قطرانه

درود شاعر عزیز و گرامی
شهادت اسوه صبر و استقامت حضرت زینب کبرا سلام الله علیها
را تسلیت عزض مینمایم
موفق باشید

درودتان..

با سلام وارادت
شاعرگرامی
سرودی نا ب بامعنا خواندم
هزاران درودتان باد

درود بر شما جناب رهگذر گرامی

درود تان باد

درود
وزن شعر مفعولُ / فاعلاتن / مفعولُ / فاعلاتن است (یا: = مستفعلن / فعولن / مستفعلن / فعولن)؛ [ـ ـ ں / ـ ں ـ ـ / ـ ـ ں / ـ ں ـ ـ = ـ ـ ں ـ / ں ـ ـ / ـ ـ ں ـ / ں ـ ـ].
شاعر این وزن را دوری گرفته است (و بسیاری دیگر نیز). به همین سبب است که پس از «تنِ» فاعلاتنِ نخست، یا پس از «لنِ» فعولنِ نخست، در پایان نیم‌مصراع، آوردن هجایی اضافی را مجاز شمرده است؛ دقّت بفرمایید:

1)
«قطره اگرچه ناچیز، اما نشان دریاست
تیغ و طلوع خورشید، آیین صبح و فرداست»

در اینجا میتوان زای «ناچیز» را در «ام» از «امّا»، و دالِ «خورشید» را با آیِ «آیین» ادغام کرد. امّا در ابیات سوم تا ششم دقیقاً مشخّص است که در پایان نیم‌مصراع، هجایی اضافی آمده است.

2)
دریا بدون قطره، دشتی پر از خیال است
ما گفته بودیم اما، گفتن ز آن تمناست
درمصراع دوم از این بیت لغزشی وزنی رخ داده است:
ما (= ــ = مف) | گف (= ــ = ـعو) | تِ (= ں = لُ) [= مفعولُ] / بو (= ــ = فا) | دی (= ــ = ؟) / مم (= ــ = لا) | گف (= ــ = تن) [؟] /
اشکال در همین جاست. بجای عین از فاعلاتن، که هجای کوتاه است، هجایی بلند (دی، از «بودیم») آمده است، و این خطاست.
مثلاً اگر شاعر میگفت: من گفته بودم امّا گفتن ز آن تمنّاست (یا: ... گفتن ازان تمنّاست)، وزن درست می‌بود (کاری به معنای سخن نداریم اینجا).

3)
دنیا محل کشت است، کشته‌ی خود بپایید
آفت نداشته باشد، بازار آن مهیاست
این بیت دچار لغزش وزنی شده است:
دُن یا مَ (= مفعول) / حل لِ کِش تست (= فاعلاتن + تای اضافه بر وزن که در نیم مصراع دوری از تقطیع ساقط است) / کش تِ یِ (= مفعولُ؛ بنا به ضرورت کسرۀ تایِ «کشته» به اشباع خوانده میشود) / خُد بِ پا ئید (= فاعلاتن).
شینِ «نداشته» اضافه بر وزن است:
آ فت نَ (= مفعول) / دا [ش] تِ با شد (= فاعلاتن؛ باید شین را نشنیده بگیریم) / با زا ر (= مفعول) / آن مُ هَی یاست (= فاعلاتن؛ با احتساب بیرون از تقطیع بودن هجاهای اضافی «ست»). چنانکه ملاحظه میشود، شینِ «نداشته» در وزن نمیگنجد.

4)
دستان هم فشارید، دنیا وفا ندارد
از قطره درس بگیریم، با هم شدن چه زیباست

این بیت هم دچار لغزشی وزنی شده است:
سینِ «درس» یا بای «بگیریم» اضافه بر وزن است. یعنی چنانچه گفته میشد: از قطره درس گیریم با هم شدن چه زیباست، مشکلی وزنی در میان نبود:
از (ــ) قط (ــ) رِ (ں) (= مفعول) / در (ــ) س (ں) گی (ــ) ریم (ــ ں؛ میم در پایان نیم‌مصراع وزن دوری از تقطیع ساقط است) => مفعولُ فاعلاتن // با هم شُ (= مفعولُ) / دن چِ زی باست (= فاعلاتن).

5)
از قلّۀ حقایق تا می‌شود گذر کن
مغرور نشان نباشید، این قلّه‌ها پرتگاست

در اینجا هم رایِ پایانیِ «مغرور» اضافه بر وزن است. علاوه بر این، نیم مصراع دوم از بیت دوم هم لغزش وزنی دارد: این (ــ = مف) | قُل (ــ = ـعو) | لِ (ں = لُ) => مفعول / ها (ــ = فا) | پر (ــ = ؟)؛ اینجا از وزن خارج شده است. حال، اگر میگفت: این قلّه پرتگاهست، وزن درست میشد: این (ــ = مف) | قُل (ــ = ـعو) | لِ (ں = لُ) => مفعول / پر (ــ = فا) | ت (ں = عـ) | گا (ــ = لا) | هست (ــ = تن) => فاعلاتن.
• «پرتگا» صورتی ناقص (در فارسی) از «پرتگاه» است.

6)
باید که قطره باشیم، قطرانه هم بمیریم
گر دید ما گذارد، دریای ما همین جاست
و این بیت از نظر وزنی بی‌نقص است.
موفّق باشید.

درود بر شما بزرگوار
نبض قلمتان جاری

پاینده باشید، استاد عسگرزاده به خوبی نقد رو روایت کردند