سعدی

درود ها جناب بدری
نوشته ات را بارها خواندم
خط و ربط واژه هایت بسیار زیبا در هم تنیده شده بود
استعاره ها و مراعات النظیر ها، تشبیه ها همه فوق العاده بود
داستان از من به تو رسیدن بود در جریان واژه ها
که رگه هایی از پسامدرن در سراسرش موج میزد
تنها نکته ای که باید بگویم نهایت پسامدرن و اشعار نو
مرگ مولف است و نتیجه را به مخاطب واگذار کردن
البته خیلی ها شعر پست مدرن را با دادائیسم و مبهم انگاری
اشتباه می‌گیرند و فکر میکنند کلمات بی ربط و کمی خوشگل را کنار هم چیدن میشود شعر پست مدرن اما مبهم انگاری مورد تایید من نیست مبهم انگار مغزش مریض است
اما قلم تو از این جریان مبری است.
لذت بردم از بند بندش
قلمت نویسا
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹
🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹

سلام به دوستان گرامي
و پژمان جان عزيزم

باز هم از اين قلم شاهد يك كار قوي و خوب هستيم كه مثل هميشه مفهومي و چند بعدي است و ميتواند برداشتهاي مختلفي براي مخاطب داشته باشد. خاصيت شعر خوب همين است كه زواياي ديد متنوعي فراهم كند.
نخستین چيزي كه در ابتدا باعث ذوق بيشترم شد نام يك فيلم كه شاهكار سينمايي است بود، حيف است راجبش حرف نزد. مفهوم كلي اين شعر، به مفاهیم عميق این فيلم بي ارتباط نيست. و براي درك بهتر اين (شعر سپید مدرن) لازم است نکاتی گفته شود.
ميتوانم حدس بزنم كه پنجاه درصد ایده ی شكل گيري اين شعر، بخاطر تاثیری که این فیلم روی پژمان گذاشته است میباشد. پرداخت هاي آغازين و شروع خوب شعر براي همين منظور است. بدون شك مخاطب را قلقلك ميدهد تا اگر تابحال فیلم را ندیده است، بعداز خواندن شعر برود و ببيند.
واقعا پیشنهاد میکنم بیننده این فیلم باشید.

( cast away) دور افتاده
محصول: آمريكا توليد سال ٢٠٠٠
كارگردان:رابرت زمكيس
فيلمنامه، نويسنده: ويليام برويلز
با بازي هنرمندانه تام هنكس( كه انصافا از خوبهاست و براي اين فيلم به همراه عوامل جوايز زيادي دريافت كرد)
قصدم بازگويي تمام فيلم نيست و سعي ميكنم داستان را تا حدودي لو ندهم تا كساني كه نديدند كنجكاو شده و تماشا كنند. ابتداي فيلم نولند(شخصیت داستان) كاملا تفكرات متفاوتي با انتهاي فيلم دارد. ميبينيم كه يك فرد وسواسي و درگير كه حل در زمان و ارتباط است چگونه بعد از گير افتادن در جزيره انديشه هايش تغير اساسي ميكند.
‏چك نولند در ابتدا نمونه بارز یک فرد فعال است
و هر چیزی را در ذهن می پروراند تا کنترل زندگی خود را در دست بگیرد. در نظرش زیبایی جزیره بدون وجود فرهنگ تمدن غربی معنا ندارد. میتوان گفت کسب و کار، آدمی را در بند می کشد ولی اقیانوس آرام جنوبی هم بهشت برین نیست.
با گذشت زمان، با موقعیت موجود کنار می آید و برای خود زندگی می سازد، اما همچنان از تنهایی خود احساس خطر می کند. او که خود را باور دارد، تصمیم می گیرد با قایقی، خود را از آنجا خلاص کند، تصمیمی غیر منطقی و سرشار از عشق و احساسات، وقتي به ممفیس بر می گردد، سخت غافلگیر می شود دیدار با کِلی که مدت ها منتظر آن است، محقق نمی شود. اما این باز مانده، رازی را کشف کرده است که در طی قرن ها، ماجراجويان معنوی به وجود آن پی برده اند، دست یافتن به راز زمان حال، هنری است که جز با کنار گذاشتن توهم خود مهاری و خود رهایی حاصل نمی شود. در آخر، چاک دیگر نیازی ندارد که بداند آینده چگونه به نظر می رسد زمان را رها می کند و به مفهوم زندگي نزديك ميشود.
رشد فکری در این چهار سال نولند را آزادانه ،آماده یک زندگی متعالی می کند، حیاتی که طراح آن (منيّت)نباشد.
دور بودن از حشويات زندگي و در خويش عميق شدن سبب درك كلي مفهوم زندگي
عقل و عشق( فلسفه و عرفان)( سنت و تجدد) تمدن هاي غرب و شرق ( زندگي و مرگ) و... باهم و در كنار يكديگر معنا پيدا ميكنند.وقتي طعم مرگ را بچشي معني زندگي را بهتر ميفهمي و به بدون ترس و قضاوت بسوی آینده حركت ميكني.
به به خيلي هم خوب، و هر انساني به اين باور برسد قطعا به كمال خواهد رسيد.
( مفهوم زمان) و (ابژه وثبات ابژه) از كدهاي مهم فيلم است. و اين شعر وقتي از كست اواي به سعدي ميرسد يعني همين كه عرض كردم، واقعا براي نشان دادن اين مفهوم قابل قبول خوب عمل كردي پژمان جان آفرين
حتي از جنبه ي روانشناسي هم قابل بحث است؛
وقتي در جزيره اي متروك گير مي افتد مفهوم زمان رنگ ميبازد، تحمل دنياي بدون زمان
ديوانه كننده است و اين روي نولند اثر رواني جدي دارد، بخاطر همين از نور و بادهاي فصلي براي خلق زمان استفاده ميكند.
حتي براي حيات رواني و تنهايي خود دست بكار عجيب ميزند، از توپ واليبال بيجان دوستي خيالي درست ميكند و با خون خود روي توپ چهره ميكشد تا بتواند با دوست خيالي صحبت كند.
مفهوم فرديت قاتل انسانهاست و ارتباطات چه مجازي،خيالي، چه با اشيا و هرچي.... لازمه ی انسان است و حيات روان آدمي بحساب می آید، قشنگ قابل لمس است. با توجه به زمان ساخت فيلم بايد گفت عجب هوش و پيشبيني داشته كارگردان، اين آينده نگريست، امروزه فضاي مجازي و اينترنت براي خيلي ها همين كاركرد را دارد و اصلا نميشود منكر اهميتش شد.

