی مراسم و سخنرانی لوتر کینگ را ببینید و بشنوید.

1963: باز در همان بند از شعر آمده است «جایی رویایی مثل 1963»
به مکان نظر ندارد بلکه به سال میلادی اشاره می نماید. همان سالی که اوج مبارزات مدنی مارتین لوتر کینگ و یارانش بود و آن راهپیمایی و سخنرانی مذکور در آن سال انجام شده است.

مرداب وحشی: مرداب وحشی اشاره به وضعیت اسفبار کره زمین دارد. با توجه به دریایی بودن لویاتان در افسانه ها، از کلمه مرداب استفاده شده است.

مرداب (گنداب) = تباهی زمین و زندگی انسان ها
زمین و زندگی انسان ها در ابعاد گوناگون تباه شده است. نابودی جنگل ها، فرسایش خاک، انقراض گونه های زیستی، گرم شدن زمین (اثر گلخانه ای)، آب شدن یخ های قطبی، آلودگی خاک و آب با ریزذرات پلاستیکی و شیمیایی، تغییرات اقلیمی خطرناک، استثمار نوین جوامع، تخریب گروه نخستین (خانواده)، گسترش مواد مخدر صنعتی، گسترش کیفی و کمی فحشا، بردگی نوین، تبعیض و بی عدالتی اقتصادی، مناسبات ناعادلانه کار، قاچاق انسان و... از جمله نمودهای فزاینده تباه شدن زمین و زندگی انسان ها است.

وحشی = ناامنی زمین برای انسان ها
همچنین زمین در مقایسه با گذشته، به شدت ناامن شده است. این ناامنی هم در بطن ملت ـ دولت ها و هم در تقابل کشورها قابل مشاهده است. در دوران کنونی میزان تلفات و لطمات انسانی و غیرانسانی، به طور فزاینده افزایش یافته است. سرکوب خشن اقلیت های مذهبی و نژادی، سلب زورمدارانه حقوق شهروندی، ظهور جنگ های مدرن، گسترش سلاح های کشتار جمعی، گسترش باندهای مافیایی، گسترش حمل غیرقانونی سلاح و... از نمودهای امروزین ناامنی در جهان است.
فقط به یک نمونه ساده از ناامنی دهشتناک دنیای کنونی اشاره می گردد. برای نابودی همه انسان ها و جانوران (شاید فقط غیر از سوسک های فاضلاب) روی زمین، فقط انفجار یک عدد «بمب کبالت 59» یا همان «ماشین قیامت» کافی است...

فیله مغزپخت زبان: اگرچه «گفتمان» (Discourse) یک اصطلاح تخصصی بین رشته ای در حوزه های فلسفه، زبان شاسی و ... است اما در زمان به قدرت رسیدن اصلاح طلبان در دهه 70 شمسی، در قالب کتب، نشریات و... کاربرد گسترده یافت و به مرور به ادبیات عامه نیز راه پیدا کرد. برداشت عامیانه از گفتمان، غالبا سطحی و ناقص اما درست است و در اینجا نیز برای رساندن منظور کفایت می کند.
به بیان عامیانه، گفتمان مجموعه دیدگاه ها و نظریات پیرامون یک موضوع است که دارای شبکه مفاهیم و گزاره های مرتبط و سیر استنتاجی قابل ادراک برای مخاطب است.
به عنوان مثال، کسی که در مورد مخالفت با کودک همسری، مجموعه نظرات خود را گام به گام و طی زمان معینی در محفل خانوادگی با دیگران در میان می گذارد و دیگران آن را در یک سیر استنتاجی و منطقی ادراک می کنند در برداشت عامیانه دارای گفتمان پیرامون موضوع «مخالفت با کودک همسری» است. همینطور ممکن است یک نفر دیگر دارای گفتمان با موضوع «موافقت با کودک همسری» باشد.
در «فیله مغزپخت زبان»، منظور از «زبان» همان «گفتمان» است. به تعبیر دقیق تر اشاره داد که مارتین لوتر کینگ و یارانش درمورد حقوق سیاهان آمریکا و ابعاد آن، مجموعه ای از دیدگاه ها و نظریات منسجم قابل ادراک یا گفتمان داشتند و می توانستند در ارتباط با سایر شهروندان آمریکا، در میان بگذارند.
یک گفتمان قابلیت دارد گفته، نوشته، شنیده، خوانده یا... شود.
منظور از مغزپخت این است که برای شکل گیری گفتمان:
زمان زیادی صرف مطالعه در مورد آن شود.
پردازش مغزی یا تفکر عمیق صورت گیرد.
مباحثه و نقد انجام پذیرد.
سیر استنتاجی آن تنظیم گردد.
و...
فیله یک نوع قالب معروف ارائه غذای گوشتی به مشتریان رستورانی است. در این شعر تاکید دارد به وجود قالب معتبر برای ارایه گفتمان به مخاطب. چه قالب هایی برای یک گفتمان متصور است؟
کتاب، مقاله، گفتگو، شعر، داستان یا...
مارتین لوتر کینگ و یارانش برای ارائه گفتمان خود در آن راهپیمایی معروف، از قالبی ابتکاری و نبوغ آمیز استفاده می کنند:
یک متن سخنرانی دکلمه گونه سیاسی ـ ادبی

