*و به رقص آر مرا*

درود و ادب خدمت مخاطبین عزیز .
سروران و شاعران .

قطعا و حتما سروده شاهزاده نیاز به مطالعه و خواندن کتاب های بیشتر و در نهایت آموختن در هر شرایطی دارد .
که آموختن سن و سال ندارد .
ولی چیزی که من را به نوشتن واداشت که با پای رباط پاره و درد ناکم این موقع شب بنویسم .
حس و حالِ نزدیکی و قرابت سروده شاهزاده به سروده ی لئونارد کوهن شاعر و ترانه سرای کانادایی بود .
شعری بنام ( تا انتهای عشق مرا برقصان)
شعر شاهزاده گویشی قدیمی دارد و سبک آن نیمایی است .
به مشخصات نیمایی که شاهزاده توانسته
یا نتوانسته تمام و کمال و یا قسمتی از شعر نیمایی را برآورده کند در این بخش کاری نداریم .
و بنا را بر تمام و کمال برآورده شدن شعر نیمایی می‌نهیم.
حال توجه و نظر شما سروران را به تعریف و تمجید های شعر ( تا انتهای عشق مرا برقصان ) کوهن جلب میکنم
شعر تا انتهای عشق مرا برقصان یکی از مشهور ترین شاهکار های ادبی به حساب می آید .که تاثیر بسیاری را بر روی دیگر شعراگذاشته است .
به رقص آر مرا تا انتهای عشق
با ویولون آتشینت مرا تا انتهای عشق برقصان
در میان بیم و وحشت مرا برقصان تا امنیت مطلق
مرا چون شاخه ی زیتونی بردار و کبوتر راهنمایم به منزل باش
تا انتهای عشق مرا برقصان
وقتی شهود رفتند، بگذار زیباییت را بنگرم
بگذار حرکتت را احساس کنم، همانند بابلی ها
آرام به من نشان بده آن چه را که فقط حدودش را من می دانم
تا انتهای عشق مرا برقصان
برای جشن عروسی که بر پا کرده ایم مرا برقصان، مرا مدام برقصان
با محبت مرا برقصان و طولانی مرا برقصان
ما هر دو مغلوب و هر دو غالب عشق خود هستیم
تا انتهای عشق مرا برقصان
برای کودکانی که انتظار به دنیا آمدن را می کشند، مرا برقصان
از میان پرده هایی که بوسه های من و تو در آن خسته مانده اند، مرا برقصان
هم اینک پناهی از خیمه برپا کن، هر چند هر ریسمان آن پاره باشد
تا انتهای عشق مرا برقصان
با ویولون آتشینت مرا تا انتهای عشق برقصان
در میان بیم و وحشت مرا برقصان تا امنیت مطلق
با دست برهنه ات مرا لمس کن
تا انتهای عشق مرا برقصان
........................................
گفته شده کوهن بیشتر به دلیل استعاره های ادبی خود شناخته می‌شود. این بیت نیز استعاره به شهر قدیمی بابل دارد
که در آنها افراد به جشن و رقص و گناه مشغول بوده اند در این بیت شاعر اشاره می‌کند که با رقص مرا به گناه بینداز ...
...
و باز گفته شده .یکی دیگر از هنر مندانه ترین توصیفات شاعر .
عشقی که کوهن بیان می‌کند هر دویِ آنها از عشق جایگاهِ پایین تری دارند و تحت سلطه عشق هستند .
و در ادامه از آنجایی که تحت سلطه عشق هستند به وجد آمده و به بالا ترین حس ممکن رسیده اند .
.........................
تا اینجا سروده کوهن بود و دستاورد ها بیان دیدگاه های کارشناسانِ چند سال بعد کوهن .

