کشیکِ پنجره ها

سلام و عرض ادب خدمت روزه داران و روزه نداران😁😁😁

با یک شعر تمام قد امروزی روبرو هستیم که رسالتش چامه ای عاشقانه و دلتنگ است
و از فلسفه های من درآوردی هم باید پرهیز کرد چون خاصیت چنین آثاری گفتن از خلا عاطفیست.
اجتناب از مفاهیمی چون: گریز معنا،تعطیل معنا،معنا زدایی بر خلاف دهه ی هفتاد در دهه ی هشتاد نمود بیشتری دارد
تصویرسازی خیال یکپارچه ای است که شاعر آنرا در ذهن خود کشف کرده و با استفاده از ابزارهای خیال بیان می کند
واضح است که شعر نو و مشتقاتش امروزه بیشتر از هر دوره دیگر به مقوله ی صورت عمودی خیال اهمیت می دهد

یکی از شاکله های چنین اشعاری بنا به تحقیقاتی که داشتم استفاده از آرایه تشخیص می باشد که در این اثر بخوبی نمود کرده است.

تشخیص چیست؟

جان‌بخشی یا شخصیت‌بخشی یکی از صورت‌های خیال است که شاعران و نویسندگان برای روح بخشیدن به نوشته‌های‌شان از آن بهره می‌گیرند.

برخی نام‌های دیگری مثل انسان‌نگاری یا جاندارپنداری هم به آن داده‌اند.

هر سو رگ باران گشاد
رعد ز هرجای به غرش فتاد

در این بیت ساغر اصفهانی باران را انسان یا جانداری پنداشته که رگ دارد؛ یعنی یکی از اجزای بدن انسان را به باران نسبت داده. 
نسبت دادن صفات جانداران به چیزهای بی‌جان یا صفات انسانی به حیوانات یا دیدن اشیای بی‌جان به‌صورت یک جاندار نه صرفاً انسان را آرایۀ تشخیص می‌گویند.

گاه تنهایی
صورتش را به پس پنجره میچسباند
شوق می آمد
دست در گردن حس می انداخت
فکر بازی می کرد
سهراب سپهری

صدای چرخ خیاطی
روی اعصاب اتاق راه می رود
مشتهای مادرم
پر از قرص های آرام بخش است
و دهان من
پر از دوک نخ
که خنده هایم را
به لثه ام
ز..ی..گ...زاگ
می زند
سپیده داداش زاده

عرق سرد/پیشانی خانه
دوربین که نگاه می کند و حسرت میخورد
پنجره هایی که کشیک می کشند
و....
همگی از تشخیصهای ناب و بکر این شعر هستند

اما بیشتر روی سخنم با پایان کوبنده ی این شعرست
که بنا بر لحن خوانش ایهام میگیرد

ایهام چیست؟
آوردن واژه اي است با حداقل دو معني که يکي نزديک به ذهن و ديگري دور از ذهن باشد و مقصود شاعر، معمولاً معني دور و گاه، هر دو معني است.

چشم چپ خويشتن برآرم 
تا روي نبيندت به جز راست  
سعدی

1- چشم راست

2- درستي، حقيقت

حالا در شعر خانوم غزانی

ساعت فروشی دو معنا دارد

الف)شخص ساعت فروش
ب)مغازه ای که ساعت می فروشد

که بر اساس کلیت شعر که بر تشخیص استوار شده مغازه جان گرفته و دارد زمانی را میفروشد که لحظه ی دیدار معشوق است.
البته کاش چنین مکانی وجود داشت.

ممنون که در این برهوتِ کلمات شعر میکاری
مخلصات🌷🌷

سلام و عرض ادب و احترام به شما

سحر عزیزم

با اجازه ے بزرگان این شعر زیبا رو نقد کنم

1) شعرے سرشار از استعاره و تشخیص :

شاعر در این شعر همه چیز رو زنده و جاندار دیده است و از آرایه تشخیص (استعاره ) استفاده نموده
در مورد استعاره یڪ نکته رو بگم که هرچیزے معناے همیشه رو به خود نگیره و معناے عاریه داشته باشه استعاره ست
در این شعر
عرق پیشانے خانه تر است
دوربین نگاه حسرت بار دارد
پنجره ها نگهبان اند ...