شاعري كه به دليل مشكلات جامعه اش دل نازك شده و از مرثيه جيرجيركها غصه ميخورد و اشكهايش روان است، وقتي به حقايق تلخ روزگار مينگرد نميتواند سكوت كند بنابر اين دست بکار میشود و می نویسد. طبيعت را به چالش ميكشد و دست به دامن باران ميشود ولي متاسفانه امكان پذير نيست چون ميان دود و سرفه هوا گير افتاده، به دنبال راه چاره میگردد و دلسوزي اش براي خلق نمايان است. فسيل ها به نشانه ي اعتراض؛ استعاره ای بجا و خوب است.
شايد در ابتدا مخاطب به دنبال چالش در دل موضوع بگردد يا تناسبش را با انديشه ي شعر نداند يا نفهمد، اما براي من به شخصه قابل قبول است به دليل پرداختن به نهنگيون( اشاره به خودكشي نهنگها و برخوردشان با ساحل) همچنين باراني كه ميتواند نماد بركت، رحمت، پاكي باشد. باراني كه اگر ببارد سياهي را ميشوید اما افسوس که میان دود و سرفه ي هوا گیر افتاده است. باكمي عميق شدن مخاطب ميتواند از لا به لاي سطرهاي قبل تناسب را بيرون بكشد. اگر ایده ها را اينگونه اجرا نمیکرد، تعريفی و گزارشی و یا توصيفي ميشد. خوشبختانه با هوشمندي شاعرانه درست از آب درامده است.البته كه شعر سليقه است و هركس از زاويه ديد خود به موضوع نگاه ميكند.مثلا اگر من بودم (كه) را قبل از فسيل نمي آوردم و آن قسمت را بگونه ای دیگر اجرا ميکردم.
شاعر بخاطر بي توجهي مردم به مشكلات جامعه و سكوتشان، براي فلسفه هاي من درآوردي كه صرفاً براي فرديت و عزلت انسان ساخته شده، براي فقر، براي كوته فكري و... دغدغه دارد.
سكانس بعد... ( اهميت تصوير و صنعت تشخيص)
پر از تصاوير بكر و متنوع است، براي تخيل عاشقانه مدام فضاها و همچنين ميزان سن را تغيير ميدهد، از آسمان خبر مي آورد، با مرغان پرواز ميكند و با استفاده از تشخيص به اشيا(خانه، كمد، كتابخانه،) جان میبخشد. بنظرم اینگونه ارادت و عواطف خودش را نمايان ميكند.
در واقع ميتوان گفت؛ هم سكانسي ديگر از شعرست و هم اينكه از دل فضاي cast away بيرون مي آيد. شاعر نشان ميدهد در كنار ذهن جستجوگر و معترض، دغدغه هاي جدي، و احاطه داشتن به سينما... از عالم احساس شاعرانه خیلی بي نصيب نيست. بنظرم در آخر شاه كليد گمشده ي اين مشكلات را در دستان (عشق) و آگاهي ميبيند درواقع هم طرح سوال و هم راهكار. شیپور شاعر در این شعر صدای بدی ندارد.
حالا چرا سعدی و مثلا حافظ نه؟!
چون بنی آدم اعضای یک پیکرند... و داستان فیلم. شاعر علاقه خاصی به روایت خطی دارد.
گم شدن نولند گم شدنِ یک فرد نیست و درکل انسانیت گم شده است. همه جدا افتاده ایم و جدا جدا فقط روزمرگی داریم.
در واقع هرکدام در جزیره های دور افتاده خود
سرگردانیم، بازتاب کلی از جوامع جهانی و گرداب فردیت.
پس به این دلیل کست وی کنار سعدی قرار گرفته است.
واقعا مقوله ی شعر به دليل تاثير متفاوت و طول زماني كه مخاطب براي رسيدن به مفهوم طي ميكند، عالم عجيب و متفاوتی نسبت به هنرهای دیگر دارد.و خوشا بحال شعر و شاعران (اتفاقا ديروز در كامنتي زير شعر سلمان جان مولايي همين را عرض كردم كه كاملا با اين حرف موافق بود، البته اكثر شما هم ميدانم همين نظر را داريد) در فيلم و سريال چندين ساعت بايد وقت گذاشت تا مثلا از مفهوم فيلم كست اوي به بوستان و گلستان سعدي يا برعكس رسيد؟!
براي كتاب و رمان چقدر بايد زمان گذاشت؟! ساعتها، روزها، هفته ها ... اما شعر در چند دقيقه خيلي كوتاه و زود تاثير ميگذارد و مفهوم را منتقل ميكند.
خلاصه كه نبض قلمت سبز پژمان جان، ممنونم كه با شعرهاي خوب و كنشمند می آیی و حال ما را خوب میکنی.
چه خوب که بزرگیِ شعرامروز را نشان میدهی و رسالت درست شاعري را فراموش نکردی. يا حق.