و با نگاهی به شعر شاهزاده خانوم
چه پناهی است نگارا
نفسی تازه از آن جام می ات ده
(و به رقص آر مرا ).....
جلوه گاه عاشق و معشوق تحت سلطه عشق مشخص و معلوم است
(و به رقص آر مرا با دف و تاری )
و با می به وجد آمده و به بالا ترین حس ممکن رسیده اند .

لذت بخش بود شعرتان
کار شناسان غربی سالها پیش تفسیر زیبای برای سروده ی شما نگاشتند .
بیش از این وقت شریف شما را نمیگیرم .
موفق و موید باشید
در پناه حق .

با سلام و عرض ادب
شعر نیمایی * و به رقص آر مرا * از بانوی فرهیخته شاهزاده خانوم را با هم گفتگو می کنیم.
اجازه بدهید با این سوال شروع کنم. چه چیزی باعث می شود که با وجود شعر سپید هنوز هم شاعران دنباله رو اشعار کلاسیک و نیمایی باشند؟ و اگر این سوال را متوجه یک سوی دیگر کنم چطور: چرا با وجود طرب و طنطنه وزن و گاهی قافیه شاعران باید به دنبال صور خیال و صناعات ادبی باشند؟ شاید خیلی وقت ها پیش از آنکه وزن در شعر سپید بمیرد صور خیال و صناعات ادبی در شعر کلاسیک مرده اند. یعنی آیا ما یک دوره بسیار طولانی را داشته ایم که شعر کلاسیک فقط در وزن و قافیه شناخته می شده و شاعران فقط افاعیل را تکرار می کرده اند و به اجبار در پایان مصرع قافیه می آورده اند! سیطره وزن و نظام نظم شاعران را به ستوه درآورده و منجر به طغیان واژگان شده، از حصار وزن آزاد شده و جریانات شعری امروز را پدید آورده اند. اما شاید شاعرانی هستند که زندان را دوست دارند و در این زندان با طنطنه وزن می رقصند

چه پگاهی‌ست نگارا !...
نفسی تازه از آن جام می‌ات ده
و به رقص آر مرا با دف و تاری

بعنوان یکی از شاعرانی که قالب های متعدد شعر را آزموده است البته من به دید تجربه نگاه می کنم چه شعر کلاسیک، چه سپید، چه نیمایی، چه شعر کوتاه. وزن و قافیه و صور خیال را ابزارهایی برای سرودن می دانم درست مثل انسانی که دست و پا و چشم و گوش و زبان و غیره دارد و از همه این ابزارها استفاده می کند هیچ انسانی نمی گوید من چشم نمی خواهم اما نداشتن چشم هم مانع انسانیت هیچ انسانی نشده است. بله اگر یک مجسمه را به شکل انسان درآوردند اگر چشم و گوش و دست و پایش را هم نشان دادند ما برای مجسمه انسانیت قائل نیستیم بلکه جسمانیت آری.

