فریب خورده

با درودهای عاشقانه و عارفانه خدمت دوستان اهل دل و اساتید و مدیریت محترم سایت شعر ناب
با کسب اجازه نگاه کوتاهی دارم به شعر فریب خورده جناب آقای محمد رضا آزاد بخت گرانقدر
با خواندن این شعر ارجمند ،ضمیر نا خود آکاهم راهی مییابد به گلستانه استاد سهراب سپهری گران سایه
چرایش را فقط سهراب بازها میدانند

\\\"دشت هايي چه فراخ !
کوه هايي چه بلند!
در گلستانه چه بوي علفي مي آمد!
من دراين آبادي، پي چيزي مي گشتم:
پي خوابي شايد،
پي نوري، ريگي، لبخندي. \\\"
طبیعت ، دنیای کشف وشهودی وعارف گونه سهراب را میافریند وما را با جنبه های معنوی واژگانش روبرو میسازد
چنان لوکیشن و عناصرش حس کنجکاو ی را بر می انگیزد که مخاطب را با خود می بردبه عمق اندیشه هایش:می خواهد ببیندکه در گلستانه چه خبراست ؟
اینچه بوی علفی است؟
( روستای گلستانه محل تولد سهراب سپهریست و حتی وصیت داشت که اورا در گلستانه دفن کنند)
بوی دل آویزعلفی که جناب آزاد بخت را نیز بسمت خود کشانده اما از پنجره ای دیگر می نگرد آنرا . . .
شاعر، پدیده‌های طبیعی مانند؛ سنگ، گل، ماه، دریا، درخت، ستاره و ... را به‌کار‌می‌گیرد تا به مفهوم نامحسوسی که در ذهن دارد تجسم بخشد، یعنی طبیعت گرای خود آرایه ی پر کاربردیست چه در شعر نو و مدرن چه در اشعار وزین سنتی .
در ادبیات ، علف نماد رویش و تولد دوباره است
شعرفریب خورده با ضمیر اول شخص روایت میشودو بااین دوسطر آغاز می گردد

\\\"شبیه فریب خورده درعلف زار
گاهی فکر می کنم رقص یک مهمان جالب خواهد بود
دو واژه \\\"شبیه\\\" و \\\"گاهی\\\" از واژ گان بسیار مورد علاقه جناب آزاد بخت می باشد و این دو وآزه پر کاردی ایشان را در به کرار در اشعارشان مواجه میشویم البته هیچ عیب و ایرادی هم ندارد و هرشاعر سبک و سیاق خودش را دارد و محترم ، اما اگر این شیوه در غفلت ، در جای نادرستش بنشیند سوال بر انگیز می شود آنهم در سطر شروع و مهم در هر شعری.
فریب خورده ، واکشن بیرونی وعلایم فیزیکی ندارد ( مثل آدم مست که تلو تلو راه میرود)که راوی آنی ، خودرا در مقام مقایسه قرار دهد با یک فریب خورده و عنوان می کند که شبیه فریب خورده ای شده در علف زار ی،البته این تحلیل فقط برداشت شخصی اینجانب است که چه بسابرداشتی غلطی نیز باشد
در هر حال بمزاق بنده خوش نیامده است با توجه به مضمون بسیارقابل اعتنا شعر ،البته با پوزش فراوان از جناب آزاد بخت که انصافن قلم توان مندی دارا هستند و با صور خیالی در حد تیم ملی ،
چه چیز علفزار فریبنده است؟ بطور یقین بوی آن خوش می نشیند بر مشام هر جانداری خصوصا گاو گرانقدر امروزی که همیشه می خورد و همیشه هم بیکار است مثل بعضی فریبکاران (تا فریب خورده گان)
نتیجه می گیریم این که در این شعر ، آرایه تشخیص شامل حال گاوی تن پروراست که بازی باد و علفزار را به رقص مهمانی تشبیه می کند
( تعبیر زیبایست اگر چنین باشد برداشتم و دوست دارم این تعبیر استادانه راخیلی)
گاو را چه به فطرت و اندیشه ؟ پایمال می کند و راه باز می کند برای لگدمال بیشتر علفهای تازه تر ( علف نماد تولد دوباره است لطفا فراموش نشود) پس عجبی نیست گاوی بیخیال پا بر بروی هر اندیشه نو بگذارد
من اینجا یک آفرین کنجد ی عرض می کنم خدمت استاد آزاد بخت عزیز با این استعاره شکیل و جذابشان
\\\"هیچ گاه علاقه من در صبح
شبیه هوس علف نخواهد بود \\\"
از آنجاییکه ما با یک موجودی اهل نشخوار سرو کار داریم ، فرق نمی کند موردنشخوار گیاه باشد یایک باور، لذا بنظرم بجای واژه[ علاقه ] از \\\"نشخوار \\\" استفاده شود که گروه خون این واژه بیشتر می خورد به مضمون شعر.
\\\"گاهی ناشیانه مضنون یک علف می شوم
گاهی دیوانه وار حرفهای خود را
کوتاه تر از زمان خود
به گوش علف خواهم رساند
مبدل می شوم دوباره در شگفتی
دوباره در فریب وقلب متاثر خود \\\"
[ به گوش علف خواهم رساند ] ایا بنظرشما بهتر نیست بجای فعل آینده (مستقبل) از فعل مضارع استفاده کنیم؟
در سطر های پایانی
ظن و تردیدهایش ازیک رویشی عصبانی شده و دیوانه وار و آنهم فوری وسریع عکس العمل نشان داده و باز درفریب خود باز می ماند
شاعرانه هایتان در گلدان دل همیشه بهاری باد
شعرتان ارجمند و متفکرانه است استاد آزاد بخت عزیز ممنون از زحمت انتشارش