پرس کامل: تدارک حداکثر پدیده های مکمل اشتهابرانگیز تا لویاتان، گفتمان اصلی را بهتر ببلعد.
می توان فیله مغزپخت زبان یا گفتمان مخالف را در یک قالب معمولی، پیش پای لویاتان انداخت تا «شاید» با اکراه بخشی از آن را بخورد. این کاری ست که اغلب مخالفان در برابر لویاتان ها انجام می دهند. شب نامه، انتشار در ارگان قانونی یا غیرقانونی حزب، سخنرانی افشاگرایانه و... معادل پرت کردن گفتمان پیش لویاتان است. نشانگر احساس نفرتی است که بر حکمت اعمال می چربد. وقتی از مخالفان در هر جای دنیا سوال شود آیا خود لویاتان هم مخاطب گفتمان مخالف شما هست؟
غالبا پاسخ می دهند: آری
اگر هست پس یکی از اهداف نهایی، بلعیدن گفتمان توسط اژدها است و هر تمهیدی که به این هدف کمک کند باید به خدمت گرفته شود.
یک مثال غذایی و شکمی، به روشن شدن موضوع کمک می کند:
زنی که رییس یک شرکت کوچک است اولین قرار شام خانگی را با مردی مقتدر که رییس یک «هلدینگ» بزرگ است می گذارد. مهم نیست از او خوشش می آید یا نه. شرکت او در حال ورشکستگی و انحلال است و نیاز دارد با هلدینگ آن مرد قرارداد بلندمدتی امضا کند. می خواهد به هر قیمتی شده، او را همنوا سازد و بیشتر رام خودش کند. غذای آن شب «فیله مغزپخت زبان» است که زن در پختن آن تبحر دارد. مرد می آید و زن می تواند فیله ها را در یک سینی قرار دهد و بگذارد جلوی او. اما غذایی که روی میز قرار می گیرد یک «پرس کامل» نیست. برای آنکه پرس کامل شود زن در داخل سینی و کنار فیله ها، خیارشور، گوجه فرنگی و سبزی می آراید. سس مخصوصی درست می کند و کنار سینی می گذارد. روی میز غذاخوری یک رومیزی زیبا پهن می کند. یک گلدان گل زیبا و چند شمع روشن هم قرار می دهد. چند قطعه موسیقی ملایم که بعد از ظهر همان روز، یک ساعت جستجو و انتخاب کرده است روی پخش کننده بارگزاری می کند. نور را تنظیم می نماید. عود روشن می کند و... همه اینکارها را می کند که حداکثر اشتها برای خوردن غذا ایجاد شود.
مارتین لوتر کینگ همین کار را با وحشی ترین لویاتان تاریخ معاصر انجام داد. گفتمان را به صورت شب نامه یا قطعنامه یا... جلوی اژدها نیانداخت. نفرت و خشمش را با حکمت فرونشاند. گفتمان را با پدیده های مکمل همراه کرد تا بیشترین اشتها را ایجاد کند. تدارک یک پرس کامل گفتمان را برای لویاتان چید.
250 هزار مخالف آرام را در وسط واشنگتن دی سی و کنار مجسمه آبراهام لینکلن، مقابل دوربین ها قرار داد. به غیر از سیاهان، دختران بلوند سفید و دیگر طرفداران سفید لوتر کینگ، پلیس سفید پوست، ماموران مخفی پلیس فدرال، خبرنگاران و فیلمبردارن غالبا سفید رسانه ها و... هم بودند. جمعیت به سخنان گوش دادند و به لحاظ احساسی برانگیخته شدند و بر هم تاثیر عاطفی گذاشتند. میلیون ها سفیدپوست (از جمله سیاستمداران و کارکنان دولت) که حامی لویاتان بودند در رسانه، رویداد را دنبال کردند و برای لحظاتی نفرت قدیمی را از اقلیت سیاه فراموش کردند و در برانگیختگی احساسی شدید، پیام انسانی گفتمان را با بیشترین ضریب نفوذ، دریافت کردند...

