میلاد غم

درود بر جناب رمضانی
بسیار عالی سروده اید
به نظر حقیر شعری باید نقد شود که قابلیت نقد را را داشته باشد
چه به لحاظ ساختاری وچه محتوایی......

بر وزن عروضی فعلاتن(فاعلاتن) فعلاتن فعلاتن فعلن
((رمل مثمن مخبون محذوف))
بحر رمل=اوزان و افاعیل مبتنی بر فاعلاتن

مثمن = هر بیت دارای هشت رکن و هر مصرع دارای چهار رکن باشد مثمن می گویند

اگر هر بیت دارای شش رکن باشد مسدس

پنج رکن باشد مخمس

چهار رکن باشد مربع می گویند

مخبون = فعلاتن از زحاف فاعلاتن خبن شده

محذوف =فعلن از زحاف فاعلاتن خبن و حدف شده

تقطیع مصرع اول:
روز میلاد غم است آمده ام شعر شوم
رو ز می لا (فاعلاتن)
د غ مس تا (فعلاتن)
م د ام شع (فعلاتن)
ر ش وم (ف ع لن)
دو اختیار شاعری(وزنی) در این وزن خوش اهنگ پر کاربرد است....
اولی در ایتدای مصرع :اوردن فاعلاتن به جای فعلاتن
همانطور که میبینیم در مصرع((و من از این همه"تو"دردل خود گم شده ام))........شروع با هجای کوتاه است
یعنی اینکه وزن اصلی فعلاتن فعلاتن فعلاتن ف ع لن میباشد که بنا بر این اختیار در بیشتر مصاریع کوتاه به بلند تبدیل شد ه است وبلعکس این قابل قبول نیست
اختیار وزنی دوم ابدال هست(تبدیل دو هجای کوتاه به یک هجای بلند) که در رکن پایانی رخ می دهد و در دو هجای ماقبل پایانی بسیار رایج است
با این حساب شمارش هجای ارکانی هر مصرع 15 می باشد که با در نظر گرفت ابدال 14 میشود...

یکی از هنر های شاعر در سرودن ارایه های لفظی است ...که به صورت ناخوداگاه به علت تسلط شاعر در امر بیان رخ میدهد
وحتی خود شاعر هم بی خبر است
مثلا در مصرع((ردِّ تیزیِ سر سوزن این پرگارم))
دقت کنید به( حرکت کسره) ردِ تیزی ي سرِ سوزنِ
که وزن را خوش اهنگ کرده است
ویا در این مصرع ..........طنین مصوت (ت) که موسیقی اوایی ایجاد کرده است
((من فرورفته ترین نقطه ی این دایره ها)).........رفته....ترین....نقطه....
ویا در این بند
روز میلاد کجا؟شاعر تنها به کجا؟
کمر خم شده ی عابر تنها به کجا؟
شعر پر درد کجا؟زندگی سرد کجا؟
می روی عشق؟برو دور شو!اما به کجا؟
تکرار (کجا)در هر چهار مصرع
هم اوایی (شاعر با عابر............درد با سرد
که توضیحاتش را فاکتور می گیرم
********************
آراایه های معنوی
اولین ارایه مورد توجه در اینجا ..ارایه تکرار
به این بند توجه کنید :
تاکی از حالت غمبار (خودم) می گریم؟
من که آغوش( خودم) را به (خودم )هم بستم!
باز میخندم و هی روبه (خودم )میگویم:
من که بی رنگ ترین قسمت کاغذ هستم
اگر یک واژه با یک معنی یکسان در بیت یا مصراع تکرار شود آرایه تکرار هست
وازه ی(خود ) مد نظرتان باشد
مراعات نظیر هم که دیگر ارایه معنوی معمول هر شعر است ونیازی به واکاوی ندارد

در این مصرع(باز حرفی که مرا ملعبه ی دست تو کرد)
کنایه امیز بودن کلام
وباز در اینجا:
(باز میخندم و هی روبه خودم میگویم:
من که بی رنگ ترین قسمت کاغذ هستم.)کنایه امیز بودن کلام را می رساند
و همچنین در بند اول
روز میلاد غم است،آمده ام شعر شوم!1
تا که یک مُهر به جانم بزند خودکارم
من فرورفته ترین نقطه ی این دایره ها
ردِّ تیزیِ سر سوزن این پرگارم................

حسن تعلیل را داریم

وباز در این بند:
شعر درمن جریان خوش خط فاصله هاست
کعبه ی تلخ و غم انگیز خدای گله هاست
شعر من بهمن سردی که خودم ساخته ام
باعث مرگ عبوس زغن و چلچهله هاست
لف ونشر را داریم
شعر من(لف)
والباقی توضیحات میشود نشر...........................



حوصله ی شما برقرار.......

