باروتین

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.

شعری پیش رو داریم از رفیق عزیزم پژمان جان بدری که چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.

البته رفاقت من با پژمان باعث نخواهد شد که از مدار اعتدال و عدالت خارج شوم.


🔴 نام شعر نصف مسیر شاعری

همه ی ما می دانیم پژمان بدری شاعری صاحب ایده و فکر است و در اشعارش به نوآوری اعتقاد دارد.
اسامی اشعار وی گویای این مطلب است
به زعم من شعرای ما در ارائه ی اشعار خود باید ویترین مناسبی هم داشته باشند.
الان عصر دیدن و زیبایی است، و هرچه مؤلفه ی دیداری در یک شعر قوی تر باشد مخاطب آن را بیشتر و بهتر در جان خود نفوذ می‌دهد.
در زمانه ی کثرت الشعرا هر شاعری که از المان های نو در شعرش استفاده کند مخاطب جذب وی می‌شود.
چه بسیار اشعاری که بسیار هنرمندانه سروده شده اند ولی به دلیل کج سلیقگی شاعر در انتخاب اسم و ویترین، در پستو مانده و خوانده نشده است.
چرا که همه ی ما، برای مخاطب شعر می‌گوییم و هدف غایی خوانده شدن شعر ما توسط مخاطب است.


🔴 در شرایط کنونی که شعر تحت تاثیر تکنولوژی و اینترنت و محیط مجازی و زندگی قرار گرفته است شاعری برگ برنده را ربوده که نسبت به محیطش بی تفاوت نباشد و بتواند از ری اکشن هایی که از جامعه ی خود و حتی جامعه ی جهانی اخذ می‌کند بنویسد و بسراید.
در این میان مسئله ی شعر تصویری و تصویر ذهنی در راس شاعرانگی ها قرار می‌گیرد.
یکی از دلایلی که کاربرد تصویر درشعر معاصر افزایش یافته این است که تصاویر عینی که از زاویه ی دید دوربین شاعر گرفته می‌شود به مدد شعر بیاید تا این تصاویر نه به عنوان هدف بلکه به عنوان وسیله به مدد بیاید و ذهنیت شاعر را به عینیت قابل انتقال و قابل باور برای مخاطب تبدیل کند.

تصاویری مانند

روسری سفید و خونین، بچه های سوار برتاب، پارک، انفجار موشک، جنازه ی سرباز، نامه ی داخل جیبش، گفتگو با برانکارد همه و همه می‌خواهد مخاطب را به گوشه ای کشانده و ذهنش را اشباع کند که درجایی از زیست بوم ما اتفاقی دردناک افتاده که شاعر می‌خواهد بر صفحه ی دفترش داد بزند تا بلکه کسی صدایش را بشنود.

🔴 پژمان جزو شاعران سپید سرایی است که در شعرش به موسیقی کلام اهمیت می دهد.
این رمز ماندگاری شعر سپید است اگر موسیقی را از شعر سپید فاکتور بگیریم نثری زیر هم نوشته می‌شود که هیچ گاه بال تعالی نخواهد گشود.
کل ‌شعر پژمان به زعم من سمفونی درد است حتی می‌توانم بگویم نشانه هایی از قرار گیری شعر روی خطوط حامل موسیقی است که در کلید سُل با محزون شروع و به زیر آوار ختم می‌شود.
چرخه ای است که در یک تابع پلکانی گاهی شیفت های مناسب باعث توجه بیشتر مخاطب به شعر می‌شود
مانند

🚩 شیفت از پارک به نامه ی سرباز برای معشوقه و بعد شیفت به تکه تکه شدن شعر این ها نمودار تابع پلکانی ماست با چیدمان مناسب و درست مخاطب را به چالش می‌کشد. به زعم من این تابع در شعر پژمان تابع هویساید است که «متغیرهای تصادفی گسسته» (Discrete Random Variable) حتی در مشتق گیری از کل شعر فقط شیفت های روایی ایجاد می‌کند وجذبه ی موسیقی در شعر ایجاد دلبستگی می‌کند و هرچه این کشش بیشتر باشد
خواننده ی شعر ما احساس سستی و رخوت نمی‌کند.


🔴 هویت و اصالت شعر


در شعر چیزی که می‌تواند به عنوان امضای شاعر تلقی گردد اصالت آن شعر است البته اصالت شعر شاخصه های گوناگونی دارد که از آن می‌توان به وابستگی های قومی، نژادی، فرهنگی و تاریخی و اجتماعی اشاره کرد
شعر پژمان بدری از آن جهت اصیل است که هویت یک جامعه ی مورد ظلم را به تصویر کشیده است.
برخی عبارات مانند

موشک ابله، انفجار بازی، باروتین کله شق
گریه ی نامه از المان هایی است که به اصالت شعر انجامیده است.


🔴 بیان غیر مستقیم

بیان غیر مستقیم در شعر از امتیازات شعر محسوب می‌شود جایی که کشف مخاطب لذت خوانش را صد چندان می‌کند البته بارها گفته ام بیان غیر مستقیم با چیستان نویسی فرق دارد و دیگر وارد این مقوله نمی‌شوم.
نحوه ی ارائه ی یک شعر همیشه چالش بین علما و فضلا بوده و اگر زیبایی شعر غیر مستقیم بیان شود نمود آن ماندگارتر است.
مخاطب امروز برای ارتزاق واقعی از شعر به بیان غیر شعاری و غیر مستقیم نیاز دارد و هر چه این بُردار قوی تر باشد مخاطب مزه ی شعر را چرب تر احساس خواهد کرد.


🔴 آشنا زدایی شگردی که کارگر است


در همه ی طیف های اشعار چه سپید چه موزون شگردی که جلب نظر می‌کند آشنا زدایی است که شاعر با ابتکار خود در سراسر شعر این صنعت را ساری و جاری می‌کند تا مخاطب لذت بیشتری ببرد.
پژمان هم از این قافله عقب نمانده و این صنعت را در شعرش به درستی استفاده کرده است.

جایی که می‌گوید

✔️روسری باد را می‌رقصاند

✔️ گریه کردن نامه

✔️ شنیدن از برانکارد

در دوران پسامدرن شعر، این آشنا زدایی ها از الزامات شعر است و باعث می‌شود در ملاحظات ادبی و نقد منتقدین از برگ های برنده محسوب شود و مبانی نظری و اصول بیان شده ی هر شعری جذاب تر و کامل تر بیان شود.


🔴 ایرادی که برای شعر پژمان می توانم بگیرم و مته را روی خشخاش گذارم اینکه

وقتی در اواخر شعر، کلمه ی (اعضای)
افراز به حروف شده و به صورت

ا ع ض ا ی شعر نوشته شده است

دیگر چه نیازی به نوشتن کلمه ی جدا جدا بوده که خود مخاطب با این افراز متوجه جدا جدا شدن شعر می‌شود.

برای رفیق عزیزم پژمان جان بدری آرزوی موفقیت دارم.

یا حسین بن علی

سید هادی محمدی