رام تر (1): اژدهایان وحشی زاده می شوند اما قابلیت رام شدن دارند. وقتی یک اژدهای جدید به واسطه استقلال از استعمارگر، انقلاب یا ... متولد می شود غالبا در ابتدای امر وحشی است. یعنی رفتارهای وحشیانه ناپخته زیادی نسبت به شهروندان انجام می دهد و در انجام امور، زیاد خرابکاری می کند. مثل آن است که یک فیل بزرگ را داخل یک آشپزخانه کوچک کنند. هر طور بچرخد چیزی شکسته خواهد شد. یک دلیل آن، «ناشی بودن» است. رابطه مستقیمی بین ناشی بودن و خرابکاری وجود دارد.
مثال بارز تولد یک لویاتان وحشی و ناشی که به صورت بنیادین از لویاتان قبلی متمایز می باشد حکومت جمهوری پس از انقلاب کبیر فرانسه است. به گمانم در یک سال اول پیدایش، حدود 15 هزار نفر را با «گیوتین» اعدام کردند. لطمات ناشی از تخریب و آتش زدن انقلابیون هم خارج از حد تصور است.
مثال تاریخی نزدیک تر، تولد یک لویاتان جدید و بسیار وحشی در افعانستان، یعنی دولت اول طالبان در سال 1996 میلادی است. آنها عملا یک نظام منقطع از پیشینه دولت های قبلی محسوب می شدند. حجم خرابکاری در آغاز پیدایش باورنکردنی است. خصوصا در مورد شهروندان، دست به اقدامات وحشیانه گسترده ای زدند که کم نظیر بود. در مورد تخریب آثار باستانی نیز سابقه شرم آوری دارند.

رام تر (2): لویاتان در روند تدریجی و در مقیاس تاریخی بلند مدت، رام تر می شود. به بیان ساده، لویاتان با تجربه نمودن و تاوان دادن، رام تر می شود. برخلاف اکثر حیوانات وحشی مانند اسب وحشی، اینگونه نیست که بعد از کلنجار رفتن و در یک لحظه کوتاه، تسلیم و رام شود. مرز زمانی معینی وجود ندارد که اژدها قبل از آن وحشی باشد و بعد از آن رام کامل. بیشتر بر روی یک طیف حرکت می کنند. یک سوی طیف، وحشی مطلق و سوی دیگر طیف، رام مطلق است. هر چه از یک سمت طیف به سمت دیگر می روند به صورت کمی یا کیفی می توان او را سنجید و رام تر دانست. البته گاهی در طیف مذکور، عقب گرد هم صورت می گیرد.
برای سنجش روند رام تر شدن یک لویاتان، باید در مقیاس تاریخی بلند مدت، خودش را با خودش در دو زمان مختلف مقایسه کرد. اصولا مقایسه وضعیت کنونی یک اژدها (حاکمیت یک ملت ـ دولت) با اژدهای دیگر، کمتر به کار می آید و منجر به انتظارات نابجا می شود.
طالبان مثال تاریخی بسیار جالبی برای مطالعه روند رام تر شدن یک لویاتان است. بعد از سقوط دولت اول طالبان در 2001 میلادی و تشکیل دولت دوم طالبان در 2021 میلادی، نتیجه مقایسه دولت ها در دو مقطع زمانی شگفت انگیز است. دولت دوم طالبان به طرز چشمگیری از اشتباهات دولت اول پرهیز می کرد. کاملا مشخص است دولت دوم در گذر زمان رام تر شده است.