با تشخیص (استعاره مکینه) رو به روایم
چون همه ی این ها در مورد آدم دلتنگی ست که دست به قلم برده است

2)احساس و عاطفه؛
این شعر با وجود برخی از کاستی ها از دید من حسی قوی دارد که باعث میشه دست مخاطب رو بگیره و تا پایان با خود همراه کنه
پس فراموش نکنیم که حس و عاطفه یکی از عوامل مهم در تاثیر گزاری شعره


۳) یک شعر یک شخصیت؛
هر شعری شخصیت منحصر به فرد خود را دارد
از انواع عناصر ، انواع ترکیب، گلواژه ها ، گلیچین کردن، زاویه نگاه شاعر هم چنین سن شاعر و....
همان طور که فضا زمان و مکان شعر دهه پنجاه با نود فرق میکنه شرایط سیاسی فرهنگی اجتماعی تاثیرات بسزایی در تفاوت این قلم ها دارند...
اما دلتنگی واژه ای ست که در تمام دوره ها به تصویر کشیده شده است فقط بیان کردن زبان ها متفاوت است
شعر سحر با زبانی صمیمی و امروزی و نسبتا روان است .

۴)تصاویری بکر و شاعرانه؛
شاعر در خلق و کشف تصاویر توانایی خود را نشان داده است و در روایت پردازی نسبتا موفق است و روایت هایی از دلتنگی و آه و حسرت را بازگو میکند

در کل شعر زیبایی ست اما از نظر من میتوانست زیباتر شود اگر شاعر کمی درنگ میکرد و با صور خیال بیشتر رخسار شعر رو باز تر میکرد و به آن ‌رنگ و لعاب می بخشید و موسیقی را هدیه ی سپیدش میکرد شعر از این بهتر هم میتوانست باشد

برای سحر عزیز آروزی موفقیت روز افزون دارم ...

با امید بهترین ها برای تو ❤️

سلام به دوستان گرامي
و خواهرم سحر غزاني
شاعر خوش ذوق و آينده دار

شگردهای زبانی، ساختار‌شکنی، معنا‌گریزی، تصاویر اتفاقی، تشخیص، چندصدایی يا (پلی‌فونی) روایت محوری و خرده روایت و... از مولفه‌های شعر مدرن و پست مدرن است.
در اشعار امروزی پلی‌فونی یا چندصدایی جاي خود را به تک صدایی داده و راوي دیگر تك بعدي و تک‌صدا نيست و بجاي نگاه سطحي، سعي در اجرای متفاوت ایده‌هایش دارد و از دل اشيا سخن ميگويد تا اندیشه و احساس خود را خاص و ویژه‌تر به مخاطب ارائه کند.
در شعر امروز مطلق گرايي به شکل گذشته وجود ندارد و معانی و مفهامیم صرفا در متن شعر حل نميشود بلكه به عنوان برداشتی آزاد و دلخواه براي مخاطب جاري باقي ميماند.
شعر بانو غزانی چند نمونه از این ویژگیها را دارد:
عرق سرد بر پيشاني خانه نشسته است...
(تشخیص یا جان بخشی به اشیا)
به خوبي مشت شاعر بسته است و همين ابتدا با رعایت ایجاز و آشنایی‌زدایی از توضيح واضحات پرهيز ميكند.
در گذشته شاعران با استفاده از اطناب و شاعرانگی در کلام با پرداختهاي گوناگون به دنبال اثبات علت عرق سرد و رابطه اش با خانه بودند اما در اینجا ایده ها، خلاصه و مفید اجرا شده‌ اند.
حال از دل اشيا به عواطف شاعر نگاهي بندازيم؛
دوربين خاك خورده
در حسرت عكسي دو نفره
با افسوس
به قاب عكسها نگاه ميكند
شاعر نيازي نميبيند علت خاك خوردگي دوربين را توضیح بدهد
و با هوشي شاعرانه يكسري از برداشت ها را بر عهده مخاطب گذاشته است.
چرا دوربين خاك خورده؟
برداشت اول: استفاده نكردن از آن! چون دوربين هست اما سوژه یا دليل عكاسی نيست، با نگاهي سراسر حسرت به عكسها نگاه ميكند و با آه كشيدن خاطراتش را در ذهن ورق ميزند.
برداشت دوم: به دليل پيشرفت تكنولوژي، موبايل.
(راستي يادش بخير دوربين هاي قديمي كه اكثر ما يك نمونه آنرا داشتيم يا داريم، زماني با همان كيفيت پايين و امكانات كم چه عكسهاي چشم قرمز و نصف سوخته‌ای میگرفتیم... لبخندها داراي روح بود و صميميت خاصی داشت. امروزه عمرا در گوشيهاي موبايل چنین لبخندی پيدا شود، براي ارادت به نوستالژي(خاطره بازي)و يادآوري مسائل گذشته هم جالب بود.
فقط نكته اي وجود دارد، ای كاش شاعر بجاي افسوس كه با حسرت هم معناست از كلمه ديگري استفاده ميكرد.

