پست های وبلاگ

به نام خدا

قالب بحر طویل

«بحر طَویل» یا «بحر طویل عامیانه» نام یکی از قالب‌های کم‌کاربرد شعر فارسی است که بیشتر در ادبیات عامیانه کاربرد دارد. در این قالب شعری، هر کدام از مصراع‌ها با تکرار نامحدود ارکان عروضی سالم ساخته می‌شوند؛ به‌‌طوری که در هر مصراع از قافیه میانی و پایانی استفاده شده باشد. در این قالب، همه ارکان عروضی از نوع سالم هستند و در ساختار آن‌ها از زُحافات شعری استفاده نمی‌شود.

این نوع قالب از کنار هم قرار گرفتن بندهای مختلف تشکیل می‌شود. تعداد ارکان عروضی سالم در هر بند محدودیتی ندارد و گاه دیده شده است که شاعر در بندهای قالب بحر طویل از ۱۴۰ رکن عروضی سالم نیز استفاده کرده است. با این وصف، طول بندهای بحر طویل ممکن است بسیار طولانی باشند. کلمه «طویل» در عنوان این قالب نیز به همین نکته اشاره دارد.

این قالب شعری در مضمون و ساختار قافیه، بیشتر از همه به قالب قصیده شباهت دارد. با این حال، شاعرانی که از این قالب شعری بهره می‌بردند، از چینش قافیه سایر قالب‌های شعری نیز بهره برده‌اند.

در این بخش، شعر جامی را که در بحر طویل سروده شده است، می خوانیم.

سَقاک الله ای دیار

که از دور روزگار

تهی مانده‌ای ز یار

من و جان بی‌قرار

به گرد تو اشکبار

چه پنهان چه آشکار

چو ابری که در بهار

کند گریه بر چمن

به هر منزل و مقام

که آن سرو خوشخرام

به یاران نشسته رام

به عشرت گرفته جام