قداست کلمه

سلام ..... تصمیم داشتم روزی از قله ای رفیع تیر آرش را رها کنم . اتفاقا سعی ام در مرزبندی نبود ، چه اینکه قرنهاست از مرزهای سیاست و شرع و عرف خسته ام ، نیتم زدودن مرزها بود . خاصه آن مرز نامقدسی که نگذاشت ماه را در بغل بگیرم و بی خوف و خفت بخوابم .
صحبت باری از شعر است . راستی هنوز بر این گمان زیبای ام که شعر " عبور از محال است به ممکن " و اگر شعر مانا نتوانست از محال به ممکن سفر کند ، همه از سستی و کژی قلمش بود . بارها با دوستانم گفته بودم که آنچه کلمات را شعریت می بخشند، نه نظام بیرونی واژه ها که صورتهای تخیل است . و در واقع آن نظام لعاب و لون شعر هستند نه خود شعر ... شعر مجید که در بین هم‌اندیشانش به " قهوه ی قلیچ " معروف است ، شعری عصیانگر ، بی باک ، بی مهابا و البته دیرهضم و پیچیده است . که گشودن محتوا و نیات شاعر آن به یکی از دلگرمی های زندگی ام در این سالها تبدیل شده است . شعری که با همه ی نگرشهای منفی اش به تابوهای ملل و ادیان و با همه سمجی اش در انکار ارزشهای به قول شاعر " تکفیر و تریاک " قلبی مهربان و حسی رقیق دارد . اما نشئگی این قهوه ی قلیچ میسر نمی شود مگر با تحمل تلخی آن .

هیس!!
جبرئیل و جمال جنابان
در خمارخانه ی خلوت این شعر خفته اند


یک مخاطب این حق را به خود می دهد که سه سوال بپرسد :

۱- خمارخانه چه مکانی ست ؟ آیا قرارست در خماری بمانند یا بزودی رفع کسالت خواهند شد ؟

۲- مخاطب هیس خاص است یا شمولیت دارد بر عام ؟
۳- جمال جنابان دقیقا چکاره س ؟



اما
کدام کندوی کلمه
حرمت رنگ آسمان
و گریه های رودابه را
به کام زمین و برهوت رضایت شیرین کند؟!


نکته ای که باید التفات نمود ترکیب غیرمنتظره ی " برهوت رضایت " است . ما همه رضایت را عنصری تاثیرگذار در سعادت و آرامش انسان می دانیم . اما عقیده ی شاعر این است که رضایت برهوت است . و همه می دانیم که برهوت به موضعی بی استعداد از زمین گفته می شود که در آن هیچ اتفاق نباتی و حیوانی نمی افتد و باران اندک و خاک شور دارد . همچنین برهوت معمولا خالی از سکنه است و از صدا و غوغا و آواز خالی ست .. خوب بنده اینگونه می اندیشم که چون شاعر ما تفکری عصیانی دارد و همیشه طلبکار کمال است ، پس رضایت در واقع نوعی بی تحرکی و سکون را به بار می آورد و البته هر عقیده ای تا زمانی پویا و شاد است که در حال حرکت است و زمانی از حرکت به سازمان تبدیل شود ، دیگر آن نشاط را از دست می دهد . اینجاست که رضایت و قانع بودن با اصل کمالگرایی و جاه طلبی آدمی منافات دارد و شاعری که در هیچ منزلی از اندیشه توقف را روا نمی دارد ، مسلم است که رضایت را به برهوتی بی حاصل تشبیه کند و به این شکل عقیده ی غیرمتعارف خود را بیان نماید .


چشم هایش
کفر فرو ریخته ی آبشاران است

در مورد کلمه ی کفر باید بگویم ، معانی متعددی را می توان اختیار نمود . کفر در معنای واژگانی همان پنهان کردن است . چنان که کفاره نیز گناه را پنهان می کند و کشاورز دانه را ، و کافر ایمانش را . اینجا کفر را می توان نقطه ی مقابل روشنی دانست و چه چیز از آبشار روشن تر که تاریکی و ابهامش را فرومی ریزد ؟


آه، بغض هزارساله ی گلاله
تحمل غربت تبار ماناست


در مورد این قسمت لطفا گلاله خودش نظر دهد . چرا که من در مورد او درین لحظه که اشکم دم مشک است ، هرچه بگویم باز حفره ای خالی خواهد ماند .



