موج

موج
از "آغوشِ" دریا به نرمی خزیدم
به بازیچه چون کودکی می دویدم

نه آرام جُستم ز سنگینیِ آب
سبک بال خواهش پُر آوازه دیدم

نبالیدم انگار از "تنگِ" مادر...
در این "سینه" جز بیقراری ندیدم

سراسیمه بودم، ندیدم چگونه
تن از جامه ی خود به غفلت کشیدم

شدم مووج...! در هیبتی تازه از آب
به زیر و به بالای خود می چَمیدم

تلاطم بجان میزدم زین تکاپو
چو توفَنده بادی به سر می وزیدم

خروشان ز خشم و خرامان ز نخوت
تنِ نازک آب را می دریدم...

به میل از طپشهای ویرانگرِ قَهر
از این دست افسانه می آفریدم

چو "دیوانه مستی" که گم میکند راه
به تقدیرِ ناخوانده ای می رسیدم

شدم سینه در سینه ی خاره سنگی
من این جمله امّا ز دریا شنیدم

نَسودم به خودبینی از صخره حتی
چو پژواک در قعر خود آرمیدم
ابراهیم هداوند. ۵ اسفند ۱۳۹۸

درود بر همراهان عزیز شعرناب
موج ابراهیم هداوند و بادی که آلودگی ها را با خود برد و هوای یخ زده روز آخر دیماه و کاهش ترافیک پنجره های سبزی که به نام نقد بود و به کام نسیه دست به دست هم داد تا از آن جایی که آدم فرصت طلبی هستم عرض ادبی داشته باشم خدمت دوستان عزیزم در سایت شعر ناب و ارادتی به شاعر خوش صدا و دوست عزیزم که "کموتر" ش حالم را جا آورد و موجش قلمم را اسیر کرد و جنباند.

فن و مهارت سرودن
بحر متقارب را شمس قیس رازی در گنجینه اش المعجم به چاپ مجلس 1314 در ص 32 آن چنان که باید معرفی کرده.
مخلص کلام آن است که این وزن سالم از تکرار چهار بار فعولن ایجاد می شود و برای شناخت سماعی این وزن در ابتدای مصاریع 11 و 13 و 21 در شعر موج ابراهیم هداوند با قیاس واژه های (تلاطم، خروشان، نسودم) با رکن فعولن، می توانید منظور از وزن رکن سالم را دریابید.
در قوافی مورد استفاده در این اثر هم واژه های خزیدم، دویدم، ندیدم، کشیدم، چمیدم، وزیدم، دریدم، رسیدم، شنیدم هموزن است با رکن (فعولن) که از چهاربار تکرارش هر مصرع این اثر جان گرفته.
شاعر با به کارگیری "م" شناسه اول شخص زیرکانه ردیفی را به حرف آخر قافیه "د" ( حرف روی ) پیوند زده و پایه تمامی حروف ماقبل آخر قافیه را مشترکا از صدای کشیده "ی" بهره گرفته.
هرچند برخی عروضیون سفت و سخت، بهره کشی از فعل را برای ساخت قافیه نوعی عدم قوت می پندارند ولی مجوزی بر تایید این عدم قوت در هیچ جای قواعد شعری نقش نشده است.
برای این که به همین مقدار از بحث قواعد ساختاری بسنده کنیم و کلاه نمدی خود را روی سر صاف کرده باشیم. دستی به تارهای سبیل نداشته از بناگوش دررفته مان می کشیم و فخری می فروشیم بر آن چه ما می دانیم و خیلی ها نمی دانند. بادی در غبغب می اندازیم و یک بیت از این اثر را دلاورانه به سبک سنتی تقطیع به ارکان واکاوی می کنیم.
شدم مووج...! در هیبتی تازه از آب
( شدم موو = فعولن) ( ج در هیـ = فعولن) ( بتی تا = فعولن) ( زه از آب = فعولان که هجای اضافه در آن به واسطه قرار گیری در رکن آخر محاسبه نمی شود)
به زیر و به بالای خود می چَمیدم
(به زیر و = فعولن) ( به بالا = فعولن) ( ی خود میـ = فعولن) ( چمیدم = فعولن)

