خدا

درود خانم اسدی گرامی
غزل عارفانه و زیبایی بود
جسارتاً چون درخواست نقد دارید، چند نکته به نظرم رسید که میگم:
در مصرع دوم:
(نه به اجبار و به صد عشق عبادت کردیم)
با توجه به معنای مصرع، آوردن حرف(و) اشتباه دستوری است و معنا را مختل می کند، زیرا در این نقطه نیازی به (و) ربط نیست چون میان دو جمله نیست، پس ناگزیر باید (و) را، (و) عطف حساب کنیم، و در این صورت هم دو طرف این (و) هم نقش می شوند، یعنی (به اجبار) و (به صد عشق) در یک جبهه قرار می گیرند، در صورتی که با توجه به معنای کلی مصرع، منظور شاعر این است که (نه به اجبار، بلکه به صد عشق عبادت کردیم)، پس (و) عطف باید حذف شود تا منظور شاعر به ذهن مخاطب برسد.
با حذف (و) بعد از (اجبار)، ایراد مذکور رفع می شود بدون آنکه وزن مصرع به هم بخورد.

در بیت دوم:
(ترسِ از برزخ و دوزخ نشده عامل عشق
مستِ ذات خوش آن یار شجاعت کردیم)
فعل (کردیم) با (شجاعت) تناسب ندارد، و بنابر این مصرع دچار ضعف تالیف است، زیرا ما لااقل در زبان معیار امروزی نمی گوییم(شجاعت کردیم)، هرچند ممکن است در بعضی گویش های محلی زبان فارسی چنین فعل مرکبی به کار برود، که در آن صورت، این مصرع به جای ضعف تالیف، دچار افت زبانی است.
می شد بجای این مصرع مثلاً گفت:
(دعوتش را به مِیِ عشق اجابت کردیم)
البته این صرفاً یه پیشنهاده.

در بیت پنجم:
(مِی عشق است درون رگ و اندیشه ی ما
که خدا دوست شمردیم و کفایت کردیم )
باز همان ضعف تالیف کاربرد نامناسب فعل اتفاق افتاده، البته در اینجا (کفایت کردیم) معنا دارد، ولی معنایش متناسب با بقیه ی جمله نیست.
و البته حذف (را)ی مفعولی هم خود ایرادی دیگر است.
که خدا (را) دوست شمردیم.
در اینجا هم مثلاً می شد گفت:
(با خدا خالص و یکرنگ رفاقت کردیم)
این هم صرفاً یک پیشنهاده.

وزن شعر، فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلات(فعلن) است که به درستی رعایت شده(با لحاظ اختیارات شاعری آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن در رکن اول برخی از مصاریع، و نیز اختیار شاعری ابدال در رکن آخر مصرع اول و تمام مصاریع دوم ابیات، و همچنین اختیار شاعری زبانی ِ بلند تلفظ کردن هجای کوتاه ضمه و کسره ی آخر واژه در جای جای شعر).

م. فریاد شهریور ۱۴۰۱

بدرخشید در آسمان ادبیات