جنس معجزه

با سلام و عرض ادب خدمت شاعران و شعردوستان فرهیخته و ادیب و شاعر ارجمند جناب آقای ساسان مردوخی

در خصوص شعر جنس معجزه از دفتر شعر عصر واژگان با هم گفتگو می کنیم.
هر سخنی اعم از شعر یا متن دو شاخصه مهم دارد فصاحت و بلاغت و به تعبیر دیگر دو اصل داریم اصل ایصال و اصل جمال شناسیک. اصل ایصال یا همان فصاحت اشاره به این دارد که سخنور یا شاعر یا نویسنده مقصودش را به شیوایی به مخاطب می رساند و اصل جمال شناسیک یعنی این انتقال مقصود به زیبایی نیز صورت گرفته است. اینکه درک شعر برای مخاطب آسان باشد و مخاطب مجبور نباشد برای درک شعر کلاف های سردرگم را باز کند یا مجبور به حل معادله و معما نباشد فصاحت و شیوایی اثر را می رساند و اینکه شاعر تا چه اندازه توانسته از صور خیال و آرایه های ادبی بهره بگیرد به اصل جمال شناسیک یا بلاغت در شعر مربوط می شود.
با این مقدمه به شعر بپردازیم. تقطیع (در شعر سپید منظور سطربندی است) و استفاده از علایم نگارشی می تواند منجر به فصاحت و زیبایی شعر شود و اساساً دلیل استفاده از علایم نگارشی ابهام زایی است. و تقطیع ضمن ابهام زدایی به زیبایی شکل دیداری شعر نیز مربوط می شود. به این سطر دقت کنید که به دو صورت قابل مطالعه است:
"در سایه درختان دراز
کشیده‌ایم!!"

در سایه درختانِ دراز،
کشیده ایم.
یا
در سایه درختان،
دراز کشیده ایم.

"همان کشاورزی که نمی داند خدا به
گوش است یا نه..."

همان کشاورزی که
نمی داند خدا به گوش است
یا نه...

ابهام می تواند به شرط توام با کشف لذت برای شعر مفید باشد و اگر شاعر بتواند با عدم استفاده از علائم نگارشی و تقطیع، ابهامی بیافریند که از آن ابهام بهره ای بجوید و با ایجاد معنازایی مخاطب را در صرافت بیاندازد و هدفی را دنبال کند خیلی هم عالی است و در غیر این صورت باید ابهام را از چهره شفاف و زلال شعر شست.
نکته بعدی که در این شعر به چشم می خورد تغییر شخصیت ها است.
همان دارکوبم، همان کشاورزی که، همان زندانی، تنها در مسیر تنهایی، جاده می‌سازم
و این درحالی است که شاعر می تواند با پرداخت بیشتر به یک شخصیت و تمرکز روی آن بهای شعرش را ارتقا ببخشد. به این قسمت از شعر که با پوزش از شاعر به خاطر تصرف در شعر کمی تغییر می دهم توجه کنید:
شخم می زند افکارم را
کشاورزی که
نمی داند خدا به گوش است
یا نه...
و همین چند سطر را با توجه به اصول جمال شناسیک و ایصال و همراه با سایر سطرهای ادبی همراه با صور خیال از جمله ((در پی جمع اشک لاله واژگون)) ، ((تنها در مسیر تنهایی))، ((به امید آزادی زمین را می‌کند)) و غیره ادامه دهد. تناسب واژگان (کندن، شخم زدن، کشاورز و ...) و عریان نگذاشتن هیچ سطری از آرایه های ادبی و نمادگرایی : دارکوب، درخت
و البته همین دارکوب و درخت را هم می توان در یک ترکیب اضافی با هدف ایجاد تشخص در شعر پیش برد مثلاً درختِ تنهایی، درختِ باور، درخت اندیشه بسته به هارمونی شعر.
و در ادامه نمادها لاله، کشاورز، نور، بهار، سبزه، گل قرمز و غیره و پرهیز از جملات ساده مثل ((در انتظار جهانی زیبا هستیم)) و با اتکا به صور خیال مقصود را به مخاطب رساندن.
در خصوص شعر زیبای جنس معجزه از شاعر فرهیخته و ادیب ساسان مردوخی با هم گفتگو کردیم و در ضمن دو اصل ایصال و جمال شناسیک در شعر به موضوعات علائم نگارشی، سطربندی، ابهام در شعر، تناسب، صورخیال و نمادگرایی اشاره داشتیم. برای شاعر بهترین ها را آرزو داریم و از نگاه زیبایتان سپاسگزارم.

تابنده باشید.