جگر سوخته ی زلیخا
و تلاش آبسالان است

زلیخا را همه می شناسند . اما آبسالان دایه ی سلامان بود که او را شیر داد اما وقتی بزرگ شد مطلوب و معشوق وی قرار گرفت . از آنجا که پدر سلامان ازین داستان خشمگین شد ، دو دلداده با هم فرار کردند ولی دریا به فرمان پدر سلامان که قدرتی فوق بشری داشت ، آبسال را غرق نمود و سلامان را به ساحل عودت داد :

خوب که چه ؟
آن سلامان ساده لوح بی سیاستم
که سلانه به ساحل رفتم و ندانستم
که دریا به دامان دایه ام از من حریص تر بود
آه به این اشک و آن شوق عاشقم
اصلا همین مصیبت خیس
شاعرم کرد


از دفتر ۱۲ مانا


......

این قسمتهایی از شعر بود که سعی کردم نوری بر آن بتابانم . و البته چند پیشنهاد هم دارم یکی جابجایی کلمه و کندوست . که هم معنا را رساتر می کند و هم آهنگ سروده را موزون تر

و دوم حذف " باد " است . چرا که " بوسه اش حرامم " برای صدور مفهوم کفایت می کند . و باد در اینجا حشو است . و از نشئگی قهوه ی قلیچ می کاهد .


اما مجید جان زمانه به من آموخته که هر آمدنی ، رفتنی در پی خواهد داشت . و ای کاش فری داشتم و زوری که گلوی جدایی را می فشردم و از شدن عزیزان که همانا رفتن جان از بدن است ، جلوگیری می کردم . اما چه کنم که :

در دلم بود که بی دوست نباشم هرگز
چه توان کرد که سعی من و دل باطل بود




خدانگهدار

سلام احقر چون در فضای چندین قرن پیش تو بگو قرن سه یا چهار تنفس میکنم قاعدتا ملتفت نیستم شما جوانها چه میگویید و چه می جویید بنابرین نسبت به اثر نفیا یا اثباتا کلامی به زبان جاری نکنم و لکن آمدم سلامی عرض کنم محضر جناب مانا و نیز تشکر کنم از جناب قلیچ خانی قدر زر زرگر شناسد قدر گوهر گوهری
باری عرض ادبی نیز نثار بانو ناصری قدر مانا می شناسد ناصری
و بالعکس انشاالله
قلم بانو را چقدر پرصلابت یافتم و لکن مسئله
اندر باب عشق و شوق از آنجا که حقیر اقول بصوت جلی ما رایت فی العالم شیء اجل من العشق بله ماورای عشق چیزی نداریم و جز عشق نیست و تمایز شائق و عاشق را درک نمی کنم بیت شیخ اجل استاد سعدی را بازخوانی کنیم
شوق است در جدایی و جور است در نظر
هم جور به که طاقت شوقت نیاوریم
معانی مختلفه ای میتوان یافت ولکن من این معنا را با توجه به سیاق ارجح یافتم میگوید من در فراق تو مشتاق دیدار تو هستم ولی اگر به دیدارت نائل شوم تو نگاه سرد و یا غضب آلودی به من داری و مرا ابدا تحویل نمیگیری ولی من این جور را بر آن شوق ترجیح میدهم کل غزل را بیاورم بسیار بعیداست بتوان نظر سرکار ناصری را استنباط نمود والله عالم

بگذار تا مقابل روی تو بگذریم
دزدیده در شمایل خوب تو بنگریم

شوق است در جدایی و جور است در نظر
هم جور به که طاقت شوقت نیاوریم

روی ار به روی ما نکنی حکم از آن توست
بازآ که روی در قدمانت بگستریم

ما را سریست با تو که گر خلق روزگار
دشمن شوند و سر برود هم بر آن سریم

گفتی ز خاک بیشترند اهل عشق من
از خاک بیشتر نه که از خاک کمتریم

ما با توایم و با تو نه‌ایم اینت بلعجب
در حلقه‌ایم با تو و چون حلقه بر دریم

نه بوی مهر می‌شنویم از تو ای عجب
نه روی آن که مهر دگر کس بپروریم

از دشمنان برند شکایت به دوستان
چون دوست دشمن است شکایت کجا بریم

ما خود نمی‌رویم دوان در قفای کس
آن می‌برد که ما به کمند وی اندریم

سعدی تو کیستی که در این حلقه کمند
چندان فتاده‌اند که ما صید لاغریم

سلام

در کتابهای طریقت آمده که در ابتدا فقط کلمه بود و کلمه خدا بود و هرچه بود بعد از آن به وجود آمده . اینرا از زبان بزرگترها شنیدم و یادم نیست کدام کتاب بوده . پس اگر کلمه اول نام خدا بوده به قداست آن شکی نیست .
دوم‌ کلمه را نباید مساوی واژه بدانیم . چرا که کلمه از کلام میاید و در نزد ما معنای کلام عموما فاخر است . مانند کلام الله و کلام اولیا و از طرفی وقتی بحث علم کلام به وجود میاید منظور مباحث سطح بالاست و به مکالمات روزمره اطلاق نمی گردد .
پس تا اینجای کار برخی ابهامات کار در مورد ارتباط کلمه با قداست برطرف شد . و از اینجا به بعد باید چند پرسش مطرح شود :

