🖤 پادگان ِ عشق 🖤

بسمه تعالی
در پادگانِ زخمی و بیدار باشِ شب
از بُرجکِ نگاه کسی کلّه پا شدم
ذهنم مچاله شد کفِ پوتین گریه ها
در متنِ انفرادی شعری رها شدم

در بیان و توصیف و استفاده از ترکیب های اضافی شاعرانه معمولا شاعران معتقدند باید نسبتی وجود داشته باشد مثلا مضاف و مضاف علیه، مادامی که شاعر این نسبت را کشف می کند و کشف خود را با مخاطب به اشتراک می گذارد، بدائت در اثر پیدا می شود رواج این اکتشاف برای شاعر نام می آورد و دستمالی شدن، آن کشف را از بدائت می اندازد.
در پادگان زخمی شب : صفت زخمی را چه به خود پادگان نسبت بدهیم چه به افرادی که در آن پادگان حضور دارند و چه به اجزای پادگانو چه به شب، تناسب برقرار است و کشف صحیح و برای مخاطب با لذت همراه است. همچنین پادگان شب، برای شب پادگان قائل شدن و جسمیت بخشیدن به یک پدیده انتزاعی که اساساً یکی از شیوه های هنجار گریزی، برجسته سازی، آشنایی زدایی و شکستن نرم زبان هست، زمانی که این شکستن نرم زبان در جهت اعتلای بیان و در راستای مقصود شاعر و انتقال آن مقصود به مخاطب موفق باشد، ارزشمند است. این موفقیت معمولا زمانی حاصل می شود که اکتشاف صحیح باشد و به درستی برای مخاطب بیان شود که پادگان قائل شدن برای شب از این حیث موفق است چه از یک طرف نگهابانی ها، رزمایش ها، مانورها و غیره در شب حائز اهمیت ویژه ای است و از طرف دیگر پیشینه ادبیاتی ما و نماد شب استفاده از ترکیب «پادگان شب» را زیبا و درست تلقی می کند.
مشابها ترکیب «برجک نگاه» اولا در همنشینی و هارمونی و یا رنگ آمیزی با ترکیب «پادگان زخمی شب» و در ثانی برای نگاه برجک قائل شدن و از این برجک «کله پا شدن» زیباست. چه از یک طرف به «نگاه کردن» جسمیت می بخشد و آن را برجسته می کند و عینیت می بخشد و از طرف دیگر برجک ها برای «نگاه کردن و دیدن زدن» ساخته می شوند.

آیا ببینیم می توانیم برای ترکیب «کف پوتین گریه ها» هم همین موضوعات را مورد ملاحظه و مداقه قرار دهیم؟ پاسخ بله هست. چرا که پشت سر هر پوتین که می رود چندین خانواده است و اشک چندین خانواده. و مشابها برای گریه پوتین قائل شدن، همان برجسته سازی و همان عینیت بخشیدن و همان جسمیت بخشیدن را داریم و این بار در رنگ آمیزی و هارمونی با «پادگان شب» و «برجک نگاه».

تقریبا این نوشتار همینجا به پایان می رسد. فقط اشاره ای دیگر می کنم که شاعر میان پادگان شب و شعر پلی می سازد و بهر ترتیب شاعران بهتر می دانند قوه خیال در شب فعال تر است و بهر ترتیب با ترکیبات مناسب مثل «متن انفرادی شعر» و غیره، این ارتباط را به خوبی و درستی برقرار می کند. در ادامه شعر، هارمونی هم از جنس «شعر، قافیه، افاعیل، کنایه، غزل، جناس و...» و هم از جنس «پادگان، برجک، سرباز، پوتین، فرمانده، زاغه و...» است.

دیگر سکوت میکنم و دَم نمیزنم

حسن ختام شعر. و البته نکته دیگر اینکه آنجا که صحبت از «جناس» می شود جناس در بیت برقرار می شود و خود واژه «جناس» هم این جناس را برقرار می کند این تداعی را در ذهن ایجاد می کند که آیا وقتی شاعر می گوید فرمانده کنایه ته دیگ مرده است آیا واقعا کنایه ای وجود داشته که مرده است؟ و آیا واقعا شعر غزل بوده که منفجر شده و تبدیل شده به یک چهارپاره!

من فکر می کنم تا همینجا هم جسارت کردم و از محضر سید و استاد عزیز سیدهادی محمدی عزیز عذرخواهی می کنم. و با یک سوال نوشتار خود را پایان می دهم. آیا می توان میان هر دو واژه ای ارتباط برقرار کرد؟ مثلا میان جارو برقی و پشتک زدن! یا میان اره و ادا درآوردن!
من فکر می کنم پاسخ بله باشد منتها آنچه اهمیت دارد این است که آن هارمونی و رنگ آمیزی و بعبارت دیگر تناسب واژگانی را در شعر داشته باشیم و هم اینکه این ارتباط را به خوبی برقرار کنیم و در اختیار مخاطب قرار دهیم.

