کوچ

سلام به دوستان و همراهان گرامي
همچنين دادا پژمان عزيز
خوشحالم كه بعد از مدتي امدم و با اين شعر خوب روز همراه شدم
پيش از يكماه منتظر بودم كه ازين دست اشعار مدرن در سايت ناب بخوانم
كه خوب حاصل شد.

شعر كوچ شعري كه به سبك اشعار قبلي پژمان است و البته دغدغه مند مثل هميشه
كه داراي تكنيكي است كه پيشتر از شاعر ديديم و خوانديم و راجبش كم و بيش گفته شده.
قبل از اينكه بروم سراغ شعر ابتدا درباره ي پلي فوني خواهم گفت؛
شعر امروز از تک صدایی و مطلق ‌گرایی عبور كرده و به پلی‌فونی(چند صدایی)رسيده است. پلی فونی یک اصطلاح موسیقایی است که به قطعه و موسیقی ‌ای اطلاق می‌شود که در آن چند خط موسیقی همزمان با هم نواخته و شنیده می شوند.
به چند نواختی هایی که نوعی چند صدایی را تصویر می کنند، پلی فونی می گویند و واژه مقابل و متضاد آن مونوفونی است.
(چند صدایی در شعر به وسیله کلمات اجرا می ‌شود و مهارت شاعر دراجرا بسیارمهم است، از این رو به گونه اي هر واژه می تواند علاوه برآوا و نواخت خود، به نواخت های دیگری هم تبدیل شود.
چند صدایی در شعر به این معناست که یک متن بتواند علاوه بریک صدای مستقل که مرتبط با اندیشه شاعر است، صداهایی دیگررا هم از خود تولید نماید. به گونه ای که این صداها ارتباطی معنایی را با جامعه برقرار نمایند. پلی فونی به مخاطب كمك ميكند تا بتواند مفهوم مدنظر خود را در شعر پیدا کند.)
ممکن است خواننده با یک مفهوم درشعر ارتباط پیدا نکند که پلی فونی به او کمک می کند تا به سراغ مفهوم دلخواه خود در شعر برود. در پلی فونی، فضای انتخاب بیشتر است، اما در مونوفونی اگر چه در ابعادی هم شعر به سمت دو صدایی در حرکت است، اما چنین فضایی ذهن مخاطب را راضی نمی کند.
این نگاه چندصدایی در شعر، زمانی در جایگاه خود می نشیند که از نوعی \\"پارفت\\"برخوردار باشد. رفت و آمد در گفتگو مهم ترین سیگنالی است که توسط شاعر برقرار می شود . یک گفتگو زمانی خود را خوب می یابد که سیر رفت آن با سیر برگشت آن در تعادل و تعاملی پیش رونده باشد.در اين شعر هم نمونه هايي از پلي فوني وجود دارد كه با تصويرسازي و صنعت تشخيص (همان تكنيك اجرا) كه پيشتر گفتم، همراه شده است.
درهرسطری می توان دریافتی متنوع را یافت کرد كه با توجه به ادراك مخاطبان براي هركس متفاوت است.این دریافت ها معمولا از جنس معناگرایی صرف نیست،
بلكه مفهوم گرايي مدنظر است.
در اخرين نقدي كه قبلا براي شعر يكي از دوستان نوشتم ويژگيهاي شعر امروز را بيان كردم:
معناگريزي و مفهوم گرايي،تصويرسازي متنوع،پلي فوني،صنعت تشخيص،زبان روز،پرهيز از اغنا و اطناب بيهوده، و....
و عرض كرده بودم شعري كه چنين خاصيت هايي داشته (يا حداقل چند نمونه) ازين موارد كه نام بردم را داشته باشد به شرط بيان متفاوت و تصوير بديع شعر پست مدرن ميتوان ناميد.
با این تفاسير می توان چنین دریافت نمود که برای اجرایی خوب نیاز است كلماتي متفاوت،تكنيك تصويرسازي متفاوت وصدالبته موضوعي كه بارها و بارهااااا گفتم\\\\\" زبانی متفاوت \\\\\"داشت. شعر نوعی ساده نویسی یا ساده سُرایی نیست، بلکه زبانی \\\\\"ممتنع وتعقیدبرانگیز\\\\\" در زیر لایه های آن نياز است،اين به اين معنا نيست كه پرداختي گنگ و گيج و بيش از اندازه تنگ داشته باشيم، طوري كه جز خودمان كسي از روزنه ي شعر نتواند عبور كند،(هميشه مثال زدم و گفتم؛ استعاره هاي كد دار كه قفل باشد و به راحتي باز نشود،\\\\\"پرهيز از مستقيم گويي\\\\\" اما به شرطي كه كليدش را كنارش بگذاريم نه اينكه به دريا بندازيم) مخاطب بايد كمي دور كمي نزديك، كمي دير كمي زود
كليد را پيدا كرده و قفلهاي شعر را بازكند، نه اينكه پشت در بسته ي شعر بماند.

