گل سرخ

با هزاران درود
بسیار بسیار عالی است دلنشین و از دل برامده
دوبیت بدیهه بر همین مضمون تقدیم
" این صندلی روزی مقام دوستم بود
اورا شرف از احترام دوستم بود
اکنون که با سوگ جگر سوزش دوچارم
بر جای آن گل دسته ای گل میگذارم"
قلمتان همواره نویسا چشمه ذوقتان جاری و احساسات لطیفتان ماناترین باد

درود بر شما بانو
نبض قلمتان سبز

درود بانو
دلنشین و زیبا بود

سلام و عرض ادب
شاعر در شعر كوتاه می‌كوشد در حجمي كوچك، مطلب و معنای بزرگ و ژرفی را بگنجاند. یعنی شعری که منسجم، اتم وار، در لحظه، نکته سنج و دارای فرمی فشرده باشد و در کمترین کمیت بیشترین کیفیت معنایی را ارائه دهد. اما تمام این‌ها در صورتی‌ست که شعر با تخیل و مکانیسم اجرای آن یعنی صورخیال مسلح شده باشد. نوشته‌ای که بی‌بهره از ملزومات شعری باشد و بدون تخیل تازه بر کاغذ بیاید را نمیتوان شعر نامید.
در شعر کوتاه، محتوای شاعرانه بیش از هر عامل دیگر به تشکیل و تاثیرگذاری متن کمک میکند. چراکه در آن فرصت برای مانور کلمات و استفاده از تکنیک‌های متنوع شعری محدود است. در واقع میتوان درون مایه را روح شعر کوتاه نامید. ايجاز در شعر كوتاه از طريق حضور (نشانه‌، نماد، استعاره و اسطوره) ايجاد ميشود. عناصری كه با پيشينه‌ای فرهنگی، تاريخی، اجتماعی و... ابعادی به مراتب وسيع‌تر از كلمات عادی دارند و به همين علت در دل خود تعداد کلمات و محتوای پنهان بيشتری دارند. در واقع شاعر میتواند با استفاده از مواردی که عرض کردم حرف‌هایی از پيش گفته را بدون واژه‌های زيادی بازگويد و از واژگان فاكتور بگيرد.

یک شاخه گل سرخ
بر صندلی!

(تو بر همین صندلی می‌نشستی و
مرا نگاه می‌کردی!)

حالا من نگاه می‌کنم
به تو
به گل سرخ!

اگر بخواهم از این متن یک خروجی بگیرم یا چکیده‌ای را استخراج کنم فقط دو کلیدواژه بیرون می‌آید: گل‌سرخ و صندلی! که رابطه‌ای خنثی و بدون بداعت و نوآوری با یکدیگر دارند و تابحال هزاران بار در اشعار شاعران دیگر استفاده شده است. ای کاش شاعر آن قسمتی که در پرانتز قرار دادم را به گونه‌ای دیگر اجرا میکرد تا نقش آفرینی این دو ایده و حضور تصاویر خنثی در متن وضعیت دیگری پیدا میکرد.
«البته ناگفته نماند گل‌سرخ در علم نمادشناسی معانی خاص خودش را دارد اما باتوجه به سبک شعر فکر نمیکنم منظور شاعر شهادت و مرگ و... باشد.
حتی اگر با نگاه موشکافانه و تفسیری نقادانه فرض کنیم منظور شاعر همین موضوع بوده و یا هدفش ارجاع سیاسی است باز هم در اجرا و پرداخت موفقیت آمیز نیست. چون در این صورت باید پای دسته گل، گل لاله، گل پرپر به میان بیاید که نیامده و در سطر آخر نیز گل سرخ به گلایول سفید تبدیل شود که نشده است.»
شاعر بدون استفاده از تخیل، شاعرانگی، و آرایه مناسب، متن را فاقد شعریت کرده و در بند دوم با توضیح اضافه و عدم پرهیز از مستقیم گویی همین اندک شعریت را هم از بین برده است.
اگر با بهره‌گیری از عناصر سازنده‌ی شعر و گنجاندن چند واژه و نماد (نشانه) دیگر به کشف و شهود بال و پر بیشتری میداد تا بدین وسیله ارتباطات اجزای شعر شکل بگیرند و در متن خودنمایی کنند، بدون شک اثر قابل توجهی ساخته میشد.
به عنوان مثال اگر من بودم اینگونه مینوشتم:
یک شاخه گل سرخ
بر صندلی
و یک جفت چشم
که از پرنده بودنش خبر نداشت!