با سلام و عرض ادب حضور استاد عزیز و ارجمندم محمدرضا آزادبخت
و با سلام خدمت استاد فخوری مهربانم و دیگر اساتید عزیز و ارجمندم

تقریباً در حال استراحت بودم که به شعر ناب سری زدم و با نقد استاد فخوری عزیز به شعر استاد آزادبخت هدایت شدم و متوجه شدم که استاد آزادبخت خواسته اند نظر بنده را در مورد آنی بودن شعر بدانند. به رسم ادب حضور استاد گرانقدرم و فرهیختگان ارجمندم رسیدم (و البته همانطور که عرض کردم خدمت سرورانم اتفاقی به شعر ناب هدایت شدم با توجه به اینکه مشغله ها زیاد است اساساً خیلی زمان حضور در سایت را پیدا نمی کنم که از سروران عزیزم از این بابت عذرخواهم و حسرت می خورم که چرا فرصت بیشتر پیدا نمی شود که از محضر اساتید گرانقدرم بیاموزم).

در خصوص این شعر و سایر اشعار استاد آزادبخت اگر بخواهیم صحبت کنیم. ما ناگزیر هستیم به معنای واقع کلمه خودمان را برای مواجه شدن با یک شعر تمام عیار آماده کنیم. صور خیال در حد اعلای خود به کار گرفته شده است و شعر از نماد گرایی و احساس و دقت در پدیده ها سرشار است.

بنده چندین پنجره سبز در خصوص اشعار استادم در حد بضاعت گشوده ام. از جمله شعر (مادر غول) و (زوزه کودک در برف) و غیره

بسیاری از اوقات در اشعار سپید که معمولاً شعر چند لایه هست منتقد یا می بایست برداشت های چندگانه را در نقد خود مدنظر قرار دهد و یا از دید صور خیال به شعر بپردازد و نقد فنی کند. بنده در بحث نقد به خود جسارت داده ام و چندین بار از تصویر اول در شعر سخن گفته ام و گاهی سعی کرده ام از تصویر اول شعر در نقدهایم صحبت کنم.

ما در این اثر شبیه دیگر آثار استاد نیازمند هستیم که شعر را با دقت مطالعه کنیم البته من یک سفارش دیگری هم که می توانم داشته باشم این هست که تمام اشعار استاد را مطالعه کنیم. این را من برای عزیزانی که می خواهند در شعر سپید گام بردارند حتماً توصیه می کنم. یادم هست بنده چندین شاعر را در گذشته تمام آثارشان را سعی می کردم مطالعه کنم. مطالعه آثار دیگران باعث می شود ضمن اینکه با قلم ها و شاعران بیشتری آشنا شویم به ارتقاء قلم خودمان نیز کمک شایانی می کنیم.

شبیه فریب خورده درعلف زار
گاهی فکر می کنم رقص یک مهمان جالب خواهد بود

اگر ما کمی وقت بگذاریم و با قلم شاعر مانوس شویم شفافیت تصویر و معنا را درک خواهیم کرد. صحبت از فریب خورده هست در مقابل فریب خورده بالطبع فریب دهنده ای قرار دارد و در مقابل مهمان میزبانی قرار دارد. اینکه بعضی از عناصر این تصویر حذف شده است نه تنها منجر به گنگ شدن تصویر نشده که باعث غنای آن شده است. اگر ما تمام این شعر را مطالعه کنیم هیچ کجای شعر واژه ی (گاو) حضور ندارد! اما تشبیه ضمنی به گاو در تمام شعر ملموس به نظر می رسد. چنانچه در نقد استاد فخوری عزیز نیز ناگزیر صحبت از گاو به میان می آید.