سلام .... بسیار با خود کلنجار رفتم تا مدتی دست به دکمه نقد این سایت نزنم و اگر هم هوس باز کردن این پنجره ی سبز به کله ی پوکم زد ، دستکم وراجی نکنم . اما وسوسه‌های این سروده بالاخره پس از چند روز تسلیمم کرد و ناچار شدم به بهانه های ادبی و دلایل دلتنگی در اینجا با دوستان اختلاط نمایم ( اختلاط اینجور بود یا جور دیگه ؟ واقعا نمیتونم برم گوگل )
یکی از مشکلات شعرهای پسامدرن این است که زود فراموش می شوند و در یادها نمی مانند . من حس میکنم این مشکل دستکم پنج علت دارد :

۱- شاعران تیپ جدید با زبان کافه و پیپ سخن میگویند
۲- از کدها و نمادهای دیریاب زیاد استفاده میکنند
۳- شعرشان به مخاطب حس نادانی میده چون دیدشان از بالاست
۴- اغلب در مونتاژ تصاویر موفق عمل نمیکنند
۵- و جملات قصار ندارند


دوستان توجه کنند که این مشکلات شامل خود بنده هم هست چون مدتی ست لحنم عوض شده و اتفاقا سر همین تغییر مزاج الان کل اساطیر باهام قهر کردند ..

اما جملات قصار منظورم چیست ؟

برخی جملات کلیدی در شعرها هستند که باعث می شود ذهن خواننده آنها را به حافظه طولانی مدت بسپارد
دو مثال میزنم :

۱-

درد در سینه ام نمی گنجد ؛
مثل قلب پرنده در دیوار
حجم بی قید رنگ ، در کاشی
روح طغیان رود در درّه
عطش شعله ها درون چوب
درد در سینه ام نمی گنجد ؛ 
مثل فریاد باد در شیپور
گيسوان تو زیر شال سرخ
مثل وصف طراوت محبوب 
با همین واژه های بی عرضه 
طعم ودکا در استکان چای
مثل کشتی درون بندرگاه


سلمان مولایی

بدون شک تا روزیکه زنده باشم این جملات خوش ساخت را از یاد نخواهم برد .