حاشیه: اگر فرض کنیم شرح مبارزات مسالمت آمیز مارتین لوتر کینگ با لویاتان آمریکا مکتوب شود و بعد از چند صد سال در کنار کتاب «لویاتان» هابز قرار گیرد مانند آن است که یک حاشیه یا پیوست تکمیلی بر کتاب هابز وارد شده است. حاشیه ای بسیار مهم که به طور ضمنی، برخی از ابعاد شناختی لویاتان ها را بیان کرده است و می توان از آن آموزه هایی برای «رام تر کردن لویاتان ها» را استخراج کرد.
توجه داشته باشیم که گرچه لوتر کینگ دنباله رو گاندی در شیوه مبارزه است ولی شرایط گاندی کاملا متفاوت بود. گاندی در مقابل یک لویاتان از نوع حکومت ملت ـ دولتی مبارزه نمی کرد بلکه با یک نیروی اشغالگر خارجی غیرمتمرکز (که از طریق ملوک الطوایف پراکنده و نیابتی، حکومت می کرد) درگیر بود. اما لوتر کینگ با یکی از وحشی ترین لویاتان های عصر حاضر که تمام خصیصه های حاکمیت ملت ـ دولت را دارد مبارزه کرده است. از اینرو شرح مبارزات لوتر کینگ بیشتر از گاندی می تواند به کار کنشگران سیاسی در مواجهه با لویاتان های بومی بیاید.

دهن گشاد (1): اشاره دارد به برتری تهاجمی انتظامی ـ امنیتی لویاتان
لویاتان عظیم است و معمولا هر حریفی در درون ملت ـ دولت در برابر او کوچک است. وقتی برای سرکوب و شکستن، دهانش را باز می کند حریف داخلی کوچک به نظر می رسد و دهان اژدها بسیار گشاد جلوه می نماید. دهانش را که باز می کند دندان های مخوفش همگان را مرعوب می سازد و آرواره محکمش واقعا خردکننده به نظر می رسد.
لویاتان حاکمیت یک ملت ـ دولت است. یک سازمان بزرگ است. یک سیستم باز از منظر رویکرد سیستمی است. مشابه یک جانور، دائما ورودی می گیرد و خروجی می دهد. اژدها هم دشمن داخلی دارد و هم دشمن خارجی. برایش تشخیص دشمن خارجی آسان تر است. اما غالبا بین دشمن داخلی واقعی با آنچه دشمن می پندارد تمایز بسیاری وجود دارد. از اینرو گاهی اژدها دچار تشخیص اشتباه می شود و خودزنی می کند.
اژدها دو دغدغه همیشگی دارد: رشد و بقا
بین این دو همیشه بقا در اولویت است. لویاتان همیشه با یک چشم باز می خوابد. به عدم تعادل و بی نظمی حساس است. هر کنشگر فردی یا جمعی غیرقانونی را رصد و سرکوب می کند. اژدها حتی کنشگران قانونی را هم رصد می کند و اگر احساس کند در آینده نزدیک یا دور، تهدید احتمالی برای رشد و مخصوصا بقایش خواهد بود خیلی باید خویشتن دار باشد که بهانه ای برای مهار یا سرکویش پیدا نکند!
لویاتان در عرصه انتظامی ـ امنیتی، نسبت به هر تشکیلات پنهان برانداز در بطن ملت ـ دولت، تجهیزات پیشرفته تر، نیروهای آزموده تر، دسترسی های بیشتر، بودجه فراوان تر و حمایت قانونی محکم تری دارد. اژدها در هر سرکوبی، تلفات می دهد و لطمه می بیند اما قابلیت اعجاب آوری برای جایگزین نیروها و بازسازی لطمات دارد.
اژدها گاهی در جریان مقابله با دشمن خود ناکار می شود و به ناچار جایش را به اژدهای بعدی می دهد. اما اگر زنده از مهلکه خارج شود غالبا قوی تر خواهد شد.

