ثروتمند زیبا

سلام
طلیعه کلام را مزین کنم به سخن مرحوم سعدالدین وراوینی اعلی الله مقامه از کتاب مستطاب مرزبان نامه
حمد و ثنائی که روایحِ ذکر آن چون ثنایایِ صبح برنکهت دهان گل خنده زند و شکر و سپاسی که فوایحِ نشر آن چون نسیم صبا جعده و طرة سنبل شکند، ذات پاک کریمی را که از اَحاطت بلطایف کرمش نطق را نطاق تنگ آمده ، قدیمی که عقل ببارگاه کبریاءِ قدمش قدمی فرا پیش ننهاد، بصیری که درمشکاةِ زجاجی بصر بچراغ ادراک پرتو جمال حقیقتش نتوان دید، سمیعی که در دهلیزِ سمع از گنبدخانة وهم و خیال صدای منادیِ عظمتش نتوان شنید. زواهر علوی را با جواهرِ سفلی در یک رشتة ترتیب وجود او کشید، نهادِ آدم را که عالم اصغرست از سلسلة آفرینش در مرتبة اخری او انداخت، جَلَّ جَلَالُهُ وَ تَعَالی وَ عَمَّ نَوالُهُ و تَوالی و درود و تحیّات و سلام و صلواتی که از مَهبّ انفاس رحمانی با نفحاتِ ریاض قدس همعنایی کند، بر روضة مطهّر و تربت معطّرِ خواجة وجود و نخبه و نقاوة کلّ ما هُوَ مَوجود که رحمت از سدنة خوابگاه استراحت اوست و رضوان از خزنة خلوت سرایِ سلوتِ او، رحمتش همه شب مشعلة نور درفشاند و رضوانش گرد نعلین بگیسوی حور افشاند، بر تعاقبِ ایام و لیالی متتابع و متوالی .
سَلَامُ الصَّبِّ کُلَّ صَبَاحِ یَومٍ
عَلی تِلکَ الضَّرائِبِ وَ الشَّمائِل
سَلَامُ مُرَنَّحٍ لِلشَّوقِ حَتَّی
یَمیلُ مِنَ الیَمینِ إلَی الشَّمائِلَ
ثُمَّ عَلَی آلِهِ وَ أََحبابِهِ وَ عِترَتِهِ وَ أَصحابِهِ مِنَ الطّاهِرِیِنَ وَ الطّاهِرَاتِ وَ الطَّیِّبِینَ وَ الطَّیِّباتِ أَجمَعینَ.

نکات عمیقی را شیخ درین مقدمه به رشته تحریر آوردند این ها به ما گوشزد می کند قبل از شاعر و ادیب و ... شدن می بایست متعمق شد پهنای بیکران هستی رازهای نهفته عدیده دارد همتی خواهد تا پرده برافتد

تاملاتی اندر غزل شریف

بباران در بیابان دلم لبخند زیبا را
ببخشای و رها کن خنده ی دربند زیبا را
بباران و بیابان در همین شروع از حیث لفظ و معنی زیبایی آفریدند تجانس لفظی و تباعد معنوی

چه ترکیبی از این زیباتر ای معشوقه گل ها
خدای من ندیدم این چنین پسوند زیبا را
لغت معشوقه ابتدا به نظر می رسد که خالی از اشکال نباشد چون در فارسی مذکر و مونث یکسانند ولکن بزرگان به کار برده اند استاد ازل حافظ اجل فرمودند
ای که در کوچه معشوقه ما می‌گذری
بر حذر باش که سر می‌شکند دیوارش
رجوعی به فرهنگ داشتم
|| «ه » در آخرلفظ معشوقه نظر بر قاعده عربیه نشانه تأنیث است لیکن به قانون فارسیان علامت تأنیث نیست و حرفی است که در اواخر اکثر الفاظ زیاده کنند و مزیدٌ علیه معشوق است مثل عیاره و رقیبه مزیدٌ علیه عیار و رقیب. ( از آنندراج ) ( از غیاث ). مرد محبوب. معشوق : و اگر معشوقه تو فریشته مقرب است که به هیچ وقت از ملامت خلقان رسته نباشی و مردم همیشه در مساوی تو باشند و در نکوهش معشوق تو. ( قابوسنامه چ نفیسی ص 56 ).
مونث معشوق، زنی که مورد عشق و محبت مردی واقع شده
(اسم ) ۱ - مونث معشوق زنی که مورد عشق مردی و اقع شده . ۲ - ( مبالغه ) مرد محبوب معشوق : ناگاه چشم زن بر پای او افتاد دانست که بلا آمد معشوقه را گفت : آواز بلند کن ... توضیح معشوقه ... اینجا مردی که زن عاشق اوست ... معلوم می شود که ها در آخر کلمه علامت تانیث نیست و شاید علامت مبالغه باشد. در معارف بهائ و لد آمده است : تاج زید گفت : من معشوقهام . گفتم : معشوقه را رنج نباشد و رخسار. زرد نباشد ... چو هماره عاشق بر مراد معشوقه کاری کند . از این قبیل است : نادره و نیز مسکته در شعر مختاری .