در شعر كوچ شاعر تقريبا راجع به همه دغدغه هايش حرف زده، تا مفهوم مورد نظرش را منتقل كند، حالا وارد شعر پژمان جان ميشوم تا نمونه هايي خوب كه هم روايت پلي فوني دارد و هم تصوير متنوع و هم مثل هميشه گل سرسبد تشخيص اشيا، را بررسي ميكنيم:
(شاعر به خوبي حواسش به تزاحم تصوير بوده و اين نكته را رعايت كرده است)
در ابتدا سرعت تكنولوژي و گذر بيرحمانه ي زمان كه اين روزها خيلي سختتر ميگذرد؛
\\\\\"ساعت از زايمان زمان به خود ميپيچد\\\\\"
پژمان هميشه حواسش به (مردم عادي) طبقه كارگر،قشر كم توان جامعه و كمتر بها داده و ناديده گرفته شده بوده و هست، مثلا جانبازهاي جنگ آزادگان، شهيدان، بطور كلي اثار جنگ\\\\\"كه نشان داده دغدغه جدي دارد\\\\\"و يا كساني كه شرايط بد اقتصادي و فقر كمرشان را شكسته.
\\\\\"پوتين ها بدون پا برگشتند\\\\\" غير مستقيم و مفهومي راجب موضوعي كه گفتم حرف زده و پژمان
در اين شعر مثل اكثر كارهاي قبلي شرايط كاراكتر و قهرمان روايتش را به كليات فضاي موجود جامعه پيوند ميدهد.
پديده ي سياه گازهاي گلخانه اي و شدت روزافزون آلودگي نه تنها ايران بلكه جهان، حيات كره ي زمين را تهديد ميكند،پس اجاق كور و عقيم شدن انسانهاي اهني و مكانيكي امروزه چيز عجيبي نيست.طبق امارگيري ها گازهاي گلخانه اي و آلودگي هوا قبل از مواد تراريخته و دام هورمني در جايگاه اول است، متاسفانه اصلي ترين عوامل نازايي و عقيم شدن همين ها هستند.
شاعر بخشي از پليدي هاي دنياي مدرن و كثيف امروز را نشان ميدهد، كاملا درسته چنين انسانهايي بجاي قلب و ريه، مغز و....بُرد دارند كه شاعرِ دغدغه مند ما بدنبال تهويه است و به اكسيژن و هواي تازه اشاره ميكند.

\\\\\"سفره جواب داد: دوباره شعارهاي پوچ و بي هدف كه هيچ كنشي جز لايك در فضاي مجازي ندارد\\\\\" اين ها كه نشد نون و آب، سفره خالي، يخچال خالي، خانه ها خالي، طوري كه شپش تو جيب هامان چارقاب ميندازه،(و اصطلاح بزآوردن اشاره به بازي سنتي چارقاب،سه قاب،كه ريشه آذري داردو در گذشته در قهوه خانه ها توسط توده ي مردم عادي كوچه خيابان براي سرگرمي اجرا ميشد) و همچنين ضرب المثلي براي نداري، كمبود نان، كار و كنايه از اتلاف روزمرگي بكار ميرود. نشان دادن شرايط بد اقتصادي و قدرت خريد محدود مردم است.