دهن گشاد (2): اشاره دارد به برتری تهاجمی رسانه ای و ارتباطاتی لویاتان
در بطن ملت ـ دولت، اژدها از نظر رسانه ای و ارتباطاتی، هم برتر است و هم به دشمنان و گاهی رقبایش تهاجم می کند و آنها را محدود یا حذف می نماید.
لویاتان در مقایسه با هر کانون متصوری که در درون ملت ـ دولت برای «توزیع پیام»، دهان باز می کند دهانی گشادتر و صدای بلندتری دارد. به زبان عامیانه، «دهن دریده»، «بی چاک و دهن» و «سلیطه زبان» است. جالب این است همزمان که دهانش را تا آخر باز می کند می تواند دهان دیگران را هم بگیرد تا حرف نزنند. گاهی هم چند تو دهنی محکم به دهان بقیه می زند تا کمتر حرف بزنند یا دستشان بیاید در مورد چه چیز صحبت کنند یا نکنند! کم و بیش این خصیصه همه اژدهایان است مخصوصا وقتی بخواهند روی موضوعات خاصی «پروپاگاندا» راه بیاندازند.
تا دلتان بخواهد از سرتاسر جهان، شواهدی بر این مدعا وجود دارد. اما برای روشن شدن موضوع و پرهیز از هرگونه مجادله، سراغ آمریکا، سرزمین رسانه های آزاد می رویم.
آیا در آمریکا قدرت و آزادی مطبوعات زیاد است؟
قطعا چنین است. مگر ماجرای «واترگیت را نشنیده اید؟!
اما آنچه از قدرت و آزادی مطبوعات و رسانه های آمریکا می دانیم در مقابل آنچه از سرکوب می دانیم مشت در برابر خروار است. اژدهای دهن گشاد دولت آمریکا به هر بهانه امنیتی و غیرامنیتی، اصحاب رسانه را احضار و محدودشان می کند. یک بار برای جنگ ویتنام، بار دیگر برای یازده سپتامبر، جنگ افغانستان، جنگ عراق، جنگ داعش، جنگ اوکراین یا...
به صورت پیش فرض و همیشگی هم، روی موضوعات هولوکاست، یهودیان و ... محدودیت وجود دارد.
بعد از گذر از دوره ارتباط یک سویه رادیو، تلویزیون و...، به لحاظ نظری قرار بود ظهور اینترنت و ارتباط دوسویه، بتواند سلطه ارتباطی لویاتان ها را کاهش دهد اما در عمل چنین نشد. شاید در حدود 2030 میلادی و پس از تحول عظیم فناوری ارتباطات ممکن شود ولی فعلا عمده ظرفیت و کانال های ارتباطی اینترنتی (خصوصا در مواقع اضطراری) در اختیار دولت ها یا سازمان های بین المللی همسو با منافع دولت ها است.

سیر و پُر: در برخی قبایل بدوی، بر این احساس و باورند که با کشتن دشمن خود، توانمندی و استعدادهای او را به خود اضافه می کنند. گاهی نیز قطعه ای از بدن دشمن مانند گوش، دندان، بینی، سر یا ... را جدا کرده و پیش خود نگاه می دارند. حتی در برخی قبایل وحشی، بخشی از بدن دشمن مانند قلب یا جگر را می خورند تا این انتقال قدرت، بهتر صورت گیرد. در یک تشبیه، لویاتان ها هم پس از دریدن و شکستن دشمن خود، همین احساس را دارند و منظور از «سیر و پُر» هم اشاره به بروز احساس قوی تر شدن در اژدها پس از پیروزی است. در تعابیر عامیانه اژدهای پیروز «توپِ توپ» است یا «توپ تکانش نمی دهد.»
لویاتان در بطن ملت ـ دولت می تواند با اخذ مالیات و عوارض، دریافت بهره مالکانه، فروش منابع، درآمد گردشگری یا ... خودش را «سیر» کند اما فقط زمانی که دشمن داخلی یا خارجی را می درد و می شکند احساس می کند غذایی شاهانه خورده است و «سیر و پُر» شده است. اژدها احساس می کند با پیروزی قوی تر شده است. مضمون این مثل جهانی را شنیده اید:

آن چه که تو را نکشد قوی ترت خواهد کرد.