شاعر بدون لفاظي و ازدحام تصاوير به طوري كه مخاطب حس ميكند راوی اطرافش را با دقت نگريسته و احساساتش را در دل و زبان اشيا و محيط پيرامونش كد گذاري كرده، رفتار کرده است.
( دلتنگي، چشم به راهي پنجره و باد) و عاشق بيچاره كه هميشه كشيك معشوق را ميكشد.
از عطر نفسهايت
پيراهني اندازه ي آغوشم ببافد
باز هم رابطه ي عطر نفس و آغوش یار، ياس سفيد
نشانه و نماد: لطافت، طراوت و تازگي، عطر خوش و...
در علم نمادشناسي، عشق بدون هوس، معرفت، و ماندگاري بالاي رايحه هم معنا میشود، و البته بيشترين گلي كه از رايحه اش عطر ميگيرند، ویژگی گل ياس است.
پس ماندگاري اين رابطه ي عاشقانه را در لفافه اي شاعرانه نشان ميدهد.
با بوسه هاي ياس سپيد
شالگردني براي تو براي اينكه هميشه به يادم باشي (چه شاعرانه
عشق و انتظارش را به شالگردن معشوق سنجاق ميكند، براي محافظت از سرما، براي گرماي وجود)

سطرهاي پاياني خود يك شعر كوتاه و خوب است، و رابطه اش با انتظار و دركل با سطرهاي پيشين را نمايان ميكند، و در آخر ضربه را مثل شروع محكم و مفهومي ميزند.
و حالا ميشود از آخر به اول مرور كرد كه چرا عرق سرد بر پيشاني خانه نشسته يا نشسته (است) كه جمله را ايستايي كرده و حذف يا وجود آن بستگي به شاعر و ويرايش دارد اما تاثيري روي مفهوم شعر نميگذارد.
پايان مثل شروع خاص و خوب است
لحظه ي ديدار براي عاشقان بدجور به زمان و ساعت گره خورده...
عاشقان خیلی خوب منظورم را میفهمند.
به بانو غزانی بابت سرودن این شعر خوب تبريك ميگم، چه خوب که در اين مدت كوتاه به اين سطح از شعرنویسی رسيدید و اين شناخت خوب شما از شعر روز را نشان ميدهد.حالا ميشود گفت که عواطف و دغدغه هاي شاعر حتي غمهايش بزرگتر از سنش نيست و شاعری امروزي با احساسات و زبان امروزي، كه خيلي جوان و(آينده داره) قلم رقصانده است.
نبض قلمت سبز خواهرم، شعر خوبی بود افرین بر شما
يا حق.

به نام خدا ... یکی از مشکلاتی که چنین سروده هایی برای شاعرشان درست میکنند ، بالا رفتن سطح توقع ملت است . در چند روز اخیر شعر سنتمدرن از امیرحسین علامیان ، دو شعر کوتاه گلاله ناصری و این شعر از وروجک ، اتفاقات تازه و خجسته ای بودند که من آنرا به فال نیک میگیرم و هرچند نمیتوان منکر تاثیر اساتید و معلمان دلسوز بود ، اما بی شک آنچه این شگفتی ها را خلق کرد سعی و ممارست خود این عزیزان بود ( همینطور حرکتی که مازیار چندوقت پیش زد ) ... اما واقعیت این است که فضای مجازی را برای خیلی ها کوچک میدانم . چون واقعا حرف زدن و منظور رساندن در آن سخت است . در فضای مجازی گاه تعاریف عوض می شود، که یکی از راه نرسیده با هر سطحی ( حتا در سطح مانا ) می‌خواهد خود را شاعر و نقاد بداند . و بنویسد. حقیر معتقد است فضای مجازی چند آسیب دارد که میتوانیم با کمک آن برخی از آنها را کاهش دهیم :

