تمنای شبانه

سلام

و

زمانی که نیمای کبیر با ایجاد تغییر در ارکان وزن و در نتیجه طول مصاریع قصد داشت تا دست شاعر را برای بیان بی قید و شرط تر خود باز بگذارد هرگز تصور نمی کرد که برای پر کردن همین وزن شاعران باز هم شبیه شعر کلاسیک متوسل به یک و این و همه و چند و ... دیگر حشو های زاید شوند .
در این صفحه با شعری خوب و خواندنی طرف هستیم که شاعرش به وزن مسلط و به واژگان بسیار آگاهی دارد و حتی با طولانی شدن شعر توانسته فرم یکدست آن را تا انتها حفظ نماید و شعری متعادل را به مخاطب بنمایاند که به دلیل بازگویی احساسات و عواطف انسانی جا خود را در دل او باز می کند اما در این میان بعضی
مسایل موجب ایجاد وقفه در وزن و ریتم شعر و در نتیجه ادراک لذت مخاطب از آن می شوند که مهمترین شان این جا حشوهایی است که قبیح خوانده شده اند در ادبیات پارسی که با سهل گیری تمام نمونه های آن را در شعر مشخص نموده ، بازنمایی می کنم ؛

آری این قصه هر نیمه شب این دل تنهای من است // این دل
همه جا بوی خوش عطر نفس های تو است // بوی خوش عطر
من و یک ساغر و پیمانه پر ... // ساغر و پیمانه
تو و یک غربت و این فاصله ها ... ... // یک غربت
باید امشب بشوم دست به دامان غزل ... // ب شوم
بکشم سوی تو پر // پر بکشم
باز در عالم رویا و خیال ....// رویا و خیال
بر سر کوی تو من آمده ام .... // من آمده ام
بر سر کوی تو من خسته و تنها و غریب آمده ام // خسته و تنها و غریب
خسته ام خسته من از این همه راه....//خسته ام من
لحظه ای چند تو برخیز از ان خواب و خوش و بستر گرم ... // تو برخیز
این تن خسته و درمانده در آغوش تنت ..// این تن .. آغوش تن ...
چشم هایت تو بلند // چشم هایت تو
دل خود را تو به دلداده عاشق بسپار // دل خود .. تو .. بسپار
لحظه ای چند رها کن تن خود را تو در آغوش تنم .. .... آغوش تن
تا ته قصه این عالم رویا و خیال ... // رویا و خیال

به دقت که بنگریم پی خواهیم برد که حروف اضافه و ربط و ضمایر منفصل بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند و هیچ توجیهی برای استفاده ی آن ها به جز جفت و جور کردن وزن نمی توان یافت .
در بعضی از موارد اما حشو قبیح به آشکاری دیده می شود و حتی می تواند برای پر کردن وزن هم به کار نرفته باشد و باز هم حتی قرار بوده است در زیبایی شناسی شعر دخیل باشد ؛ مانند بوی خوش عطر ، همان گونه که می بینید عطر به تنهایی دو فاکتور بو و خوشی آن را شامل می شود و دیگر نیازی به آوردن بوی خوش قبل از آن و یا عطر پس از بوی خوش نبوده است .
آغوش تن ، نیز از همین گونه موارد است که در آن آغوش که جزیی از تن است بار دیگر به تن نسبت داده شده است در حالی که صرف به کار بردن آغوش دلالت بر تن نیز می کند مانند آن که بگوییم سیلی دست خب همان گونه که می بینید سیلی از خود دست حاصل می شود پس دیگر نیازی به تکرار دست ندارد.
در بعضی از موارد نیز شاعر کلماتی را که از نظر معنایی با یکدیگر هم پوشانی دارند به کار برده است در حالی که تنها یکی از این کلمات قادر به ایفای نقش بوده، نیازی به دیگری نمی باشد مانند رویا و خیال یا ساغر و پیمانه .
تکلیف ضمایر نیز هم از لحاظ دستوری و هم شنیداری مشخص است مثلاً در چشمهایت تو شاعر مجاز به استفاده یکی از دو ضمیر می باشد و با بودن یکی دومی بی فایده و حشو خواهد بود از سوی دیگر در زبان معیار و محاوره ای می کنند می توان چنین امری را یافت.
اما اگر به نتیجه ی دیگری که این گونه استفاده از واژه ها به بار می آورد دقیق شویم خواهیم دید که به سادگی می تواند یک شعر موفق را به شعری متوسط یا ضعیف که خواننده میلی به خواندن اش ندارد بدل کند ؛
بی تردید نتیجه ی این اتفاق طولانی تر شدن شعر خواهد بود و هر چه شعر طولانی تر اقبال مخاطب به آن کمتر مگر آن که شاعر با تعبیه شگفتی ها و هنجار شکنی های لفظی و معنایی و ایجاد تعلیق در روایت خویش این بلندی را در نظر مخاطب شیرین سازد و دوست داشتنی ولی به شیوه ی موجود نمی توان چنین توقعی از مخاطب داشت که به شعر تا انتها وفادار بماند .
اما گذشته از تمام این موارد بر خود واجب می دانم که از شاعر گرامی به دلیل اشتراک اثر خویش و نیز جرات اش در گشودن پنجره ی سبز نقد سپاس گزاری نمایم و بگویم اش که سراپا در انتظار خواندن شعرهایی قوی تر و قابل تر از قلم اش هستیم چرا که توانایی این قلم از دور هم قابل شناسایی ست .