بنابراین صحبت از شعر هست و من معتقد هستم به اصالت معنا و البته نگاهم به صنایع ادبی و وزن و قافیه و این ابزارها نیز هست. و البته مقوله زبان. من نه از اختلاط کهن و قدیم می ترسم و نه اختلاط واژگان غیربومی. چرا که فرهنگ زبان ما متاثر است از فرهنگ زبان کهن و هم متاثر است از فرهنگ های غربی و شرقی و این داد و ستد همواره بوده است به گونه ای که حتی برخی شصت درصد واژگان زبان ایرانی را، عربی می دانند! حتی وزن شعر ایرانی را برگرفته از وزن شعر عربی. در هر صورت من فکر می کنم حفظ اصالت زبان و محافظت از زبان در برابر فرهنگ های بیگانه اهمیتی مضاعف دارد نسبت به کهنه قلمداد کردن زبان که ریشه در فرهنگ و قلم ایرانی دارد. بنابراین سویه نگاه من به زبان در شعر منحصر می شود به بررسی زبان شعر و این که آیا پدیده ای در زبان شاعر رخ داده که آن را از شکل گفتاری روزمره خارج کند یا خیر؟ و پاسخ دهم به این سوال که آیا این خروج از شکل گفتاری روزمره هنرمندانه است یا نه؟ آیا زبان دچار خطا، اعوجاج یا اغتشاش شده است؟ اگر بتوانم بگویم اتفاقی که در زبان شاعر رخ داده هنرمندانه بوده است توانسته ام اثبات کنم که شعر اتفاق افتاده است.
بنابراین من به این جهت که سپیدسرایان گاهی کلاسیک سرایان را متهم می کنند به نظم و نه شعر من اینجا پای خودم را از صف سپیدسرایان بیرون می کشم برای اینکه تقریبا در هیچ کجا شکل گفتاری زبان ما دارای تکرار افاعیل نیست. و البته من هم معدود نوشته هایی را خوانده ام که نویسنده در چند سطر و چند صفحه وزن را به گونه ای به کاربرده که پیدا نباشد و انگار ما با یک نوشته ساده مواجه بوده ایم و البته وجود چند صفحه معدود که به زحمت و ریاضت فراهم شده است، خللی در صحت این گفته بوجود نمی آورد که وزن اتفاقی هنرمندانه در زبان شاعر بوجود می آورد و البته همینجا هم می گویم شعر به صرف وزن بدون سایر ابزارها از جمله صور خیال، اگر نقص های بزرگی متوجهش نباشد که هست حتماً انتقادهای درشتی پشتش خواهد بود.