۱- اینجا سایت ادبیات است . و اگر به کسی بگوییم استاد ، باید پارامترهای استادی در او باشد : از بدیع و بلاغت و اوزان و عروض و قوالب و سبکهای سه گانه ی سنت و رویکرد نوین و نقدهای فرمال و ... سر در بیاورد . سیر تکاملی شعر را از رودکی تا معاصر بفهمد ، انواع صنایع و بحور و لطایف را مثل کف دست بشناسد ، سابقه ی تالیف و تدریس داشته باشد . دایره واژگانش وسیع باشد و معنی شعر را روی هوا تشخیص دهد
به زبان و کارکردهای آن وقوف کامل داشته باشد . علاوه بر آن با جنبشهای جهانی ادبیات آشنا باشد . تفاوت خیال و رئالیته را بشناسد . و دهها پارامتر دیگر که از قضا بسیاری از آنها را ندارم و بارها هم تذکر دادم برای خطاب کردن بنده از کلمه ی استاد استفاده نکنید .

۲- از طرفی دوستان شعر میفرستند و درخواست نقد دارند و برخی از حضرات هم زحمت کشیده و برایشان نقد مینویسند که ممکنست گزنده یا به قول خودمان منفی باشد ، دیگر چرا گارد میگیرید ؟؟ آقا یا خانم شما باب نقد را باز نمودی و درخواست کردی که اثرت نقد شود ، بنده هم اصلا سواد ندارم ولی نظرم در مورد شعر شما بعنوان یک خواننده ی عادی همین است که نوشتم ، باید بیای یقه ی بنده رو پاره کنی ؟ جواب نقد را بده اما نه با این مدل انشاء : "" برخی افراد با نیات مشخص و با ساپورت دستهای پشت پرده به تخریب حقیر کمر همت بسته حالیا که خود ..... """ خداوکیلی این چه ادبیاتی ست که استفاده میکنید ؟؟ بعد توقع دارید مدیران و مسئولان دموکراسی را رعایت کنند ؟ مگر اکثر این پفیوزها ( که پس از انقراض یوز آمدند ) محصول تربیت خودمان نیستند ؟؟

۳- از طرفی چگونه آدم برای کسی که به خود زحمت خواندن چهارتا کتاب نمیدهد و میگوید " وقتش را ندارم " وقت بگذارد ؟؟ چطور من باید وقت داشته باشم برای او بنویسم و او وقت نکند برای خود دل بسوزاند ؟ ( لابد مانا شب و روز توی اتاق لم داده و کاری ندارد جز تایپ کردن ) از طرفی وقتی کسی گزینه ی کامنت را تیک میزند و نظری یا حتا شاخه گلی در صفحه تان میگذارد ، خوش یا ناخوش بهرحال وقت و نیرو صرف کرده و به شما احترام گذاشته است ، و مهمان صفحه تان است چطور دلتان میاید با برخوردی قهر آمیز جوابش را بدهید ؟ و سپس مسدودش کنید ؟ شعرتان شهید میشود ؟ اووووه خدایا توبه ...
البته مسدود کردن حق شماست برای افرادی که پای صفحه تان تولید محتوای غیرمربوط میکنند . مثلا بنده شعر فرستادم جنابینوشتند : حس میکنم درین شعر شیطان بر زبانت ظاهر شده و ... خوب بهرحال به شعر مربوط بود و من هم پاسخی محترمانه نوشتم و خلاص .. اما یکی نوشته : ماناجان تو قبلا شاطر بودی چطور شاعر شدی ؟ !!!!!! و بعد شروع کرده به توهین به خانمهای آنجا .. خوب این بوفالو رو باید مسدود کرد هرچند من همان کار را هم نکردم و در خصوصی از خجالتش درآمدم . داشتم عرض میکردم کسی که معلوم است تاکنون دفتری درباره‌ی نقد نخوانده آیا می تواند آن آقا یا خانم نوعی را که سیر و سلوک ادبیات جهان و حتا فلسفه و تاریخ و جامعه شناسی و ... را از حجر تا معاصر مرور کرده و توشه اش پر از تجربه و دانش است ، رد کند ؟ و بگوید شما از شعر من هیچی نفهمیدی؟؟

۴- به این عبارات کلیشه ای دقت کنید :

لذت فراوان بردم
قلمتان رقصان
شعر زیبایی از شما خواندم
درود بر شما شاعر ادیب فرزانه
و ....