یا اینجا :

من که از رزمگاه بیژن و منیژه آمده ام
چه خیالی ست
اگر ردای سفید آبرو را
انار بوسه ی تو خونین کند ؟؟

مجید قلیچ خانی

نه فقط خودم که بسیاری از دوستان هم که این جمله را شنیده اند بارها تکرار نموده اند .

از خود پژمان شعری در ذهنم مانده که بارها در خلوت تکرارش نمودم :

زندگی و مرگ بینِ هم
اعلامِ آتش بس می کردند
گلوله ها در پیله ی خود
فرو می رفتند وُ
به جای کِرمِ کشتار؛
از هر اسلحه ای،
پروانه شلیک می شد
اگر می گذاشتند
تویی که در رگ هایَت؛
شعر جاریست،
مدافعِ حقوق بشر باشی...!!

دگردیسی / پژمان بدری

هیچوقت نتوانستم این ابر جملات جانفزا را فراموش کنم ، چرا که تصاویرش ملموس ، دردش همگانی ، فهمش آسان و چیدمانش استوار و طعمش شیرین بود .

جملات قصار مثل همان تک بیت های صائب تبریزی و کلمات سعدی می مانند که اکثرا ضرب الامثل شدند .
اهمیت جمله سازی در شعر چنان بالاست که اگر به شما بگویند از سهراب سپهری چه می دانی بلافاصله خواهی گفت : " آب را گل نکنیم " و از فروغ فرخزاد " اگر به خانه من آمدی " و از شاملو " من درد مشترکم مرا فریاد کن " ....
جملات قصار بسیار مهم هستند و باعث میشوند که شعرهای خواندنی به شعرهای ماندنی تبدیل شوند .


خوشبختانه پژمان در این شعر از بسیاری از مشکلاتی که ذکر شد ، عبور کرده است و زبان شعرش شیواست و تکانه های شاعرانه اش در شعر ایجاد سکته نمیکند و شگفتی مخاطب از شعبده ها و چشم بندی های پژمانی ، حیرتی از روی تحسین است . من همیشه فکر میکنم که هربار باید در صفحه ی پژمان چراغها را خاموش کرده و کرانچی و تخمه ی کافی همراه خود داشته باشم . چرا که انتشار هر اثر تازه اش در واقع بشارت دیدن فیلمی مهیج است با محتوای خمیدگی زمان !!

مورد دیگر که میخواستم بحث کنم کاربرد عجیب کلمه " نهنگیون " در این شعر است . همانطور که دوستان مستحضرند کلمات فارسی را نمی توان با علامت جمع عربی جمع بست و صورت صحیح جمع نهنگ ، نهنگها میباشد . و نهنگیون از نظر دستوری اشتباه است . اما باید اندکی صبر نمود چرا که داوری در مورد پژمان سخت است . چون او برای انتخاب هر کلمه در شعرش ساعتها و روزها وقت میگذارد و همه هم میدانیم که به اندازه ی کافی به ادبیات و دستور زبان تسلط دارند ، پس چرا دست به انتخاب این کلمه زده است ؟؟
البته شعر به خصوص در زمانی که قصد آشنازدایی دارد می تواند از برخی معذورات نحوی عبور کند و شاید همین دلیل و اندکی نیت طنازی از طرف سراینده ، کاربرد " نهنگیون " را موجه کند ولی مانا معتقد است ، نقد و کنایه ای فلسفی پشت این کلمه پنهان است .. برای شکافتن معما و اثبات مدعا سری به چهار مکتب معروف هلنی میزنیم :

همانطور که در تاریخ فلسفه نوشته اند ، در یونان باستان چهار گروه فکری وجود داشتند . و هرکدام فضیلت و خوشبختی را به نوعی تعریف میکردند . این فلاسفه  و مکاتبشون مشترکاتی هم داشتند از جمله اینکه بسیار پایبند اخلاق بودند و دوم انسان را معیار همه چیز نشان میدادند . همه آنها در جستجوی کسب آرامش و تسکین بشر بودند :
 
شکاکیون :
 
"پورهو " که مثل مانا همیشه در سفر بود مکتب شکاکیت را بنیان نهاد او معتقد بود تلاش برای کشف حقیقت واحد ، یک تلاش بیهوده است زیرا حقیقت هزاران صورت دارد و هر صورت آن در بین یک ملت است . میگفت من به مصر و هند و ایران رفتم و هرکدامشان اعتقاد جداگانه داشتند و همه ی کسانیکه معتقد بودند با همان اعتقادشان زندگی میکردند و خوشبخت بودند و فهمیدم که ما یونانیها چقدر اشتباه میکنیم که میگوییم حقیقت را فقط ما میفهمیم ( کمی آشنا نیست آیا ؟ )
 