عزت زیاد

🔷دوستان و سروران عزیزم در سایت شعر ناب🔷


با سلام و وقت بخیر بر همه ی عزیزان و عرض تسلیت
به مناسبت شهادت جمعی از هموطنان ما در شیراز
توسط تروریست های داعشی، عبری و عربی و غربی



خواهشمند است مطالعه و ارسال آثار برای مسابقه ی
بی نظیر شعر در سایت شعر ناب را به روزهای آخر
موکول نفرمایید

✔️ مهلت ارسال آثار تا پایان ماه جاری

رای گیری روز اول آذر ماه شروع و بعد از یک هفته
رای ها توسط بانو عجم و تحت نظارت استاد
احمدی زاده مدیریت محترم تجمیع و اعلام خواهد شد.


یا علی مدد

سید هادی محمدی

بسم الله الرّحمن الرّحیم
هست کلید در گنج حکیم

با سلام و عرض ادب خدمت اساتید و اعضای فرهیخته شعر ناب و شاعران و شعر دوستان ارجمندم

و با سلام و احترام دکترسیدهادی محمدی عزیز

این شعر زیبا، ((پادگان عشق))؛ زیباست تا یکبار دیگر پنجره سبزی بگشاییم


در پادگانِ زخمی و بیدار باش شب : مفعولُ فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن

شعر در بحر مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف سروده شده است.

عزیزان گرانمهرم که آموزش های بنده حقیر را در خصوص بحرهای عروض دنبال می کنند. قسمت پنجم آموزش بحر هزج و قسمت ششم آموزش بحر رمل پیشتر منتشر شده است و آموزش بحر رجز نیز در انتظار تایید می باشد.

عزیزان آگاهند که بحر مضارع بحری است که از تکرار مفاعیلن فاعلاتن و زحافات آن پدید می آید و زحافات مفاعیلن و فاعلاتن در قسمت های پنج و شش توضیح داده شده است.

بنابراین مضارع گویند چون اصل آن از تکرار مفاعیلن فاعلاتن حاصل می شود.

مثمن است چون هر بیت هشت رکن می باشد.

اخرب : اگر از مفاعیلن، میم ابتدا و نون انتها را حذف کنیم فاعیل باقی می ماند که همان مفعولُ است و به آن اخرب می گویند.

کف : آن باشد که حرف هفتم ساکن را حذف کنی. حرف هفتم ساکن در فاعلاتن و مفاعیلن، نون می باشد و چون حذف گردد، فاعلاتُ و مفاعیلُ باقی می ماند بنابراین فاعلاتُ مکفوف فاعلاتن و مفاعیلُ مکفوف مفاعیلن است.

محذوف گویند چون از فاعلاتن هجای آخر حذف شده است و فاعلن باقی مانده است.


اغلب در این شعر زیبا که پر است از صور خیال بدیع و معانی زیبا، نقدها و نظرات به موسیقی معنوی شعر محدود می شود و کمتر به موسیقی بیرونی (وزن)، موسیقی لفظی (جناس، تکرار، واج آرایی) و موسیقی کناری (قافیه و ردیف) پرداخته می شود. درست نیز همین است هر چند که شاعر از توجه به انواع دیگر موسیقی غافل نگشته؛ بعنوان مثال اگر نگاهی به قافیه ها بیاندازیم متوجه می شویم اولاً قافیه ها سست انتخاب نشده اند ثانیاً حروف موسیقایی در قافیه ها سعی شده است بیشتر از حد ضرور باشد برای مثال اعتراض و انقراض سوماً در بعضی از پاره ها از سه قافیه استفاده شده است درحالی که دو قافیه کفایت می کرد. چهارماً ردیف همراه با قافیه آمده و موسیقی کناری را به غنا رسانده است.

در پنجره سبز گذشته به بدائت و صورخیال که موضوع موسیقی معنوی شعر است در بند نخست شعر پرداخته ایم. حالا می خواهیم مختصراً به موسیقی لفظی شعر نیز نگاهی بیاندازیم. مثلاً مصرع ((سربازهای خسته ی بیتم گرسنه اند)) در یک مصرع کوتاه تکرار سه بار واج سین. بیتِ ((نارنجکی خزیده کنار جناس غم / تا منفجر کند غزلِ اعتراض را)) تکرار چهار بار واج نون. اگر چه در واج آرایی تکرار بیشتر از سه بار را مدنظر قرار می دهند. اما این مسئله ای است که دقیقاً به موسیقایی هر واج رابطه مستقیم دارد. برای واج /ج/ به عقیده نگارنده تکرار سه بار کفایت می کند البته برای واج الف شاید تکرار سه بار کفایت نکند مگر اینکه تکرارها خیلی بهم نزدیک باشد.