سلام و عرض ادب خدمت دوست بزرگوارم،ابوالفضل مهربان و عزیزم
خواندن این چهارپاره ی زیبا لذتی وافر نصیبم کرد.
شعر زیبایی سروده اید.
احسنت بر شما
*****************************
باز هم یک شعر روایی و زیبا با فراز و نشیب هایی که از قلم زیبا نویس شما انتظار می رود.
زیبایی ها و صنلعات ادبی را جناب صادقی عزیز به زیبایی واکاوی فرمودند و بنده هم استفاده کردم.
*****************************
با اجازه در راستای نقد جناب صادقی من باب وزن و تکمیل توضیحتات صحیحشان، تمثیل هایی را خدمتتان عرض خواهم کرد:
از اختیارات به درستی استفاده کرده اید.

همان گونه که جناب صادقی تشخیص داده اند،این شعر در بحر رمل و وزن: (فَعِلاتُن فَعِلاتُن فَعِلاتُن فَعِلُن)سروده شده است.
رمل مثمن مخبون محذوف

مخبون محذوف فاعلاتن می شود فعلن
فاعلاتن را اگر در زحاف صلم،اصلم کنیم (سقوط وتد مقرون)
می شود فع لن

فعلن(ل ل _ ) فع لن( _ _ )را می توان به جای هم به کاربرد.همان اختیار ابدال.
یک اختیار دیگر هم وجود دارد،استفاده فاعلاتن به جای فعلاتن در رکن اول.

مثالهای زیر استفاده از این اختیارات وزنی در شعر مفاخرمان را نشان می دهد:

سوی من لب چه می گزی که مگوی(رکن نخست فاعلاتن)
لب لعلی گزیده ام که مپرس(رکن نخست فعلاتن)
همچوحافظ غریب در ره عشق(رکن نخست فاعلاتن)
به مقامی رسیده ام که مپرس!(رکن نخست فعلاتن)

قطعه ای از حافظ.
آصف عهد زمان جان جهان تورانشاه
که در این مزرعه جز دانهٔ خیرات نکشت
ناف هفته بد و از ماه صفر کاف و الف
که به گلشن شد و این گلخن پر دود بهشت
آنکه میلش سوی حق‌بینی و حق‌گویی بود
سال تاریخ وفاتش طلب از میل بهشت
(رکن اول تمامی مصاریع فاعلاتن است،به غیر از مصاریع زوجِ 2 و 4)

باز هم غزلی از حافظ:
در نهانخانه عشرت صنمی خوش دارم
کز سر زلف و رخش نعل در آتش دارم
عاشق و رندم و میخواره به آواز بلند
وین همه منصب از آن حور پریوش دارم
گر تو زین دست مرا بی سر و سامان داری
من به آه سحرت زلف مشوش دارم
گر چنین چهره گشاید خط زنگاری دوست
من رخ زرد به خونابه منقش دارم
گر به کاشانه رندان قدمی خواهی زد
نقل شعر شکرین و می بی‌غش دارم
ناوک غمزه بیار و رسن زلف که من
جنگ‌ها با دل مجروح بلاکش دارم
حافظا چون غم و شادی جهان در گذر است
بهتر آن است که من خاطر خود خوش دارم
(ارکان اول تمامی مصاریع فاعلاتن است....یعنی تمام فعلاتن ها به فاعلاتن تبدیل شده اند)

غزلی از سعدی:
تا بود بار غمت بر دل بی‌هوش مرا
سوز عشقت ننشاند ز جگر جوش مرا
نگذرد یاد گل و سنبلم اندر خاطر
تا به خاطر بود آن زلف و بناگوش مرا
شربتی تلختر از زهر فراقت باید
تا کند لذت وصل تو فراموش مرا
هر شبم با غم هجران تو سر بر بالین
روزی ار با تو نشد دست در آغوش مرا
بی دهان تو اگر صد قدح نوش دهند
به دهان تو که زهر آید از آن نوش مرا***
سعدی اندر کف جلاد غمت می‌گوید
بنده‌ام بنده به کشتن ده و مفروش مرا
(در این غزل هم تمامی ارکان نخست فاعلاتن هستند به غیر از مصرع زوجی که مشخص کردم و فعلاتن است.)
**********************************
در شعر جناب رمضانی هم ارکان نخست تمام مصاریع فاعلاتن است به جز دو بیت استثنا:

باز حرفی که مرا ملعبه ی دست تو کرد
و من از این همه\"تو\"دردل خود گم شده ام
روز میلاد کجا؟شاعر تنها به کجا؟
کمر خم شده ی عابر تنها به کجا؟.

***************************************
پوزش بابت پر گویی هایم
و اینکه نخست برداشتم از نقد آقای صادقی عزیز،در مقوله ی وزن درست نبود.
از ایشان و ابوالفضل عزیز پوزش می طلبم.
پاینده و پیروز باشید