گم شده...

درود بر شما🌹
نگاهی به غزل (گم شده) سروده ی خانم رویا ادیب(نازبانو)،
با تکیه بر ساختار شعر.

در بطن فنجان  زمان فرجام فالی  گم شده
با پیچ و تاب غمزه ها، نازک خیالی گم شده

هذیان بغض لاله ها، گیسوی تب دار شَفق
بر هم تنیده فصل ها در اعتدالی گم شده

تقدیر اَبروی کمان  پیچیده با هاشور غم
بر بستر بیدارِ شب ماه هلالی گم شده

مِهری نمانده در دلِ شهزاده ی افسانه ها
لیلا زنانِ کوچه ها، دیوانه حالی گم شده

صورتگری با دشنه ها، گردیده رسم خُسروان
در گیر و دار قصه ها شیرین غزالی گم شده

چیزی نمانده از غزل با های و هوی شاعران
چون لا به لای شعرها، شورِ وصالی گم شده

پوسیده زنجیر نفس ،در التهاب حنجره
اینجا برای زندگی حتی مجالی گم شده


رویا ادیب(نازبانو)

غزلی با وزن چهاربار (مستفعلن)، یا بقول قدیمی ها:
بحر: رَجَز مثمّن سالم

وزنی که ریتم و آهنگی مُنقطع و بُریده و دلنشین دارد، و اگرچه جزو اوزان پرکاربرد ِ (حافظ) نیست، ولی غزلهای زیبایی در این بحر دارد، مثل:

آن کیست کز روی کَرَم با ما وفاداری کند
بر جای بدکاری چو من یکدم نکوکاری کند
(حافظ عزیز)


وزن شعر(با لحاظ اختیار ِ زبانی ِ بلند تلفظ کردن هجای کوتاه)، به درستی در تمام مصرع ها رعایت شده.

قافیه ی انتخابی اگرچه قافیه ی چندان راحتی نیست ولی شاعر ماهرانه از پس قافیه بر آمده است و همه درستند.

ردیف شعر، با وزن و معنای شعر مناسب و متناسب است، و بنابراین به خوبی زنجیره ی موسیقایی و معنایی ابیات را تکمیل می کند و نقش موثری در زیبایی شعر دارد.

(قابل توجه دوستان نوآموز غزلسرا:
ردیف را جدّی بگیرید، زیرا در حفظ انسجام شعر، می تواند بسیار موثر باشد، چه برای سراینده ی شعر، چه برای مخاطبین. درواقع پیشنهاد این ناچیز این است که برای سرودن غزل، اول ردیف مناسب انتخاب کنید، ردیفی که در تمام ابیات، در بیان احساس و اندیشه ی شما، یار و همراهتان باشد، زیرا تجربه نشان می دهد که انتخاب ردیف مناسب بخصوص در غزل معاصر، از مهمترین عوامل موفقیت غزل است، و نقش آن غالباً از قافیه پر رنگ تر است.)

امّا آنچه زیبایی غزل (گم شده) را دو چندان کرده، خلاقیت شاعر در ساخت و پرداخت تصاویر زیبا و تعابیر شاعرانه ای است که در عین سادگی، هنرمندانه و فاخرند:

بطن ِ فنجان
فنجان ِ زمان
فرجام ِ فال
پیچ و تاب ِ غمزه
هذیان ِ بغض
بغض ِ لاله ها
گیسوی تبدار
گیسوی شفق
در هم تنیدن فصل ها
تقدیر ِ ابرو
هاشور ِ غم
بستر ِ بیدار ِ شب
پوسیدن ِ زنجیر ِ نفس در التهاب ِ حنجره

در بیت دوّم که به نظر این ناچیز، شاه بیت این غزل است و بسیار هنرمندانه سروده شده:

هذیان بغض لاله ها، گیسوی تب دار شَفق
بر هم تنیده فصل ها در اعتدالی گم شده

فکر می کنم (در) هم تنیده، درست تر باشد، البته شاید (بر هم تنیدن) هم در برخی گویش ها استفاده شود، ولی آنچه مصطلح است(در زبان معیار)، (در هم تنیدن) است.

در کُل:
تمام بیت های غزل (گم شده)، سروده ی شاعر توانا_خانم رویا ادیب_، حرفی برای گفتن داشتند و شاعر با مهارت تمام توانسته بود از عهده ی بیان احساس و اندیشه اش برآید،
ولی اگر بخواهیم دو بیت شاخص و چشمگیر این غزل را انتخاب کنیم، بیت دوم و بیت پایانی(مقطع غزل) به لحاظ تعابیر خلاقانه تر و تصاویر تازه تر، و تناسب معنایی قوی تر بین مصاریع، نسبت به بقیه ی ابیات، درخشنده ترند:

هذیان بغض لاله ها، گیسوی تب دار شَفق
بر هم تنیده فصل ها در اعتدالی گم شده

پوسیده زنجیر نفس ،در التهاب حنجره
اینجا برای زندگی حتی مجالی گم شده


با سپاس از شاعر این شعر زیبا_ خانم رویا ادیب_،
و با آرزوی پیشرفت همه ی ما🌹

م. فریاد
پاییز 1401