اول اینکه شاعر آیا کلمه را برای خود مقدس می داند یا اصرار دارد دیگران نیز این قداست را باور کنند ؟

دوم آیا منظور شاعر از کلمه معنای عام آن است یا دایره محدودتر را در نظر گرفته و به یک یا چند کلمه اشاره دارد ؟

سوم این سوال که قداست تا چه حد ؟ آیا این قداست منجر به تابو شدن کلمه می شود یا راه برای تغییر و نقد آن هموار است ؟


اگر نگاهی به شعر بیندازیم به چندین داستان عاشقانه اشاره شده :

۱- داستان زال و رودابه
۲- داستان سلامان و آبسال
۳- و افسانه دوران ما : مانا و گلاله🥰

حالا از شما سوالی میپرسم آیا آن کلمه مقدس عشق است یا نام او ؟

دوستش دارم
به روشنایی روز
به آرامش شب
به آیه های بادی که زلفش را می رقصاند

سلام خدمت دوستان شعر ناب و عرض ادب و ارادت خدمت برادر بهاری ام

عبور از برزخ چنانکه از نامش برمی آید، اگرچه سخت؛ اما برای قلب سلیم و روح نعیم موهبت و فرصتی ست برای رهیدن از خارهای آزار دهنده ای که در طی طریق گریبان احساس را مجروح و ذوق و قریحه ی شاعری اصیل را به جای آنکه بال و پر پرواز دهند؛ در خون تکیده ی خفقان حضوری نابجا ساخته اند.
چنانکه در وصف این برزخ، جناب قلیچ خانی شعر اصیل میانه ها را با مهارتی تمام و الهامی سرشار سروده اند.

اما پایان برزخ، رهایی از رنج ها و راهی رو به گشودگی ست.
روزنه ای از نور که بر ژرفای وجودی اش، قدم به قدم و نگاه به نگاه افزوده می گردد؛ چنانکه شکوه روشنایی اش قداست کلمه ای می شود که حرمت رنگ آسمان و گریه های رودابه را به کام زمین و برهوت رضایت شیرین می کند.


چشم هایش... دو دریچه رو به ابعاد غریبه ی شوق...

اما
عشق و شوق، عاشق و شائق...
بین این دو تفاوت درجاتی ست که استاد سخن، سعدی شیراز به ظرافت می فرماید:

شوق است در جدایی و جور است در نظر
هم جور به که طاقت شوق ات نیاوریم

این بیت روشنگر این حقیقت است که مقام شوق بالاتر و البته سخت تر از مقام عشق است هر کسی را توان و یارای تحمل این درجه از دلباختگی نیست، و آن این است که عاشقی مرحله قبل از وصال و همراه با شور و هیجان خاص خود است. اما شائقی مرحله هجران بعد از وصل است که سالک خوان عشق را به سلامت طی نموده و لایق راهیابی به وادی شوق گردیده.

در این شعر راستین، تأثرات درونی و هیجانات شاعر در وادی عشق و شوق به زیبایی در خلق تصاویر بدیع نقش داشته اند:

چشم هایش دو آهوی جدا مانده در برف...!

همین تصویر می تواند تعابیر گسترده ای را شامل شود که حقیقت چشم معشوق در فضای ذهنی شاعر را بیان می کنند و کسی چه می داند شاید مراد چشم های جدا مانده از وطن، ترسان، در جستجوی مأمن و یا چشمانی به رنگ آهو باشد!

عطر گندمزار گردنش
گرایش من به نیزار نیایش است
گناه عاشقانه ی سیب است
دلیل ابدال برای دوام ستایش است...

اینچنین چینش هماهنگ واژه ها، آوای دلنشین، مفاهیم زیبا و جاندار، فخامت و وقار کلام... جز در سایه ی الهام دست یافتنی نخواهد بود.

سخن در وصف این شعر اصیل بسیار است و مجال حقیر اندک اما
پروانه ای که در پیله صبح را به انتظار نشسته بودی، گوارای وجود نازنینت باد یاس معصوم دست هایی که مختصات ستاره را در نگاه تو دیده است.

با سپاس از برادرم و پوزش از حضور اساتید ارجمند
آرزومند شادی مردم سرزمینم