لویاتان میل ذاتی دارد که ملت ـ دولت را در حالت تعادل و نظم ببیند. بنابراین پس از نبرد برای تجدید قوا به خواب می رود و آرام می گیرد. تمایل افراطی به عادی شدن سریع اوضاع، گاهی او را غافل می کند و متوجه شروع یک بحران جدید نمی شود.
معمولا اژدها بعد از پیروزی داخلی یا خارجی، شادکامی سبکسرانه نمی کند یا حداقل پایکوبی خود را زیاد ادامه نمی دهد. پس از یک شادی کوتاه مدت، تلفات و لطمات نبرد داخلی یا خارجی (خصوصا داخلی)، برای هر اژدهایی که قلب دارد اندوهبار است. اخیرا یک اژدهای سبکسر در همسایگی شمالی ایران نمود یافته است. جمهوری آذربایجان به مدد پهبادهای خریداری شده از ترکیه در جنگ قره باغ پیروز شد. بلافاصله پس از پیروزی، الهام علی اف (رییس جمهور کشور نوظهور آذربایجان)، سرمست از پیروزی، مجموعه رفتارهای سبکسرانه و تحریک آمیز را نسبت به مخالفان داخلی و برخی همسایگان خارجی آغاز کرد. در مصاحبه ها و فیلم های عملیات روانی خود، بارها طیف مخالفان داخلی، روسیه و ایران را تهدید کرده است. در آخرین فیلم تبلیغاتی که بخشی از آن را دیدم، یک گربه کوچک را در وسط خیابان دستمالی می کند و «می چلاند». به طور قطع، بر اساس شمای گربه ای نقشه، دارد برای ایران پیام تهدید می فرستد. مشخص است که با یک اژدهای بی شعور و ناشی طرف هستیم که هر لحظه ممکن است بقای ملت ـ دولت جدید خود را با خطر جدی مواجه سازد. روسیه به کنار، اما کارشناسان نظامی معتقدند 24 ساعت پس از شروع درگیری احتمالی بین آذربایجان و ایران، فقط به واسطه شلیک هزاران موشک مخرب ایرانی (غیر قابل ردگیری و انهدام)، بیش از 90 درصد ظرفیت نظامی سطحی آذربایجان نابود خواهد شد.

خواست: در این شعر در مقابل «توانست» قرار می گیرد. یعنی کنترل و مهار حکیمانه توانایی در جریان شکستن دشمن توسط لویاتان
غالبا لویاتان همانند درندگانی مانند گرگ، تا جایی که توانست گله را قلع و قمع نمی کند. گاهی یک گرگ بیش از 10 گوسفند را «لت و پار» می کند فقط به خاطر اینکه «می تواند». اما نهایتا یکی از لاشه ها را با خودش می برد. من سال ها قبل در مورد گربه وحشی، این خصیصه را دیده ام. در یک مرغدانی، حدود چهل مرغ را خفه کرده بود و حتی یکی را هم با خود نبرده بود.
خواست به وجود کم یا زیاد خصیصه های انتخاب، طراحی، حکمت، دوراندیشی، مشورت، برآورد و ... در لویاتان ها اشاره دارد. اژدهایان هم قلب دارند و هم مغز. اما مغز آنها به نسبت خیلی بزرگ تر است!
یک اژدها هر قدر هم بی شعور و ناشی باشد سطحی هر چند نازل از کنترل و مهار توانایی را انجام می دهد و «خواست» حکیمانه را از نظر دور نمی دارد.