اپیکوریان :
 
آخرشم نفهمیدم که چه کسی گفته اپیکوریان پوچ گرا هستند؟؟؟؟ اپیکور میگفت غایت و هدف هر انسانی رسیدن به شادی و لذت است و همه ی ما دنبال چیزی میرویم که خوشمان بیاد . پس جستجوی شادی بالاتر از جستجوی حقیقت است . او میگفت وظیفه ی دولت تامین امنیت و فضا برای شادی شهروندان است و بنظر من یک امپراتوری قدرتمند بهتر از دموکراسی میتواند این وظیفه را انجام دهد . اپیکور بسیار به اخلاق و رعایت حق دیگران و به رسمیت شناختن شادی آنها اهمیت میداد . بسیاری معتقدند که خیام و حافظ پیرو اندیشه ی اپیکور بوده اند . اپیکور شادی را در نداشتن رنج میدانست . و رنج را علت بی خردی .
 
 
کلبیون :   
کلب یا سگ لقب دیوگنسدر ( دیوژن یا دیوجانوس ) است که با چراغ در کوچه ها راه میافتاد و میگفت دنبال انسان میگردم !! میگن اسکندر بهش گفت هر حاجتی داری تا برآورده کنم گفت برو اونور تا آفتاب بر من بتابد
 !!!
 او توی یک خمره زندگی میکرد آتنیها بهش میگفتن سگ . مکتب سگی معتقده که بشر باید تلاش کنه تا به معرفت برسه .. کسیکه معرفت داره به چیزی وابسته نیست نه به دین نه به دولت و قانون . انسان با فلسفه به بی نیازی میرسه . برای مرد حکیم گذشتن از دنیا یک فضیلت است .. 
 
 
 
رواقیون :
زنون موسس این مکتب بود رواق به ایوان یا طاق میگن که کلاس درس زنون آنجا بوده .. او میگفت بجای اینکه بپرسیم انسان کیست؟ باید بگیم انسان چیست؟؟ انسان باید تلاش کند تا به نیکی برسد و نیکی فقط در هماهنگی با طبیعت بدست میاید . رواقیان میگفتند جهان یک شهر است که همگان شهروند آنیم . زن و مرد و کودک و سیاه و سفید و یونانی و غیر یونانی . و همه با هم برابریم . جهان عالم بزرگ است و انسان ماکتی از کل جهان. خودت را بشناس تا جهان را بشناسی . بر هوای نفست غلبه کن و اجازه نده که کسی تو را تحقیر کند نه حاکم و نه مذهب و نه هوای نفس نباید تو را خوار کنند . تو برتر از همه ای . و همردیف با باقی انسانهایی . رواقیان میگفتند تولد دست ما نبوده و چونکه با ما مشورت نکردند پس ما نیز مرگ را خودمان انتخاب کنیم . رواقیان پس از آنکه به سن پیری و غیر مفید میرسیدند خودکشی میکردند تا باعث سلب آسایش دیگران نشوند .


حالا برگردیم به نهنگیون و کنایه ی طنز پژمان به مکاتب اومانیستی که از دیدگاه او ( یا شاید ناخوداگاه او ) به خودکشی میرسند . و با بهره وری از موضوع خودکشی نهنگها و فیلم سینمایی (Cast Away) به این جریانات فکری تیکه ای طناز پرانده است ..

سخن آخر اما استفاده از فرصت است برای عرض خسته نباشید و خداقوت به مدیران و گردانندگان سایت ، که گویا مدتی ست کم کار هستند و بعنوان نمونه در صفحه ی گلاله و سلمان و اینجا برخلاف عادت ، توفیق زیارتشان را نداشتم : مدیر ویراستاری ' بانو آلاله سرخ ' بانو جمیله عجم ' بانو کوهواره ' بانو طالب زاده ' خاله ام زهرا حکیمی ' جناب استکی دوست داشتنی ' جناب زارع و رفیقم : سلمان پاک .... امیدوارم هرجا که هستید و به هرچه مشغولید ، خوشحال و خرسند باشید

و راستی : شاهرخ دوست داشتنی و هادی محمدی عزیز ، آیا نمیخواهید از مشرق انتظار مانا طلوع کنید و اثری تازه به اشتراک بگذارید ؟؟



اینجا : سیرجان
اینک : ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۰
مانا