((در جنگ نابرابر و آرایش کمین / از تاکتیک دشمن فرضی شکسته ام / با تیک تاک ثانیه های نمک زده)) : واج آرایی واج /ک/ را به وضوح داریم.

((در هر کلاغ پر وسط سرزمین درد / یا یک نشست و پا شدنِ عقده های سرد / جا کرده در ردیف رجزهای انتقام / وزن بهانه های کبود غرور مرد)) واج آرایی /س/ در بیت اول و واج آرایی واج /ر/ در تمام بند.

((با طفل لال بی پدر زرد بی قرار)) : در ترکیب طفل لال ملاحظه کنید تکرارهای واج /ل/ چقدر بهم نزدیک هستند! همچنین تکرار واج /ر/ در سه کلمه ی پشت سر هم ((پدر، زرد، بی قرار)) که چهار بار تکرار شده است. این هست چشم نوازی موسیقی لفظی.

و البته در تمام چهار پاره، تکرار نقش نمای اضافه(کسره)، همان اصطلاحی که ادبا به کار ببرند تتابع اضافات. این تتابع اضافات با چه چیزی ممکن می شود؟ با تکرار نقش نمای اضافه. البته ازدیاد استفاده از تتابع اضافات را خلاف فصاحت و ایصال در شعر و منجر به تعلیل و گنگی یا حداقل تاخیر در درک شعر می دانند. اما آیا تتابع اضافات در این اثر خلاف اصل ایصال و مانع دریافت تصویر و درک شعر است؟ بنابراین در این اثر تتابع اضافات نقش مثبت در ایجاد موسیقایی لفظی با تکرار واج کسره یا همان نقش نمای اضافه ایفا کرده است.

مسئله موسیقایی در شعر مسئله بسیار گسترده ای ست. در انواع مختلف شعر از کلاسیک تا سپید نیز قابل بررسی است. فرضاً در شعر سپید موسیقایی بیرونی و کناری کمرنگ به نظر می رسد. انواع دیگر موسیقایی؟! شعر باید به غنا برسد ولو صرفاً با موسیقی معنوی.

البته در این نقد در خصوص موسیقایی لفظی بیشتر صحبت کردم اما واقعاً از آن در جامعه ی ادبی و شعری ما بسیار غفلت شده است.

بنده چند سال پیش نقدی نوشتم بر شعر ((بزن موسوی آذرستون غم)) از احمد رحیمی مرودشت، که در فضای مجازی موجود است و به انواع موسیقایی در آن اثر پرداختم. نقد بسیار خوبی است توصیه می کنم مطالعه بفرمایید. عرض خود را کوتاه کنم. آوا شناسی و واج شناسی. آوا شناسی مطالعه خصوصیات فیزیکی صداهای تولید شده توسط دستگاه تولید کننده انسان هست و واج شناسی که نیز بسیار گسترده است به طور خلاصه مطالعه صامت ها و مصوت ها و نظام آوایی زبان. با مطالعه نظام آوایی زبان به خصوصیات مشترک واج ها و موسیقایی که در شعر می سازند می رسیم. برای مثال فقط برای این که ذهن اعضای فرهیخته نسبت به این موضوع باز شود واج های خیشومی، انسدادی، سایشی، لبی، دندانی، لثوی، چاکنایی و غیره را بررسی می کنیم. می گوییم واج /ل/ و واج /ر/ هر دو لثوی هستند یا واج /م/ و واج /ن/ هر دو خیشومی هستند. لذا به همنشینی واج ها و موسیقایی که می سازند نیز دقت می کنیم. این موسیقی بسیار پیشرفته و قوی است و به موسیقی لفظی شعر مرتبط است و در هر شعری قابل بررسی است. در میان شاعران و منتقدان غفلت شده؛ در ذیل نقد فنی می گنجد و منتقدان بسیار کم می پردازند به این مسئله و شاعران کمی هستند که از این نوع موسیقایی در شعرشان بهره می گیرند. در عین حال ذیل موسیقایی لفظی و نقد شعر گهربار دکتر سیدهادی محمدی عاقلان شعر را اشاره ای داشتم.

((در پادگانِ زخمی و بیدار باشِ شب / از بُرجکِ نگاه کسی کلّه پا شدم )) : تکرار واج /ب/ و تکرار واج /پ/ ، هر دو واج انسدادی و دولبی می باشند.


التماس دعا دارم از همه سرورانم

با تشکر از همگان

ارادتمندتان محمدی