پس ما تا اینجا در مورد شعر بودن اثر  «و به رقص آر مرا» صحبت کردیم و گفتیم که به زبان گفتاری مرسوم کسی نمی رقصد و طنطنه وزن اتفاقی هنرمندانه است که در زبان رخ می دهد و آن را از شکل گفتاری مرسوم خارج می کند و چون این اتفاق هنرمندانه است ما قائل به شعر هستیم اما این اتفاق هنرمندانه که از قضا احساس را هم تحریک می کند و بالطبع مخاطب را هم با خودش می کشاند اگر بخواهیم به این حد کفایت کنیم بسیار ملال آور و تکراری می شود. شاید یکی از ویژگی های مهم شعر نیمایی این باشد که کوتاهی و بلندی مصاریع مشکل این تکرار خسته کننده را رفع می کند چرا که مخاطب پایان مصرع را و محل وقوع قافیه را نمی تواند حدس بزند، کنجکاوی مخاطب برای شاعر نیمایی یک دستاورد محسوب می شود بنابراین ما با اشعاری مربع شکل و مستطیل شکل و با قالب های غزل و مثنوی و رباعی و غیره مواجه نیستیم بلکه شکل جدیدی از شعر را رویت می کنیم که یک ابزار جدید در اختیار گرفته است و آن کوتاهی و بلندی مصاریع. بر خلاف جریان شعر سپید که بسیاری از ابزارهای شعر را گرفت نیما علاوه بر اینکه این ابزار را به جامعه شعر معرفی کرد حتی با بازتعریف قافیه و نوآوری در افاعیل ابزارهای پیشین را پیشرفته و قدرتمند نمود. قافیه بعنوان زنگ مطلب در شعر با قواعد جدیدتر فرصتی شد برای تلنگر به مخاطب.
علی ای حال نیما از ابزار جدیدش رو کرد و در صور خیال با نمادگرایی و طبیعت گرایی سبک خاص خودش را قلم زد. اما همه این ها برای نیما کافی نبود مگر اینکه او شعرش را مجالی برای دغدغه های انسان اجتماعی معرفی کند. بحث رسالت شعری است. در شعر «شاهزاده خانوم» این رسالت پیداست. غم زدایی و شادی که البته در آیین زرتشتی اهمیت فراوان به آن می دادند و ما انواع و اقسام جشن ها و پایکوبی ها را داشتیم
پس اینجا من امتیاز محتوا و رسالت شعر را هم به شاهزاده خانوم می دهم. اما تشبیهات و صور تقریبا قبلا در اشعار دیگران استفاده شده و نوآوری در صور به آن صورت دیده نمی شود. استفاده از ترکیبات بدیع در اشعار پیش رو توصیه می شود و اما توجه شاعر را بیشتر به مقوله زبان فرا می خوانم. و من امیدوارم وقتی شاعر می گوید «چه پگاهی است نگارا» و با تمیز آن از شکل های گوناگون «چه پگاه ست نگارا» ، «چه پگاهی است نگارم» و غیره به درستی و برتری «چه پگاهی است نگارا» رسیده باشد. همچنین توجه کند که کلمه «نگار» یکبار هم در سطر یکی به آخر آمده است «مده از یاد نگاری» و این نگار دوم که با ی نکره آمده است فرقش با این نگار اول از زمین است تا آسمان. اولی از باب استحباب است و معنای معشوق را نمی رساند و دوم به معنی یار و معشوق است. «ی» نکره چندین بار آمده «پگاهی»، «نگاری»، «دف و تاری» البته همین ها موسیقی در شعر را می سازد اما اگر با دلیل مناسب و انتخاب هوشمند نباشد در حساب شاعر نوشته می شود همچنین تکرار ضمایر در عبارات «جام می ات»، «مطرب کویت»، «به یک دَم بَرَدَت» و در مصرع «و بگو، یار غزل گوید از این صبح دل انگیز» دوبار از مصدر گفتن استفاده شده است. آیا این تکرارها هنرمندانه است؟ یا سیطره وزن مجال اندیشه از شاعر را گرفته و در زبان شاعر این تکرارها بروز و نمود پیدا کرده است؟ در همین مصرع «و بگو» آیا صرفا به ضرورت وزن آمده است؟ در مصرع «که مرا تازه شد این روح !...» آیا تازه شود به ضرورت وزن تبدیل شده است به تازه شد و منظور شاعر این بوده که یار غزل بگوید تا روحم تازه شود و یا نه چون روح تازه شده به غزل یار نیاز پیدا کرده است؟ کاربرد ضمیر «این» در عبارت «این روح» چیست؟ آیا بهتر نبود به جای «تازه شدن روح» از توصیف های روشنتری مثل زنده شدن دل استفاده شود؟ در مصرع «مده از یاد نگاری که زداید غم دل را»، نبر از یاد یا مبر از یاد درست تر نبود؟
و البته در خصوص زبان من هم معتقدم بهتر است تا حد ممکن ساده و امروزی باشد.
با تشکر

درود بر شاهزاده خانوم استاد و ادیب گرامی
مثلی هست که میگوید هر آنکه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند
شعر هر چه باشد خواه سپید خواه نیمایی خواه غزل. خواه هجایی که بیشتر در زبان ترکی کاربرد دارد مانند منظومۀ حیدر بابا و خواه ضربی اگر برخواسته از دل باشد صور خیال زیبایی را به دنبال خواهد داشت مانند شعر سهندیه استاد شهریار که به زبان ترکی سروده شده ویا مانند غزل وقتی که استاد سید هادی محمدی که که به سبک غزل و شعر کلاسیک و به زبان امروزی سروده شده که بنده شخصاً از خواندن آن سیر نمی شوم .
گفتن این نکته فلان سبک و قالب شعر بر دیگری ارجحیت دارد اشتباه است امکان دارد شاعری در شعر کلاسیک تبحر داشته باشد و به زیبایی اشعار خود را آمیخته به خیال کند
در مورد شعر استاد شاهزاده خانم
ایشان به زیبایی زبان کهن شعر و غزل را در قالب نیمایی سروده و برخواسته از و. در حال و هوا و احساس عاشقانه سرودند که کاری است بسیار زیبا و بنده از خواندن آن بسیار لذت بردم