همه

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف

سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.

شعری پیش رو داریم از جناب آقای فرشید به گزین که چند سطری در خصوص آن ان شاء الله خواهم نوشت.


🔴 اشعار اندیشه محور



رسالت هنر در تمام طیف ها (پیوستار)
و اقسام با هر طول موجی ایجاد بستری مناسب برای اندیشه کردن مخاطب است چرا که انسان به اندیشه زنده است و انسان منهای اندیشه با خطواتِ خور و خواب و خشم و شهوت، مساوی با شغب و جهل و ظلمت است.
علیرغم اینکه غزل فرشید به گزین هم کوتاه است هم سهل اما معانی عمیقی را درخود جای داده که تکرار آن هیچ وقت در جریان مواج اندیشه ی بشری ملال آور نخواهد بود.
خصوصا کاربرد ترکیباتی که در ذیل خواهد آمد عمق بیشتری به فضای شعر بخشیده است.
(استاد عسکر زاده ی گرانمهر هم به فهرست آن اشاره
فرموده اند)
از جمله

✔️ سطری از دم گرم

✔️ عکسی از گل رو

✔️ شهاب ریز نگاه

✔️ نغمه ی نرم گفتار

✔️ کشمکش گیج گفتمان

✔️ آستان امید

✔️ مخمصه ی عقرب زبان


هرچند همه ی ترکیبات ساخت و پرداخت خود شاعر نباشد اما آنقدر در بین هر کدام، المان هایی از فلسفه و عرفان و حتی ارزش‌ های اجتماعی ( social value) وجود دارد که بتوانم این غزل را در زمره ی اشعار اندیشه محور قرار دهم.


🔴 بی خبری خود شاعر از برخی مکنونات شعرش

شعر به معنای اخص وجود است و وجود بی نیاز از تعریف، به خاطر این است که در طول قرون و اعصار مختلف تعریف جامع و کامل و مانعی از شعر عنوان نشده است و بیشتر توصیف شعر بوده است تا تعریف.
با عنایت بر این امر شاعر در شعر می‌گنجد اما گاهی تمام شعر در شاعر
نمی گنجد و ممکن است برخی کنج ها و جلوه ها از خود شاعر نیز مخفی باشد چرا که زمان سرایش لحظه ی بی خودی شاعر است از مدار خودی و این نظر و نقد منتقد است که گاهی شاعر را به خود می آورد و مزه‌ی شعرش را در کام او هویدا می‌کند.
البته نقدی تمام عیار و حق محور که
همه ی جوانب را سنجیده باشد گرچه کاری است بسیار سخت و دشوار.
و این همان وظیفه ی مخاطب خاص است که با نفوذ به لایه های پنهانی،
شیره ی شعر را بیرون کشد.
اگر بتوانم کل این شش بیت را با بیت زیر معادل کنم سخن گزافه نگفته ام که :

بی همگان به سر شود
بی‌تو به سر نمی‌شود
داغ تو دارد این دلم
جای دگر نمی‌شود


🔴 همگرایی ردیف و قافیه در اشعار موزون

در اشعار موزون خصوصا قالب غزل موسیقی شعر از اهمیت زیادی برخوردار است.
این موسیقی به علل مختلفی بستگی دارد از مهترین آنها همگرایی ردیف و قافیه است.
قافیه و ردیف به حدی در شاکله ی اشعار موزون مهم هستند که وحدت بین مصاریع و ابیات با این دو برقرار می‌شود و اگر در گزینش آنها دقت نشود ممکن‌است کلام شعر سلاخی شود.
از دیگر محاسن همگرایی ردیف و قافیه می‌توان به شکل دهی بیان، نظام‌مند کردن آواهای موسیقی و ایجاد هارمونی اشاره کرد.
قافیه در غزل واجب و ردیف مستحب موکد است اما گاهی این مستحب چنان بر شعر تاثیر دارد که با انتخاب نادرست آن، اثر ناموزون و نامتقارن بر رکن (یعنی قافیه) مستولی می‌شود
(جناب م. فریاد هم به درستی به آن اشاره کرده اند)

گاهی شعر بی ردیف مثل شهری بی دفاع است، ردیف یار قافیه است و کمک حال او پس اگر تناسب درستی بین آن دو برقرار نشود و ردیف صرفا برای پرکردن خلا وزنی به کار رود پای شعر ما خواهد لنگید و این امر را جناب به گزین به خوبی در مهندسی شعرشان مراعات
کرده اند.


برای ایشان آرزوی موفقیت دارم

یا حسین بن علی

سید هادی محمدی