صد دندان: صد دندان به تلفات نیروی انسانی اژدها در جریان سرکوب اشاره دارد.
اگر کل پیکره اژدها یک «سازمان» عظیم محسوب شود قطعا انسان ها هم در این سازمان حضور دارند. بنابراین برخی اجزای پیکره اژدها مانند دندان نیز می توانند معادل انسان باشند. در این شعر، وقتی اژدها با دشمن داخلی درگیر می شود و دندانش می شکند تلفات انسانی مد نظر است. پس صد دندان معادل صد انسان است. صد هم که عددی مفروض است با توجه به پیشینه ادبیاتی در مورد برخی اعداد خاص مانند سه، هفت، صد و... انتخاب شده است.

هیچکس (1): اشاره به نخبگان جامعه دارد که غالبا تحصیلکرده هم هستند اما در جریان تحولات عظیم اجتماعی و سیاسی، از نظریات و آموزه های علمی و تاریخی بهره نمی برند و همانند مردم عادی در انتظار وقوع رخدادها می مانند و تسلیم واقعیت می شوند.
مثال قدیمی و جالب آن، چندین استاد برجسته رشته علوم اجتماعی در دانشگاه های معروف ایران است که اتفاقا عضو گروه های سیاسی برآمده و مطرح بعد از انقلاب سال 57 و در راس قدرت بودند. خودشان بعدا در محافل و گردهمایی ها اعتراف کردند که اگر حواسشان بود و از نظریات «کرین برینتون» در کتاب معروفش «کالبدشکافی چهار انقلاب» بهره می بردند خیلی از اشتباهات جبران ناپذیر و خسارت بار در جریان انقلاب را انجام نمی دادند. چرا حواسشان نبود و نیست و نخواهد بود؟! نیاز به کنکاش دارد و اکنون مجال بحث نیست.
بنابراین یک برداشت از «هیچکس» در این شعر این است که هیچ کدام از نخبگان مذکور، در کنار کتاب «لویاتان» هابز که برخی آن را بارها خوانده اند به شرح مبارزات تاریخی مارتین لوتر کینگ که معادل جزوه آموزشی «رام تر کردن لویاتان ها»! می باشد توجهی نکرده اند. اگر دقت می کردند شاید می توانستند برای حل معضل امروز جامعه خود، از آن درس بگیرند و راهکار مناسبی تجویز نمایند!

