فندک خالی

سلام

و

دیگر بار میهمان شعرخانه ی شاعرترین جوان این محفل ام و چه لذتی دارد سیاحت در این سرای که به باغ ها ی بهشتی طعنه می زند ، غزلی دلچسب و دوست داشتنی و در نگاه اول دین و دل ربا ، با همان مختصات خاص زبانی شاعر که رسیدن اش به مرز سبک شخصی در این سن نشانی از نبوغ او دارد.
اما در این وسط یک جای کار می لنگد انگار دو سه بیت گم شده است یا مصراع ها با هم جفت و جور نیستند دقیق تر که بنگری خواهی دید که کمیت قرینه است که لنگ می زند و آن که باید از هم نشینی تصاویر حاصل شود به دست نیامده است .
- بر چه اساسی ؟؟
اگر به بررسی تک تک بیت های بپردازیم بی گمان این ادعا را شاهدی می توانیم یافت؛
１) در مصراع اول تصویر جور است با کمی ارفاق ولی در ادامه اگر سیگار را از آن وسط برداریم دیگر ارتباطی بین این دو مصراع نمی یابیم چرا که سیگار به سختی در آن بین جا داده شده است و رنگ پریدگی را به او نسبت داده اند اگر چه فندک خالی نیز با سیگارهایی که می سوزند قابل جمع نیست و احساس می کنم که زغال نیز تنها به واسطه ی سوختن و داشتن حروف قافیه نوشته شده است نه بر اساس جریان طبیعی کلام و نیاز متن چرا که در نهایت امکان تجسم تصویر این بیت وجود ندارد حتی برای خیال پردازترین شاعران ...
２) گرمای جاری شده در دود چشم !! ارتباط چشم و دود بر اساس تمثیل دود در چشم رفتن شکل گرفته است ولی آیا اضافه کردن این دو به یکدیگر می تواند شاعرانه باشد ؟ ارتباط دود و خیال نیز به سبب فضاسازی تصویری ذهن مخاطب بر اساس پیش آموخته های ذهنی اش قابل تجسم است اما وقتی بخواهیم دو مصراع را قرینه قرار دهیم چگونه می شود؟ محله ای که گرمای اش دو دود چشم تو جاری ست و در دود چشم تو دنیا قصه ای خیالی ست ... بر فرض مثال اگر به جای خیالی کلمه ای بود که در برابر گرما قرار می گرفت یا در برابر جاری و در تضاد با آن ها می شد به نجات این بیت امیدوار بود .
３) باز هم امکان تجسم بیت برای ذهن آلکن من وجود ندارد و دوباره فضایی وهمی آفریده شده است و از آن روی که شعر سلیس حرکتی ست از سیاهی به روشنی در معنا و فرم و از وهم به خیال و سپس به چشم این اتفاق نه تنها رخ نمی دهد بلکه عکس نیز می شود و درست این جا ست که دعوای گم بودن معنا و تکلف تصاویر یا از سوی دیگر ابهام های شاعرانه شدت می گیرد ( در خصوص پرسش و سوال نیز زیادی بودن یکی از این دو مبرهن است و نیازی به توضیح نبود ) .
４) نخ به نخ ، تار و پود کفن و واحد شمارش سیگار قشنگ نشسته است ولی سینه ی داغ خراب اش می کند چرا که هنوز آتش نکرده است شاعر که سینه اش داغ شده باشد بلکه دهن مخاطب می پندارد که با این آتش قرار است سینه داغ شود و ... دیگر آن که چون کوره بجوشد یا در کوره بجوشد ؟ بر اساس قاعده در و درون کوره است که ذوب انجام می شود و سپس در محل مخصوص جوشیدن اتفاق می افتاد پس کوره نمی جوشد بلکه می سوزد و می جوشاند
５) تصویر آخرین بیت زیباست و قابل تجسم اما دیر رسیدی ؛ رسیدن در برابر آمدن معنای اول است و رسیدن در برابر درخت معنای دوم حال اگر معنای دوم را در برابر کالی قرار دهیم و ما یعنی من و تویی که دیر رسیدی در کالی چیده شده ایم پس یعنی اصلا نرسیدیم نه این که دیر رسیدی و بعد در کنار من کال چیده شدی . آن درخت محبت ، بین تمام درخت ها درخت محبت به روشنی قابل دیدن است و نیازی به معرفه شدن هم ندارد که با آن همراه شود و آن زمانی درست است که بین همه درخت ها ی محبت بخواهیم یکی را جدا کنیم ولی ما یک درخت محبت بیشتر نداریم و باقی درختان عادی اند پس دیگر نیازی به اشاره ندارد .
６) ...

گفتن این نکته بسیار ضروری است که من نیز می دانم دنیای ادبیات و شعر دنیای رها شدن از قیود است و آزاد شدن ذهن ولی هر تصویر خیالی نمی تواند شاعرانه باشد و تصویر شاعرانه نیز بر منطقی استوار است که در غیاب آن نه تصویر درست ایجاد می شود و نه شعر اتفاق می افتد چرا که ما خیال با وهم را هم با همین کلمات عینی می سازیم و ممکن است حاصل موجود نبوده و نباشد ولی اسباب ساختن و بازنمودن اش موجود است و در نتیجه نیاز به قاعده و منطق دارد و خیال پس از عبور از این خوان است که روی می نماید ...
حرف آخر آن که تردیدی ندارم محمدجواد نه با گل و بلبل های من پای شعرهای پیشین اش غره شده است و نه با داس و دشنه ام در این شعر، مکدر و می داند که هر چه می گویم بر اساس آموزش استوار است به معنای عام یعنی آموختن و آموخته شدن ...