روشن فکری

سلام و عرض ادب
نقاد بودن و نقد کردن سخت است و بنده هم در آن حد نیستم....
اما انگار نقد کردن هم دست سردی و دست گرمی دارد و بعد از چند ماه با دست سرد و دست سرد که دو گونه متفاوت است شانس خودم را امتحان می کنم و الهی به امید تو....
خب اول طبق قاعده بگویم که می خواهم با کدام روش نقد را انجام بدهم که چهارچوبم مشخص شود و باری به هر جهت ننویسم.

در این نوشتار قصد دارم با نگاه ساختارگرا جزئی نگر به بررسی این شعر بپردازم:
اول شعر را بخش بندی می کنم یا همان تفکیک به اپیزودها.....بعد یک مقدمه در مورد نشانه شناسی که اولین راه ورود به نقد ساختارگرا است را بیان می کنم .رویکرد نشانه‌شناسی در نگاه و نقد ساختارگرا از ابزارهای کارآمد هست چرا که با تأویل نشانه‌ها و بررسی روابط آن‌ها باهم، ساختار شعر نمایان می‌شود و می‌توان بررسی کرد که شاعر از عهده ساختار برآمده است یا خیر.در تلقی متعارف اصولن، مفهومی که از نشانه به ذهن متبادر می شود، \" یا \"چیزی که به جای چیزی دیگر می نشینداست.
درحالیکه این تنها یکی از دامنه های معنایی نشانه و لایه نخستین آن به حساب می‌آید .
ما در تبیین نشانه با دو سطح دیگر نیز مواجهیم که در ترابطی جدی با سطح اول هستند و عبارتند از:
رابطه میان یک چیز و چیز دیگر ؛ درک صادق یا کاذب \"رابطه\" میان یک چیز و چیز دیگر.
1-در سطح اول نشانه بجای چیزی می نشیند که غایب یا در گذشته یا در حال ظهور است؛ مثل علایم یک طوفان یا یک بیماری.

2-در سطح دوم نشانه و آنچه نشانه بر آن دلالت میکند از یک نظر رابطه ای دوگانه (همچون جهدهایی برای اعطای نامگذاری متفاوت و متمایز به چیزهای مشخص در طبیعت) یا از طرفی دیگر و مطابق با دیدگاه فردینان دو سوسور ، یک رابطه کاملن اختیاری را شکل می دهند.

3-اما سطح سوم که در اندیشه های پسامدرن بسیار حائز اهمیت است و ریشه در صورت‌بندی مشهور اگوستین در رساله مشهورش \"اصول مسیحیت\" دارد، متضمن سه گانه نشانه،مدلول و گیرنده می باشد.

همین نکته و تعریف، از یاکوبسون فرمالیست و ساختارگرا تا سندرز پیرس آمریکایی، بسط یافته چنانکه سندرز پیرس تمام اندیشه ها را در نهایت یک نشانه فرض می کند.

با نگاهی ساختارگرا و با تکیه به نشانه‌شناسی به بررسی و ادامه نقد این شعر می‌پردازم.

ای بابا...
آی ایها الناس..
فشار بالشت بر گونه هایم
دیگر قابل تحمل نیست.
بس است دیگر..
از این پس..
مرتب نخواهم کرد
تخت و حواسم را....

در اپیزود اول و در واقع کلید ورود به شعر می خواهیم نشانه ها را استخراج کنیم تا بدانیم که موضوع اصلی شعر یا همان موتیف مقید شعر چه می تواند باشد.
فشار بالش-گونه-تحمل نیست-مرتب نخواهم کرد-تخت -حواس
با همین چند کلمه می توان حدس زد که شاعر از خواب آلودگی افکار می خواهد صحبت کند و اینکه بر گونه ها می توان فشار بالش را مشاهده کرد و اعتراض دارد به این عدم تفکر.
پس موتیف مقید شعر---خواب آلودگی افکار و نمایان شدن آن بر چهره ها و اعتراض افراد مقید به تفکر و اینکه آنان هم دیگر رعایت نخواهند کرد.
نام شعر هم البته خودش سرنخ جالبی است و کلیدی مهم و اینکه روشن فکری را جدا نوشته است یعنی فکری را روشن کردن یا شاید کنایه ای باشد به اینکه فکرت روشن است!؟زیرا روشنفکری را سرهم می نویسند و فعلا این موضوع بماند!
اما عبارات ای بابا و آی ایهاالناس لزومی برای کاربرد آنان دیده نمی شود و اصولا در شعر امروز استفاده از آنان نهی می شود.همچنین کلمه بالشت نیز صحیح نمی باشد و همان بالش باید نوشته شود.

پیشنهاد اصلاحی برای اپیزود اول

بر گونه هایم
فشار بالش
نیست قابل تحمل
بس است دیگر..
نخواهم کرد مرتب
از این پس..
تخت و حواسم را....

اپیزود دوم:
اصلا
جورابهایم را در جیبم خواهم گذاشت.
حرف هایم را مسواک خواهم کشید.
وتا اصلاح قرارداد صلح ترکمنچای
زیر هیچ کتریی را اتش نخواهم زد.
فکرم را بلند بلند داد خواهم زد.
شورتم را روی شلوارم خواهم پوشاند.

از آنجایی که استاد شفیعی استاد بنده هستند سعی در پارتی بازی خواهم کرد و اصل ماجرا را بیشتر نشان خواهم داد

جوراب وسیله پوشش پا است و در حین راه رفتن نامحسوس و در هنگام خواب بسیار محسوس است.پس وقتی شاعر حرف از در جیب گذاشتن می کند یعنی ارتباط طولی با اثر و همان اعتراض طبقه ای که می داند چه بکند و گلیم خودش را وقتی دیگران نمی خواهند از آب بیرون بکشند او می گوید به من چه بس است دیگر وقتی دیگرا رعایت نمی کنند من دیگر غم آنان را نخواهم خورد و جیب اما اینجا رهیافت جدیدی است که نشان از گرفتن تم آشفتگی اقتصادی در اثر خواب آلودگی ملت و رعایت نکردن تفکر در همه شئون اقتصادی می دهد و الباقی ماجرا و اینکه جیب خودم یعنی رعایت موضوع حلال و حرام را هم کرده است با استفاده از کلمه خودم
مسواک کشیدن حرف هم دوباره مرتبت است زیرا مسواک کلمه دندان را به یاد می اندازد و حرف هم یعنی کلام نشانه ای از تفکر است و اینکه رک و راست حرفش را می گوید با مسواک کشیدن
وتا اصلاح قرارداد صلح ترکمنچای
زیر هیچ کتریی را اتش نخواهم زد.
فکرم را بلند بلند داد خواهم زد.
شورتم را روی شلوارم خواهم پوشاند.
این چهار عبارت همچنان مرتبط است زیرا تا اصلاح یعنی همین حالا که کسی به فکر نیست ---زیر هیچ کتری باز همان به من چه--- و بلند بلند داد زدن یعنی بحث از همان آشفتگی ها و شورت روی شلوار هم مرتبط با از خواب بیدار شدن و نامرتب بودن افکار از این آشفتگی های فکری

پیشنهاد اصلاحی برای اپیزود دوم:

اصلا جورابهایم را
خواهم گذاشت در جیبم جا
خواهم کشید مسواک بر حرف هایم
تا اصلاح قرارداد صلح ترکمانچای
آتش نخواهم زد زیر هیچ کتری دیگری
بلند بلند داد خواهم زد برای فکرهایم
روی شلوارم خواهم پوشاند شورتم را

ادامه دارد....