گمان نسل ها

سلام و درودم بر شما
با اجازه نقدی خواهم کرد با محور شعریت در این اثر
نقدم کلی خواهد بود و از نگاه‌های نظریه‌محور دوری می‌جویم:

در نگاه من، شعریت در این اثر سه محور اصلی دارد:

1. تصویرسازی نمادین/استعاری: جنگل، گوزن، شیر، گرگ، قبیله، بال، حیا، دروغ، همه بار معنایی دارند و بافت می‌سازند. این تصویرها صرفاً زینت نیستند، بلکه حامل مفاهیمی چون انقراض، خیانت، دگرگونی نسلی و ... هستند؛ خلاصه که اینان خاستگاه‌های درونی روایت راوی‌ هستند.

2. لحنی اندیشمند اما رازآلود: زبان شعر پر از تعلیق، پرسش‌های نهفته، و گزاره‌هایی‌ست که شبیه زمزمه یا پیش‌گویی‌اند. این لحن، حالتی شاعرانه و تأمل‌برانگیز می‌سازد که نثر نمی‌تواند به آن برسد. دقت کنید که اینجا نثریت بعضی سطور را نفی می‌کنم اما...

3. گسست‌های معنایی معنازا هستند: گرچه ساختار نحوی شعر در جاهایی شکسته یا ناهموار است، اما این گسست‌ها در راستای بیان مفهومی ناهمساز و شکسته‌اند؛ یعنی فرم از معنا تبعیت می‌کند، نه معنا از فرم.

در مقابل، به نگاه من این اثر سه ایراد که نه، با سه چالش روبروست:

1. ریتم موسیقایی یکنواخت یا حتی غایب: آهنگ درونی در بسیاری از سطرها وجود ندارد یا بسیار کم‌رنگ است. در حالت عادی باید روی ساختار صوتی بازنگری شود؛ مگر آنکه تعمدی در کار باشد.

2. گاه ضعف شاعرانگی: در این اثر سطوری هستند که از ایجاز، ترکیب‌بندی زبان، رونق تصویری و ... تهی گشته‌اند. مثلاً بک مورد: "هیچ‌کس رازش را خندان / به اتفاق سر تکان نمی‌دهد" بیش از آنکه شاعرانه باشد، گزارشی‌ست.

3. ابهام‌ نازا تعلیق بی‌راه: در جاهایی ابهام تنیده در اثر، به جایی نمی‌رسد، و یا حتی فراتر از این، افراط در تعلیق، معنا را گم می‌‌کند. برای این مورد نمی‌شود سطری را مثال آورد، اینان در بافت کل اثر تنیده‌اند.

اما آخر
در مجموع، این اثر یک شعر آزاد با زبان استعاری، اندیشمند و تصویری‌ست که گرچه استوار در مسیر شعریت ایستاده، اما برای قوام بیشتر باید از یک دور پالایش زبانی و تمرکز بر موسیقی درونی بهره ببرد تا شعریت جایگاهش مستحکم شود.

عزت زیاد و خیر مستدام