هیچکس (2): اشاره به یک نسل اجتماعی دارد که در «ربع قرن» اخیر در همه جوامع بشری، خصوصا جوامع توسعه یافته و در حال توسعه، ظهور یافته است. مهم ترین دلیل پیدایش این نسل با خصیصه هایی که بیان خواهد شد ظهور تحول عظیمی در عرصه ارتباطات یعنی «مولتی مدیا» می باشد. مولتی مدیا تجمیع قابلیت همه رسانه های جمعی و غیرجمعی یک سویه (تلویزیون، رادیو، کتاب، مقاله، ...) با رسانه های دوسویه مانند برخی سرویس های میان فردی اینترنت در یک سامانه می باشد. سامانه هایی همچون موبایل، لب تاب، تب لت و... قابلیت سرویس دهی در سطح مولتی مدیا را دارند اما در این دسته و خصوصا در سال های اخیر، موبایل پیشتاز است.
یکی از خصیصه های گروه هیچکس، درگیری و حضور عمیق آنها با فضای مجازی از طریق مولتی مدیا است. شاید در اوقات بیداری، بیشتر از آنکه در جهان واقعی کنش داشته باشند در جهان مجازی «آپشن» انتخاب می کنند. در نتیجه غالبا با کتاب و مطالعه منسجم و عمیق بیگانه هستند. با این وصف در رابطه با جریان این شعر، انتظار نمی رود کتاب «لویاتان» هابز را خوانده باشند چه برسد به مطالبی مانند «حاشیه مارتین»!
از فرانسه، انگلیس و کانادا گرفته تا عراق، ارمنستان، کویت، کره جنوبی، چین و... حضور و برآمدن این نسل احساس می شود. در ایران هم گروه عظیمی از نوجوانان و جوانان در این گروه جای می گیرند. حتی برخی افراد «پیرجوان» و میانسال هم که اصطلاحا «دل جوانی دارند» در این دسته قرار می گیرند.
اما چرا به آنها عنوان «هیچکس» داده ایم؟!
زیرا علیرغم فراوانی آماری، عملا فاقد نمایندگی سیاسی در حاکمیت هستند. نسل خودساخته گذشته، به صلاحیت و توانمندی آنها به چشم تردید نگاه می کند. به آنها مسئولیتی سپرده نمی شود و انتظار خاصی از آنها نمی رود. خیلی از قدیمی ها حاضر نیستند حتی به آنها زن بدهند. زن های جاافتاده قدیمی حاضر نیستند دختران این نسل را برای پسرهای خودشان بگیرند و آنان را زن زندگی نمی دانند! این گروه غالبا فاقد استقلال مالی و دو خصیصه که تابعی از افسردگی است در اکثر آنها نمود دارد: کاهلی و بی حوصلگی
مشکلات جدی و بزرگی هم به واسطه حضور مداوم و کار با فضای مجازی دارند از جمله عوارض بیماری «اثرهای تجربه مصنوعی» که «فانکاورز» و «شاو» در نظریه خودشان (به گمانم 1996 میلادی) به آن اشاره کرده اند. کسانی که علاقه دارند می توانند در مورد آن جستجو کنند و بخوانند.
کسی حاضر نیست «تریبون» در اختیار آنها قرار دهد و حرفشان را گوش کند. اصولا نسل های قدیمی، حرف های جدی آنها را بی اعتبار و سخیف می دانند و حاضر به گوش کردن نیستند.
گروه هیچکس متاثر از فضای مجازی، بیشترین همخوانی و همگرایی را با جریان جهانی سازی فرهنگی دارد. آنها برای آنکه به چشم بیایند یا خود را از فرودستی نجات دهند به بنیان های اخلاقی و فرهنگی مسلط و جاری جامعه خود حمله می کنند. آنان به چارچوب های اخلاقی و ارزشی تنظیم کننده روابط می تازند تا خود را از قید و بند «کنترل اجتماعی» آزاد کنند اما عملا هرگونه «پروتکل» مناسبات اجتماعی خود با دیگران را از بین می برند و دیگر نمی توانند به سهولت ورودی مناسب را دریافت و خروجی خود را مبادله نمایند و به دنبال آن، بقا و رشد اجتماعی خود به خطر می اندازند. این نسل بر جهان بینی و سبک زندگی گذشتگان می تازد. عقاید دین ستیزانه و سنت ستیزانه مطرح می کنند و وارد یک درگیری بسیار ملتهب و ویرانگر با والدین و آشنایان قدیمی می شوند. این تنش مخصوصا در خاورمیانه و جهان اسلام با توجه به غلظت دین و سنت، بیشتر جلوه گر می شود.
طرز لباس پوشیدن، خوردن، خوابیدن، تفریح و ... این نسل، همه برای نسل قدیمی غیرقابل قبول و مطرود است. بعد از مدتی نسل قدیمی برای پرهیز از تنش مداوم، رفتار خطرناکی را پیش می گیرند. اینکه به آنها خدمات بدهند ولی آنها را نبینند. گویا اصلا وجود ندارند. چون تحمل پذیرش واقعیت تلخ یا توان اصلاح آنان را ندارند خود را به ندیدن می زنند. «هیچکس» به این ترتیب «بی کس» هم می شود و اسیر استرس و ناامیدی. وقتی به اوج ناامیدی می رسند خطرکردن و خطرپذیری آنان نیز افزایش می یابد.
گاهی در یک خانه با دیگران زندگی می کنند اما به لحاظ عاطفی، عضو «گروه خانواده» نیستند. به ناچار به «گروه همسالان» پناه می برند و با کمک هم، یک خرده فرهنگ درون گروهی ایجاد می کنند و تا هر جا که بتوانند سبک زندگی منحصر به خود را بنا می دهند...

هیچکس (3): کد اختصاصی برای مخاطبی خاص