زندانیِ خویش

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم

شعری پیش رو داریم از جناب آقای حسن پوررضایی که ان شاء الله چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.


🔴 این غزل با وزن

('مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن' - «هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف»)


_ _ ل / ل _ _ ل / ل _ _ ل /
ل _ _


🔶 یا :

مستفعلُ مستفعلُ مستفعلُ مستف

(= فع لن)

🔶 یا :

لاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن

که رواج بسیار دارد

سروده شده است


👈 هزج است چرا که

ارکان آن از تکرار «مَفاعیلُن» (U - - -) یا زحافات آن تشکیل شده است


👈 مثمن است چرا که

هر بیت دارای هشت رکن عروضی است


👈 اخرب است چرا که

اگر «میم» و «نون»«مفاعیلن»
(U - - -) حذف شود، «فاعیل»
(- - U)می ماند که به جای آن«مفعول»(- - U) می گذاریم.


👈 مکفوف است چرا که

حذف یک صامت از آخر رکن، مثلا از «مفاعیلن» که«مفاعیل» باقی می ماند


👈 محذوف است چرا که

هجای آخر آن حذف شده

فعولن (مفاعی) نسبت به مفاعیلن یک هجای حذف شده دارد



🔴 جهت یادآوری برای دوستان نو قلم عرض میکنم که

قوافی این شعر عبارتند از

( باران، چراغان، عصیان، زندان، بیابان، دبستان، گران جان، سامان)

که گرچه چراغان قافیه ای سست و معیوب است ولی در غزل مجوز استفاده یک بار داریم


🔴 ردیف( ی + خویشم) گرچه ردیف بکر و نو نیست و دیگر شاعران هم از آن استفاده کرده اند اما در متن غزل خوش نشسته است




🔴 وزن فوق الذکر یکی از پرکاربردترین اوزان در عروض است چرا که فرکانس های ساطع شده از آن مماس بر آستانه ی شنوایی مخاطب است و این امر باعث شده خوش آهنگی درون آن مستتر باشد
چون قالب غزل معمولا حامل پیام ها و حرف و حدیث های عاشقانه است این بحر جایگاه ویژه ای در غزل ایران دارد
این وزن به اگراندیسمان در قالب غزل کمک می‌کند و آن را از حالت جمود در می آورد.


🔴 از امتیازات غزل جناب پوررضایی میتوانم به موارد زیر اشاره کنم


🔷 ساختار درست

🔷 مضمون عالی

🔷 وحدت موضوع در ابیات و مصاریع

🔷 ارتباط عمودی خوب بین مصاریع

🔷 داشتن موتیف های کهن و نو

🔷 وجود بن مایه های تقریب به ذهن مخاطب

🔷 استفاده از صنایع ادبی درست و به جا


🔷 وجود ایماژ

🔷 وجود ترکیبات تصویری هر چند غیر بکر

🔷 داشتن زبان میانه و یا اعتدال


🔷 وجود کرشمه سازی های عالی



🔴 به زعم من مصراع زیر

بیهوده پیِ گمشده‌ی سابقِ عشقم

هم ضعف تالیف دارد هم دو کلمه ی
( سابق و عشقم) تنافر دارند و کمی در زبان سخت می چرخد که شاعر
می توانست با عنایت بر قابلیت هایی که دارد بهتر از این بسراید


برای جناب پوررضایی آرزوی موفقیت دارم


یا حسین بن علی

سید هادی محمدی