یوسف دل

سلام

و

از ساختار شعر ، نوع چینش کلمات ، به کار گرفتن قوافی درست، نبود سکته های ناجور در وزن ، ردیف زیبای انتخاب شده و ... این ها همگی نشان از آن دارند که با شعر و شاعری خاص رو به رو هستیم که توانا هستند و مسلط .
اما چیزی که از ابتدای شعر حواس مرا به خویش جمع می کرد و از دیگران پرت ، عدم ایجاد موازنه در دو سوی تصاویر آفریده شده در یک بیت بود ، اصولاً در غزل آرایه های لفظی و معنوی با تکیه بر این توازن و قرینه سازی است که جان می گیرند و در کنار این موازنه است که کلمات می توانند باری کنایی داشته باشند و یا قابلیت ایهام گونه بیابند یا در لفاف استعاره پیچیده گردند .
بد نیست در این جا به دو نمونه از ابیاتی که نبود این‌ موازنه در آن ها آسیب زا بوده است اشاره کنیم .
بیت سوم ؛ شاعر در این بیت از کلمات خاص بازی و دهکده استفاده می کند و ذهن مخاطب آماده می شود که مصراع دوم این کلمات کمال یابند و تصویر دنباله دار شود و قرینه ای برای یکی از آن ها یا هر دو بوجود آید اما شاعر از مجلس زهد و برچیدن اش سخن می گوید که نه تناسبی با بازی دارد نه یا دهکده .
بیت چهارم ؛ سربازی ایمان ترکیبی ست که باید در مصراع دوم گسترده شود و کامل اما به یک باره رها شده و آن چه در مصراع دوم روی می دهد اصولاً چیزی نیست که تنها مختص سربازی باشد .

در سایر ابیات نیز آن گونه که سزاوار به قدرت این قلم باشد تصویرسازی های دوسویه و دنباله دار صورت نگرفته است و هر مصراع نقش خود را بازی می کند تا جایی که می توان جای مصاریع را عوض کرد .
آشناتر که شدم با نفس یوسف دل
مجلس زهد تو را یکسره چیدم ای عشق
نفس با زهد ، عشق با دل و یوسف با چیدن مجلس توسط زلیخا و برچیده شدن آن به سبب زیبایی یوسف از لحاظ تصویری قرینه می شوند و ...

اما نباید این گونه باشد و تصویر یک بیت باید آن چنان در دو مصراع گسترده شود که امکان جدا کردن آن ها وجود نداشته باشد و بدون یکدیگر ، معنا کامل نشود و تصویر الکن بماند.

حرف آخر این که از چنین قلم قدرتمندی که دلایل قدرت اش را در ابتدا بر شمردم بدون شک انتظار خواننده بیشتر است ، آن هم خواننده ای سخت گیر و دیرپسند و دانستن همین انتظارات به جا و درست است که می تواند بهترین حاصل انتشار شعر در نظر عموم باشد و نتیجه اش به هر چه زیباتر شدن شعر و آزمودگی قلم شاعر منجر شود .

سلام و عرض ادب
با اجازه ی شما و با اجازه ی سلمان نازنینم ، و برای تنویر بیشتر گفته هایی که در نقد ایشان آمد ، بحث را با بررسی چند بیت از یکی از غزلهای مرحوم معینی کرمانشاهی ادامه میدهم :


قصه یوسف و آن قوم چه خوش پندی بود
بعزیزی رسد افتاده به چاهی، گاهی

همانطور که میبینید ، در مصرع اول صحبت از یوسف شده و در مصرع بعدی با کلمه ی چاه و عزیز ، داستان را تکمیل میکند .

هستیم سوختی ازیک نظر ای اختر عشق
آتش افروز شود برق نگاهی، گاهی

در این بیت هم به پیوست اختر و سوختن که در مصرع اول آمده اند ، در مصرع دوم هم آتش و برق ، کار را تمام کرده اند


عجبی نیست، اگر مونس یاراست رقیب
بنشیند بر گل هرزه گیاهی، گاهی

در این بیت نیز ، یار و رقیب در مصرع اول ، با کنایت مستعار خار و نیز گل پیگیری شده ، تا موازنه ی معنایی و فرایند تکمیل مصرع اول با مصرع دوم انجام گیرد .


زرد رویی نبود عیب، مرانم ازکوی
جلوه بر قریه دهد خرمن کاهی، گاهی

و مجددا با همان صدور به مطلوب که در مصرع دوم آمده ، حرف ناتمام مصرع اول به منزل کمال رسیده است ...

دارم امید که با گریه دلت نرم کنم
بهر طوفانزده سنگی است پناهی، گاهی


و همینطور این بیت که مصرع دوم از پی مصرع اول آمده و معنای مورد نظر شکل میگیرد .



قطعا با توجه به پتانسیل بالا و حوصله ی وافری که در قلم شما میبینم ، رعایت این قاعده ی زیبا دور از توان نخواهد بود . و البته به صحبتهای سلمان عزیز هم اضافه کنم ، این موازنه را نه فقط برای غزل که برای شعر سپید هم لازم میبینم و جملات آن سبک از سروده نیز بایستی به هم قابل پیوند باشند .


جسارت و پرحرفی ام را ببخشید
دوستتان دارم و چشم به راه ترقی بیشترتان هستم

با تقدیم گل