قتل لطیف

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.

شعری پیش رو داریم از جناب آقای سعید صادقی که ان شاء الله چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.

قبل از شروع نقد از صاحب صفحه که چندین بار درخواست نقد کرده بودند به علت دیر کرد آن عذرخواهی میکنم.


🔴 دوباره غزل و دوباره نقدی بر شعر شاعری خوب

این غزل با وزن

مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (فع لن)

(مجتث مثمن مخبون محذوف)

ل _ ل _/ ل ل _ _/ ل _ ل _/

ل ل _

(ت تن ت تن / ت ت تن تن / ت تن ت تن / ت ت تن )

سروده شده است


در همه ی مصاریع جز مصراع های

۴، ۵، ۶ وزن سالم است
در مصاریع معیوب در رکن سوم یک هجای کوتاه کم دارند که دوست و برادر عزیزم مهرداد عزیزیان هم به آن اشاره فرمودند.


به عنوان مثال

مصراع چهارم را در نظر بگیرید

🚩 شروع وصله نویسی ، انتظامِ قیام


✔️ رکن اول ( مفاعلن)

شُ رو عِ وَص

✔️ رکن دوم ( فعلاتن)


لِ نِ وی سی


✔️ رکن سوم ( مفاعلن)


❎ اِن تِ ظا


✔️ رکن چهارم ( فعلن)


مِ قِ یام



چنانچه مشاهده می‌گردد یک هجای کوتاه در این رکن کم است.


🔴 قافیه های این غزل عبارتند از

( مشام، کلام، قیام، بنام، حرام، مدام)

که همگی از قاعده ی

یک مصوت + یک صامت تبعیت می‌کنند



🔴 بعد از مختصر درنگ در ساختار
وارد بحث محتوایی می‌شوم که به زعم من برای این غزل محتوا بیشتر باید شکافته شود.


🔶 بافتار، مضمون و محتوای یک شعر باید گونه ای باشد که مخاطب در کمترین زمان به داخل شعر نقب بزند و بتواند با شاعر ارتباط گیرد. این هنر شاعر است که می‌تواند اسکلت شعرش را جوری طراحی کند که در انتقال ذهنیت به عینیت خللی وارد نگردد و شاعر به راحتی بتواند ذهن خود را روی کاغذ پیاده و مخاطب بتواند کُد های آن را شناسایی کند و به اصطلاح ( de code) نماید وگرنه شعر به سمت هذیان نویسی و دادائیسم سوق پیدا می‌کند که گاهی در این غزل رگه هایی از آن دیده می‌شود.

🔴 در شعر خصوصا غزل باید مابین کلمات رابطه ی تنگاتنگ و عجیبی برقرار باشد. توازن و تناسب دو عنصری است که حتما و قطعا بین مصاریع و ابیات باید وجود داشته باشد.
من غزل جناب صادقی را به لحاظ ماهیتی یک غزل اجتماعی انتقادی می‌دانم که به خوبی پرداخت نشده و چون شاعر از حداقل ابیات در این غزل استفاده کرده کلامش ابتر مانده و برای مخاطب فضای شعر مبهم و مه آلود است
گرچه شاعر در ذهنش آنچه نوشته روشن و عیان است اما من مخاطب زور میزنم تا مفهوم را بگیرم، کد بندی نادرست و عدم ارائه ی کلید و فرکانس های معکوس برای کشف باعث شده غزل، غزالی در بیشه ای باشد که استتار کلمات دید مخاطب را کاهش داده است.

🔴 در این غزل و نوشتار حتی الگوی هالیدی هم رعایت نشده و در کارکردهای بینا فردی، که ناظر به تعامل شاعر با مخاطب است و کارکرد اندیشگانی که ناظر به اندیشه ی جهان شمول شاعر است ( بهتر از دیگر کار کرد هاست) و کارکرد متنی که ناظر بر چیدمان کلمات کنار هم و حتی حسن همجواری کلمات میباشد به زعم من ضعیف عمل شده و شاعر می‌توانست بهتر مخاطب را با شعرش همدل و هم داستان نماید
در این پنج بیت سر و ته غزل معلوم نیست برخی ابیات وصله وار بر بدنه ی شعر چسبیده اند و هدف شاعر از سرودن آن گنگ است گرچه شاید عده ای تفاسیر فلسفی و عرفانی و حتی پسا مدرن را به این غزل ربط دهند ولی در نظر من این نگاه ها مردود است.

🔴 خیلی از بزرگان مانند دکتر ویکتور فرانکل واضع مکتب معنا گرایی اذعان دارند که هرچه شعر به مخاطب نزدیک تر باشد شاعر کارش را درست انجام داده
البته مقوله ی معنا گریزی و پسا مدرن مبحثی جدا می‌طلبد که ان شاء الله در وقتش به آن هم خواهم پرداخت.
بعد از جنگ جهانی دوم نوعی پوچی که حاصل فرم گرایی بود در ادبیات نمود پیدا کرد جایی که آرمانگرایی در غار تنهایی خودش زوزه می‌کشید.
البته حسنی که این کار داشت این بود که برخی شاعران و نویسندگان از ترس حکام جور جوری می‌نوشتند که آنهایی که باید بفهمند می‌فهمیدند ولی باز در نوشتار ایشان رگه هایی از معنا گرایی بود که مخاطب می‌توانست آن را کشف کند.
در پایان یادآور می‌شوم ما برای مخاطب می نویسیم چه بخواهیم چه نخواهیم پس اگر مخاطب از شعر ما شده لقمه ای برنگیرد راه را اشتباه رفته ایم

برای سعید جان صادقی که از شاعران خوب سایت هستند آرزوی موفقیت دارم.


یا حسین بن علی

سید هادی محمدی