پسوند که چنین زیبا باشد خود معشوقه چه خواهد بود رزقنا الله

نه بادام و نه پسته چشم و لب هایت نیازم شد
مرا دیدی و غش کردم بده آن قند زیبا را

وَ لَمَّا جاءَ مُوسى لِميقاتِنا وَ كَلَّمَهُ رَبُّهُ قالَ رَبِّ أَرِني أَنْظُرْ إِلَيْكَ قالَ لَنْ تَراني وَ لكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكانَهُ فَسَوْفَ تَراني فَلَمَّا تَجَلَّى رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَ خَرَّ مُوسى صَعِقاً فَلَمَّا أَفاقَ قالَ سُبْحانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَ أَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنينَ
آمده است که
خَرَّ مُوسَی صَعِقاً أَیْ مَیِّتاً فَلَمَّا أَفاقَ وَ رُدَّ عَلَیْهِ رُوحُهُ
این تفسیر از آیه فوق العاده است
غش کرد اندکی عامیانه بنظر می رسد لکن عمق بخشیده است آب قندی که به فشار افتاده می دهند و ارتباط درون بیتی و ارتباط برون بیتی با آن آیه احسنت

کدامین باد از مویت گذر کرده است ای واعظ
که مشتاقم بیاموزم از آن صد پند زیبا را
به کار بردن لغت در معنای مثبت گاه در معنای منفی نیز به کار رفته است
دور شو از برم ای واعظ و بیهوده مگوی
من نه آنم که دگر گوش به تزویر کنم

شکوفه ها تو را دیدند و با شادی به گل گفتند
بهار آمد ببین از دور خویشاوند زیبا را
بدون آنکه مستقیم او را گل خطاب کند مستورانه چنین می کند احسنت

بجز قلبم که در عشقت به جوش آمد نخور چیزی
برایت پخته ام کامل بخور سوگند زیبا را
بیت دشوار است خوردن قلب که نماد حقیقت وجودی عاشق است که طبعا موجب فنای عاشق می شود
باز به فرهنگ رجوع کنیم
در اوستا، سئوکنته به معنی گوگرد است و سوگند خوردن یعنی خوردن گوگرد که نوعی آزمایش برای تشخیص گناهکار یا بی گناه بوده که در قدیم مقداری آب آمیخته به گوگرد به متهم می خورانیدند و از تٲثیر آن گناهکار بودن یا بی گناهی او را تعیین می کردند.

حال چرا معشوق گوگرد بخورد برای اثبات بی گناهی اش چونان سیاوش؟ خوب همه را که نباید سیاوش تشریح کند تامل درین عویصه با خود سرورانم...

هزاران عشق و شادی با حضورت پخش دنیا شد
بنازم این مروت های ثروتمند زیبا را
واو را باید دید آیا موجب عطف هزاران به شادی می شود یا خیر؟
مروت های ثروتمند زیبا دو نحو توان خواند یک خود مروت را ثروتمند بدانیم دو برعکس سخن از ثروتمند زیبایی باشد که مروت ها دارد

سیاوش آزاد
۱۶ شعبان ۱۴۴۳
۲۸ اسفند ۱۴۰۰
در آخرین نفس های قرن