انتقام

درود🌹
غزل "انتقام"، سروده‌ی آقای مجتبی شفیعی(شاهرخ)، غزلی‌ست در بحر رجز:
رجز مثمن سالم(مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن)، که با لحاظ اختیارات شاعری، وزن در همه‌ی مصاریع، به خوبی رعایت شده.
🌹 (که امشب) برای رعایت وزن باید (کِمشب) خوانده شود(بیت آخر).
🌹 انتخاب نام، مضمون و وزن شعر، و تناسب این سه با هم، هوشمندانه است. بحر رجز، بحریست که در جنگها و آوردها برای برشمردن توانایی‌ها و برتری‌های گوینده به کار می‌رفته، و با نوعی تکانه‌های آوایی و قطع و وصل شدن که احساس ضربه و کوبندگی کلامی ایجاد می‌کند همراه است.

انتقام
........................

پر کن دوباره جام را، امشب خرابت میکنم.
عمری عذابم داده ای، امشب عذابت میکنم.

روزی تمام من شدی، حالا تمامت میکنم.
دریاترین رویای من ! امشب سرابت میکنم.

هر شب تمنا کرده ام از هیس چشمانت سلام.
با ایسم های صنعتی ، امشب مجابت میکنم.

تا باز از موی شما سیبی نچیند دست ما.
با واجبات زورکی امشب حجابت میکنم.

این خلسه های سنتی چون بر سر ما می‌زدند،
سر میزنم این شهر را، امشب که خوابت میکنم.

در نقشه ی چشم شما جنگ جهان سوم است
با انتقامی سخت ، از امشب بر آبت میکنم.

نه شیر میخواهم نه خط از پشت و روی نحثتان
از سکه افتادی که من ،امشب حبابت می‌کنم.

بعد از فرار مغزی ام یادم نمی آید که من ،
گفتم به خط قرمزت که امشب خرابت میکنم؟

مجتبی شفیعی(شاهرخ)

🌹 قافیه‌ها:
خراب، عذاب، سراب، مجاب، حجاب، خواب، آب و حباب، همگی صحیح و سالمند. البته در مورد مبحث قافیه گرفتن افعال مرکب با جزء مشترک، اتفاق نظری وجود ندارد، مثلاً اینکه آیا می‌توان (خراب می‌کنم) و (عذاب می‌کنم) را با توجه به تفاوت معنایی جزء مشترک، قافیه در نظر گرفت یا نه؟ مثل(سُر خوردن) و (غصه خوردن). به هرحال، تکرار (امشب) پیش از قافیه، می‌تواند گونه‌ای ردیف به حساب بیاید، ردیفی که نقش تاکیدی و انسجام‌بخش دارد، و فضای شعر را حفظ می‌کند، گویی ردیف (امشب... می‌کنم) بوده که قافیه‌ها را که مفهوم اصلی شعرند، تنگ در میان گرفته‌اند.

🌹 در بیت هفتم، سهوالقلمی اتفاق افتاده و واژه‌ی (نحس)، (نحث) تایپ شده.

🌹 در بیت ششم:
در نقشه ی چشم شما جنگ جهان سوم است
با انتقامی سخت ، از امشب بر آبت میکنم.
(بر آبت می‌کنم) معنای روشنی ندارد هرچند شاعر با توجه به واژه‌ی (نقشه) در مصرع قبل، زیرکانه معنای (نقش بر آب کردن) را رسانده است، ولی به هرحال با درجاتی از ضعف تالیف مواجه‌است زیرا حذف واژه‌ی (نقش) توجیه بیانی ندارد.

🌹 به کار بردن واژه‌های محاوره‌ای (هیس) و (زورکی)، گرچه یکپارچگی زبان را خدشه‌دار کرده، ولی با توجه به موضوع و فضای شعر، چندان به چشم نمی‌آید.

زیبایی‌های این غزل اجتماعی اندیشمندانه کم نیست، به عنوان مثال اصطلاحات ایهام‌داری چون:
خراب کردن، تمام کردن، جنگ جهان سوم، و...

نقد و کشف زیبایی‌های محتوایی این اثر، مجال دیگری می‌طلبد، مثلاً اینکه شاعر در این شعر چه کسی را مخاطب قرار داده است؟ و چرا و چگونه می‌خواهد از آن مخاطب انتقام بگیرد؟
دلیل تاکید شاعر بر شب، و به ویژه لفظ (امشب)، و...

هرچند نوشتن این نوشتار، زیره به کرمان بردن و درس پس دادن نزد استاد است، اما دوست داشتم نگاهمو به شعر بنویسم تا خودشون به عنوان شاعر این شعر، اشتباهاتمو گوشزد کنند🌹
با آرزوی پیشرفت و تکامل همه‌ی ما🌹

تندرست و شاد باشید🌹

م. فریاد
زمستان ۱۴۰۲