فن و مهارت سرودن، ابزاری برای انتقال ذراتی از روح شاعر به مخاطب
بی تردید میان شعر و نثر تفاوت های بسیاری است که به هر دلیلی امروزه در بسیاری از محافل نثر را چون شعر پذیرفته اند. این که شعر چیست و شاعر کدام است مقوله ایست سنگین و بی خاصیت و پربهره که شرحش را می گذاریم برای بعد ولی توصیه نگارنده به دوستان عزیز قبل از ورود به چنین بحثی مطالعه کتاب گرانبهای چهارمقاله عروضی سمرقندی است که می تواند کلید گشایشی ( البته نه از نوع کلیدهای حسن کلیدساز ) باشد برای ایرادهایی که شاید در ذهن عده ای از دوستان وجود دارد.
اما در موج ابراهیم هداوند این ابزار به درستی به کار گرفته شده است و سرگذشت کوتاه یک موج به صورت یک داستان لطیف در یازده بیت به زنجیر قلم درآمده است.
یکی از حسن هایی که می توان بر این اثر وارد دانست ذکاوت شاعر است برای پرداخت این موضوع با استفاده از وزن سالم بحر متقارب.
شاید یکی از خواص بحر متقارب این است که به محض خروج اولین رکن شعر در بیت مطلع چسبندگی دیگر واژه ها به مخاطب به سختی اجازه نفس تازه کردن می دهد و ماهیت سرگذشت کوتاه موجی که ابراهیم هداوند در نظر دارد سرعت واقع شدن اتفاقات را با بهره گیری از این وزن بیشتر به ذهن مخاطب القا می کند.
از سویی مکث های پی در پی در انتهای ابیات می تواند تداعی کننده صدای دریایی مواج باشد که سکوت و شکست امواج در ساحل را بازخوانی کرده است.
شاکله و استخوان بندی مصاریع با دقت چیده شده و به عنوان مثال آغوش را با نرمی و بازی را با کودک در مصرع اول هوشمندانه پیوند می زند که مثال های دیگری را هم مخاطب ناخودآگاه و بدون نیاز به استفاده از علائم نگارشی مثل گیومه می تواند استخراج کند.
شعر، داستان قطعه ای از دریاست که احساس استقلال را ناگهانی در خود می یابد و سرکشانه به شکل موجی سعی در بریدن از اصالت مادری خود که همان دریاست دارد.
موجی که به سبب احساس نبود چیزی که به آن افتخار کند از تنگی آغوش مادر بیرون می جهد و دچار بی قراری و تشویش می شود.
با تفاخر و ( طیب گونه ) بدنه آب که همان موجودیت و ماهیت اصلی خودش است را می درد و ماهیتی جدید به نام موج می آفریند در این غره گی پیش می تازد و ناخود آگاهش می داند به سویی در حرکت است که به زودی مهمان تقدیری ناخوانده خواهد شد.
تقدیر ناخوانده اش برخوردی است که با سنگ های لب ساحل دارد. استفاده از سینه به سینه شدن با سنگ خارا تعبیری است که چیره دستی شاعر را به رخ می کشد و در پایان ندایی از مادر در گوشش طنین می اندازد که باعث آرامش ابدی اش می شود. ولی این بار این آرامش نه برای موج است که برای دریاست که تکه ای از خود را شکل داد و به شکلی موج از خود رها ساخت تا با این روش مسیری را که بارها تجربه کرده از نو برای خود اثبات کند و قسمتی دیگر از وجود سرکشش را در قعر خود به آرامش برساند.
البته ماهیت این شعر ابراهیم هداوند را در تطبیق با آن که می فرمود "اراده کرد تا از میوه ممنوعه بخورد ولی امر کرد نخور" می توان قیاس کرد که البته ریشه تکامل یافته تمام این مصادیق را با هر شکل و زبان می توان در آیین خسروانی جستجو کرد.
هرچند میل به روده درازی یقه ام را رها نمی کند ولی می توانم خطوط دیگری را در پای این شعر ردیف کنم ولی سهم خلق را در نظر می گیرم و خود را تبرئه می کنم از زیاده گویی.
عزت زیاد
سی ام دیماه نود و نه
وحید سلیمی بنی