آیا این جملات میتواند به شاعرِ اثر کمک کند؟ شما خودت اندازه ی خواندن یک کتاب به خودت کمک نکردی ، حالا میخواهند به کی مدد برسانی ؟؟

۵- سایتهای شعر البته مکان خوبی هستند برای دستکم برخی تاثیرات که بگیری یا بگذاری و یافتن دوستانی که بفهمند تو را ، اما باید مراقب برخی نظرات باری به هر جهت ، شبه نقدهای شبیه همین مانا ، و از همه بدتر نظرات تکثیری باشیم ( یعنی طرف دو خط را در چهارصد صفحه برای ۳۴۳ نفر تکرار و تکثیر میکند و اینقدر حواسش نیست که یادش رفته ۵۷ صفحه را مجددا کامنت گذاشته . چون اصلا شعر را نخوانده و فقط هدفش تبادل لایک و کامنت است .

۶- اما امان از گُل‌ نشانها..... یکنفر که به تو نزدیک است میتواند از مهمانهای صفحه ات پذیرایی کند با گل و خوشامدگویی .. نه اینکه یازده نفر !!! ( اشتباه نکنید خودم هستم همان که ازین اتفاقات بارها در صفحه اش افتاده و بارها هم گفته راضی نیستم ) برای اینکه لوث بودن فضا و کراهت منظری این حرکات را بیشتر حس کنید یک قاچ جلوی شما میگذارم :

کامنت آقای الف : درود بر شما عالی بود

خانم ش م ه :
خانم آی کیو :
آقای نون خ :
غزال رعنا :
فرشته ی آسمانها :
زلیخای زمان :
منتظر العشق :
درویش دربدر :
پری آبهای زیرزمینی :
آتش به اختیار :
حیف نان :
مشنگ بن تعطیل :


خداوکیل خودم میفهمم خیلی وقتها چقدر صفحه ام حال به هم‌زن بوده .. الهی العفو

اینکارها باعث میشود که اگر کسی هم دلش به حال شعر و شاعر میسوزد مثل آن بنده ی خدایی که رفته بود تظاهرات دیده بود شلوغه برگشته بود ، برگردد . به قول دوستم عماد : ای کاش ما آنقدر شجاعت داشته باشیم که وقتی وارد صفحه ای می شویم و از متن چیزی نمی فهمیم نظر ندهیم. ای کاش آنقدر آن شاعر عزیزی را که شعری نوشته دوست داشته باشیم که اگر دارد به بیراهه می رود به او بگوییم. برای سرودن و شاعر شدن عجله کار خوبی نیست. آنقدر باید ایراد بگیرند که بی ایراد بنویسی. اما اگر واقعا کسی میخواهد بنویسد جای اینکه هر هفته 2 شعر در سایت بگذارد و وقتش را برای گذاشتن گل و بلبل بر نوشته های دوستان هدر بدهد، برود چند کتاب بخواند.""
و ایکاش آنها که واقعا دل میسوزانند هم زبان دل سوزی را یاد میگرفتند که با طمطراق بدقلقی و الفاظ آبدیده ی آکادمیکیزه (!) نوقلمها را فراری ندهند .

راستی اینجا کجاست ؟ آهان صفحه ی نوه ی نازنینم سحر
خوبی عزیزکم ؟؟ یادم هست یکی از بزرگان اهل تمیز ، به نوه ام گفته بود : درست را بخوان و دنبال مانا نرو . حالا هم درسش را خوانده هم پیش پدربزرگ کچلش دارد مشق دیوانگی میکند . بماند که مانا با آنهمه درسی که خواند و آنهمه نبوغش در مدرسه ، حالا فقط کارش اینه که از دکلهای بی نارگیل بالا برود .
اینقدر زر مفت زدم که پاک یادم رفت برای شعر سحر آمده بودم ..
عرق سرد بر پیشانی خانه نشسته است

تشخیص را دوستان گفتند . اما تفکیک را کسی نگفت . عرق سرد نشان ناامیدی و خستگی و بی حاصلی ست اما خانه کجاست ؟؟
جامعه
مدرسه
خانواده
آینده
آرزوها
ایده آلها و فانتزیها
سرزمین و وطن
عشق و عقیده
و ....