حالا من می خواهم با تصویر (رقص گاو فریب خورده در چمن زار) با شما صحبت کنم آیا این رقص زیبا نیست؟ می توانید در فضای روایت داستان قرار بگیرید و عناصر را تخیل کنید

گاهی فکر می کنم رقص یک مهمان جالب خواهد بود

ببینید این بازی دادن ها و این فریب دادن ها، عمل و عکس العمل ها چگونه خواهد بود؟ آیا جذابیتی خواهد داشت یا نه؟

سخت علف های بی گناه را
در شکل دست وپای خود می شکنم

زبان شعر با زبان معمول و رسمی متفاوت است. این تفاوت ایجاب می کند به جای اینکه شاعر از (له شدن علف ها زیر دست و پای گاو) صحبت کند، بیان خود را به له شدن و شکستن علف ها در شکل دست و پا تغییر دهد به این ترتیب تصویری که شکل می گیرد شبیه نقاشی های مدرن از جمله سبک کیوبیسم خواهد بود. البته ما اینجا از حضور هنر مدرن در شعر صحبت می کنیم پس تفاوتی نمی کند که نرم زبان را بشکنیم و زبان اگر چه نامفهوم به نظر برسد اما کاملاً مفهومی و در عین معناگریزی معناگرا است علی الخصوص که در عین این معناگرایی ، تصویر توامان شده است و معنا برای مخاطب عینیت یافته است.

گاهی واکنش علف اشتباه پذیرفتن را
بر من سخت تر خواهد کرد

خیلی شفاف است و بسیار عالی. پذیرش اشتباه اغلب سخت است. چه چیزی پذیرش اشتباه را سخت تر می کند؟ بزرگی! بله دقیقاً وقتی فردی احساس بزرگی می کند این بزرگی در حجم گاو و سنگینی گاو و له شدن علف ها زیر دست و پای گاو نمایان است. چطور ممکن است گاو به این بزرگی و به این قدرتمند شکست را بپذیرد؟ اشتباه را بپذیرد؟ بپذیرد که فریب خورده است در این علف زاری که برایش تدارک دیده اند؟ این پذیرش می تواند در صورت احساس دانایی کردن برای یک فرد بسیار سخت باشد، یا برای یک فرد بسیار ثروتمند که احساس جبروت و بزرگی می کند، پذیرش اشتباه بسیار سخت است. احساس بزرگی یا همان غرور برای هر کسی به شکلی متفاوت جلوه و بروز می دهد.

معمول ،غیر فطرت خود را در اندیشه پیچیده
سخت علف های بی گناه را
در شکل دست وپای خود می شکنم

تضاد (معمول) و (سخت) . آیا نمی توان به لایه های معنایی بیشتری رسید؟ به واژه ی شکستن دقت کنید! شکستن علف ها آیا نمی تواند همان غرور له شده ی گاو باشد؟ آیا تضاد معنوی غرور و واژه شکستن را نمی توان بیان کرد؟

همین طور بی صبرانه درلباس غیر معمول
می خواهم چند روز بیهوده در شکل علف بمانم

آیا چرخش معنایی در نتیجه تغییر یک تصمیم ملموس نیست؟ از شکل گاو تا شکل یک علف؟ این تغییر تصویر چرا باید اتفاق بیافتد و چه پیامی دارد؟ آیا نمی تواند احساس له شدگی را تداعی نماید؟ آیا تصویر پوشیدن لباس سبز علف بر تن گاو زیبا و شاعرانه نیست؟ و البته توام با درد و غم! آیا نمی تواند این تصاویر را در مجموع تعهد قلم شاعر قلمداد کرد؟ در شعر، در پدیده های اجتماعی و غیره؟

کسی بی درنگ مرا متوجه خودخواهی خود می کند

به واژه (خودخواهی) دقت کنید. آیا نشانه ای واضح تر از این وجود دارد؟ بیشتر از این باید به دنبال چه چیزی در شعر باشیم؟ آیا اگر دعوت تان کنم به خواندن ادامه شعر، هذیان با علف و غیره آیا کفایت نمی کند و می بایست ادامه بدهم و از نشانه شناسی در شعر سپید صحبت کنم؟ اینجا تمام نمادها طبیعی است و تمام تصاویر در شکل واقعی واقعی واقعی خودشان به کار می روند هیچ چیز فراتر از فهمی وجود ندارد هیچ نماد کاذبی وجود ندارد. نمادها تماماً حقیقی و شکل واقعی واقعی واقعی خود به کار رفته اند.

اما در خصوص آنی بودن شعر هم بله ما کاملاً معتقد هستیم که این شعر آنی و بداهه سروده شده است حالا شاید در شعر بداهه شاعر گاهاً بخواهد تغییرات محدود در اجزای شعر ایجاد کند اما هیچ نشانه ای از (به زور شعر گفتن) را نخواهیم دید. البته این صحبت را برای عزیزانی مطرح کردم که قصد دارند در شعر سپید گام بردارند. ببینید دوستان برای شعر خوب گفتن باید در معرض شعر قرار بگیرید. تنها کسانی می توانند معنای یک شعر واقعی را درک کنند که به معنای واقع کلمه با شعر زندگی می کنند. اگر عمیقاً با شعر ارتباط برقرار نکنید نه قادر خواهید بود معنای شعر سپید را درک کنید و نه خواهید توانست یک شعر درست و اصولی در سبک و سیاق سپید بسرایید.

با کمال تشکر و احترام