نامه ی سرانجام

درود. این شعر زیبا اما طولانی جناب مانای عزیز پر از اصطلاحاتی ست که ممکن است به گوش بسیاری نخورده باشد خصوصا مواردی که مرتبط به عهد عتیق و عهد جدید کتاب مقدس است. من این موارد را می آورم و توضیحات کوتاهی میدهم تا مفهوم شعر آشکارتر شود:
(۱) بیت همیقداش یا «بیث همقدش» همان بیت المقدس است یعنی خانه و معبد مقدس؛ «هَ» در عبری نشانه معرفه ساز است (مثل «ال» در عربی یا the در انگلیسی). مکان مقدسی که روی «کوه معبد» و نزدیک به جایگاه کنونی مسجد الاقصی و قبة الصخره بنا شده بود و توسط بابلی ها ویران شد؛ البته بعد در زمان کوروش بازسازی آن شروع شد که در سال ۷۰ باز هم توسط روی ها ویران شد.
(۲) ناصره: شهریست در فلسطین و محل زندگی «عیسای ناصری» - حضرت مسیح.
(۳) فاران: این کلمه یکی از کلمات جنجالی در کتاب مقدس است که احتمالا به معانی متعدد به کار رفته است؛ در کتاب مقدس واژهٔ فاران بارها آمده و ظاهرا ناظر به مکان های متعدد است - از غرب شبه جزیره سینا و جنوب اردن گرفته تا حجاز و عربستان امروزین - اما «کوه فاران» فقط دو بار آمده است. یک بار در سرود موسی در فصل ۳۳ کتاب تثنیه (سِفر پنجم تورات) و دیگری در سرود حبقوق (فصل سوم کتاب حبقوق)؛ ظاهر متن در حبقوق شبیه به یک پیشگویی مسیحایی ست:
خدا از تیمان(جنوب(؟)) می آید
و آن قدوس از کوهسار فاران
سلاه!
جلالش آسمان ها را خواهد پوشاند و زمین از ستایش او مملوء خواهد شد،
........
خیمه های کوشان را در اضطراب می بینم
و پرده های مدین را لرزان... (کوشان و مدین یحتمل هر دو در عربستان هستند).
محققین سکولار کتاب مقدس این سرود را باستانی - احتمالا قبل از خود حبقوق!!! - و اشاره به خاطرهٔ گنگی از آمدن مذهب اولیهٔ یهودیان از منطقه ای در جنوب (جنوب اردن یا شمال عربستان و...) می دانند که بعدها به شکل اسطوره موسی در آمده است. البته در اصل عبری متن همه فعل ها مستقبل (آینده) هستند نه گذشته... و این تا حدی جالب و عجیب است و ممکن است دال بر پیشگویی بودن آن باشد نه یک گزارش.
بسیاری از مسلمانان این متن در کتاب حبقوق را به آمدن پیامبر اسلام تطبیق می دهند که از کوهسار فاران در عربستان ظهور کرد و خیمه های مدین و کوشان را به لرزه در آورد. باری....
(۴) بامیان: در افغانستان امروزین؛ بزرگترین مجسمه باستانی بودا در آنجا بود که به دست روشنفکران طالبان (!) منهدم شد‌
(۵) العاذر...راستش نمی دانم این کدام العاذر است... آیا منظور همراه و غلام حضرت ابراهیم است یا العاذری که مسیح زنده اش کرد یا کس دیگر‌. آن قسمت برای گنگ بود.