حالا من نگاه میکنم
به این قفس
و یک شاخه گل گلایل
که روی صندلی‌ست!

البته این شعر را میتوان به چند صورت اجرا کرد:
(حالا من نگاه میکنم
به قفسی که
روی صندلی است...

حالا من مانده‌ام و
یک شاخه گل سفید
و شعری ناتمام!

حالا من نگاه میکنم
به گل سرخی پرپر
به صندلی خالی یا جای خالی تو
به قفس خالی
به پرنده‌ای در قفس
و الی آخر...)
در اینجا کنایه‌ای را با استفاده از آشنایی‌زدایی در متن گنجانده‌ام و از صافی تخیل عبور دادم تا ایماژ ساخته شود:
و یک جفت چشمی که
از پرنده بودنش خبر نداشت!
یا از پرنده بودنش بی‌خبر بود...
یا یک جفت چشم که پرواز میکرد...
یا در چشمان تو پرنده‌ بود...
همان جمله‌ی معروف؛ از شدت عشق، از خوشحالی، و از کیف همصحبتی با یار بال درآوردم و انگاری پرواز کردم. چشم در چشم و نگاه در نگاه یکدیگر یا مثلا نگاهم در چشمانت جا مانده... که رابطه‌ی عاشق و معشوق را نشان میدهد!
و در ادامه جای خالی عشق، مرگ عاشقی، هجوم خاطرات، و حجم سنگین تنهایی را با استفاده از آرایه‌ مناسب (نماد) به پایان رساندم.
اگر شاعر ضرورت استفاده از نشانه و نماد، تشخیص و تشبیه (مجاز و رابطه‌ی تشبیهی) را جدی میگرفت و فضایی استعاری را خلق میکرد، این متن کوتاه و متوسط تبدیل به شعری کوتاه و قوی میشد.
«لازم به ذکر است که بگویم در شعر هایکو و پریسکه و چامک و... شرایط فرق دارد. در چنین قوالبی میتوان با استفاده از دو نماد و چند کلیدواژه یا حتی خلق یک ایماژ و استعاره، اثری را تولید کرد. اما این متن از چنین ویژگی برخوردار نیست و به آن سمت حرکت نکرده است.»
یادتان باشد شعر سرزمین کشف و شهود است و شاعر باید امکانی را به‌وجود بیاورد تا مخاطب هنگام خوانش متن وارد فضای شعر شود و با تفسیر خودش از آن لذت ببرد... که این یعنی همان اصل تاویل‌پذیری در شعر.

بانو حکیم هاشمی متن شما جنبه‌ی آموزشی دارد و من نیز به همین دلیل قصد داشتم مطالبم را با تیک نقد ارسال کنم تا نوآموزان استفاده کنند اما متوجه شدم که گزینه نقد فعال نیست. امیدوارم صراحت نقدم خاطر مبارکتان را آزرده نکند. در این مدت اشعار قابل قبول از قلمتان کم نخواندم و شک ندارم در آینده بازهم از شما آثار خوب و زیبایی را خواهیم خواند.
با آرزوی موفقیت برای شما و سایر دوستان

درود بر باااانو حکیم عزیز

⚘⚘⚘⚘
⚘⚘⚘
⚘⚘
درودبانو حکیمِ عزیز
کوتاهِ زیبا و بااحساسی بود

درود دوست گرامی

خیلی ممنونم از محبت تک تک دوستان...