نگاه کنید چه بر سرمان آمده !! عقده ی همه چیز بر دلمان مانده ، میخواستیم به دموکراسی برسیم میخواستیم به اسلام برسیم میخواستیم به ایران برسیم به آزادی به استقلال به عزت و سرفرازی به بی نیازی و آبادانی و امنیت و دانش و ثروت و شوکت ....همان مقدار پیشین را هم از دست دادیم . بله حق دارد این خانه که بر پیشانی اش عرق سرد بنشیند .

دوربین خاک خورده
در حسرتِ عکسی دونفره


دوربین را امیرحسین همان دوربین عادی گرفتند و علت خاک خوردگی اش را هم توضیحات و احتمالاتی دادند . در پرانتز هم بگویم که جدیدا از نقدهای ایشان لذت و استفاده وافر میبرم . اما بگذارید این دوربین را هم تفکیک کنیم که میتواند شامل چه چیزهایی بشود :

دوربین خود شخص است که برای گدشته اش حسرت میخورد؟
ملتی ست که پلهای پشت سرش را خراب کرده؟
عقیده ای ست که راه انشعاب آمده ؟
یا عاشقی که ... در واقع میخواهم قضیه را باز کنم که استفاده از نمادها دست خواننده را در توسعه و بسط تفاسیر متفاوت باز میکند و میتواند به قدر وسع خود از شعر بهره ببرد . اما این کار هم ممکنست دو آسیب در پی داشته باشد اول ساییدگی معنا بر اثر کثرت استعمال ( مثل آنچه که در شعر حجم دیدیم ) و دوم دور شدن از وادی احساس و صمیمیت . بهمین جهت اگر به فکر رفع و پیشگیری این دو آفت نباشیم چه بسا به جای خلق آثار ماندنی به ساخت و مونتاژ آثار خواندنی روی بیاوریم . که خواندنی اند اما ماندنی نیستند . به همین جهت صرفا به دلایل موجه و منطقی نمیتوان و نمی بایست خود را فراموش کنیم چرا که انسان حتا در خفقان ترین سلولها ، باز هم به عشق زنده است . و عشق همچنان احیاگر انسان ...

با افسوس
به قابهای قدیمی
نگاه می کند
از شدت دلتنگی
پنجره هایی که کشیک میکشیدند
به باد سپردند

دقیقا منظورم سطرهای بالاست که تنها تشخیص کار میکند و شاعر در میانه ی شعر غایب است و احساس در آن راکد !
اما سحر دوباره به خودش برمیگردد .. کجا ؟ اینجا :

از عطر نفسهایت
پیراهنی اندازه آغوشم ببافد
و از بوسه های یاس سپید
شال گردنی برای تو...

ببینید تداخل شعر و گفتار چقدر میتواند به قرابت خواننده با شعر بینجامد و حال او را بهتر کند . و به همان اندازه قایم شدن پشت کدها و تشخیص ها باعث تخصصی شدن شعر میشود و دوری مخاطبین عام ( کاری که در دو شعر اخیر خودم تجربه کردم ) پس برای آنکه لحنمان به متن شانه نزند میتوانیم از زبان نمادها و آرایه هایی که نواخت معنایی را تقویت میکنند ( تشخیص و استعاره و .. ) استفاده کنیم بعنوان یکی از راه حلهای برون رفت از متن زدگی . و احساس را بعنوان مکمل کار تزریق کنیم اینبار بخاطر فرار از شعارزدگی ..
کاری که زیباترین نوه ی جهان در پایان شعرش به نحو احسن انجام داده است :

گاهی با خودم میگویم
کاش ساعت فروشی بود
تا لحظه ی دیدنت را
میخریدم


من به کارگاه رسیدم ..
اینجا : قطب آباد ( تنگ زاغ ) هرمزگان
و اینک : هفده اردیبهشت ۱۴۰۰