\\\\\"خواستم از تو بنويسم، تلويزيون هراسان لكنت گرفت،راديو با خزخز گلو مسئول خبر شد؛
زندگي روي دست وطن باد كرده است\\\\\"
وقتي خبر ها ناگوار است، حجم اين همه اتفاق هاي تلخ روحمان را بيمار كرده، هنرمندان ميل به حيات هنري خودرا از دست دادند،شاعران و نويسندگان رغبتي براي نوشتن ندارند و در كل اثار منفي سياست كف كوچه خيابان و حتي سر سفره ي مردم خودش را نشان ميدهد، شرايط بد سياسي و اقتصادي يا(بهتر بگم: عقفسادي) سياست زدگي بروز ميكند چيزي كه سالهاست با آن روبروييم، تمايلي به ديدن و شنيدن اخبار نداريم، بخاطر همين است كه بيشتر وقتمان در فضاهاي مجازي صرف ميشود. اقتصاد بيمار، تحريم، تورم گراني، كمبود خيلي چيزها، باعث شده ميل به زندگي در بين ما ايرانيان خيلي كم باشد، و البته ميل به ازدواج،در چنين شرايطي زندگي كالاي مفته بازاره آشفته ايست كه روي دستمان باد كرده.

\\\\\"شاعر در پايان نور اميد را ميتاباند و مفهوم كلي مدنظرش را ارائه ميدهد، تا از دل فضاي ابزورد و ظهور بروز اين مشكلات، بگويد هنوز به ارزشهايي ميشود پايبند بود كه لازمه ي حيات آدمي ست،و اگر نباشد ادامه دادن ممكن نخواهد بود. شخصيتي كه شاعر روايتش كرده در نماي كلي ميتواند هركدام از ما بوده يا دستِ كم در زندگيمان با انها مواجه بوديم باشد، پس شاعر همچنان
صبر و تحمل كردن و مثل كوه استوار بودن را توصيه ميكند، در واقع آينه اي دربرابر چشمانمان
ميگذارد تا خودمان را ببينيم، انصافاً شاعر در پايان ضربه محكمي ميزند و ميبينيم كه سطرها زنجيروار به پايان گره خورده و رهايي از مشكلاتي كه گفته بود را در صبر و اگاهي ميبيند، در ابتدا نام شعر (كوچ) كه انصافا با ظرافت انتخاب كرده به نوعي است كه مخاطب فكر ميكند با كوچ كردن،رفتن بجاي ماندن، عدم سازندگي، ترك ديار و.... روبروست اما اينگونه نيست بلكه برعكس شانه خالي نكردن برداشتي است كه من مخاطب دريافت كردم. بنظرم كوچ به نوعي مفهوم بازگشت به خود است. ياد فلسفه ي مارشال افتادم كه ميگويد در اين دنياي سرد مدرن، در اين عصر يخبندان و عصر آهن، زنده ماندن كار هركس نيست و خواه ناخواه مدرنيته تراژدي تلخي رقم ميزند، شايد نفس بكشيم اما درواقع مرده ي محركيم. فيلسوف فقيد تراژدي را محتوم ميداند و گفته گريزي از آن نيست.هرچند نقطه مقابل آن هم وجود دارد؛ \\\\\"عده اي از فلاسفه
ابزار مقابل با اين تراژدي را آگاهي،نابوديِ فرديّت و پناه آوردن به اتحاد جمعي و حفظ ارزش و تلفيق سنتمدرن، ميدانند.
پژمان در اين شعر و بطور كلي در اكثر كارهايش به گونه اي ارزشهاي انساني كه زماني دغدغه همگان بودند و امروزه كمتر شاهدش هستيم را يادآوري ميكند \\\\\"بازگشت به روزهاي گرم و خوب\\\\\"
بكار بردن مردمك پنجره از هوشمندي شاعرانه است... ببينيد وقتي از پشت پنجره به خورشيد مينگريم چشم ما افقي را ميبيند كه در آن خورشيد انگاري روي شانه هاي كوه
سوار است،و اين تصوير زيبا استعاره ي زيبايي هم دارد كه معناي استواري را ميرساند.

دادا ممنونم كه هستي و با شعرهاي سپيد موج نو مدرن كنشمندت حالمان را خوب ميكني،
بماني و بسرايي رفيييييييق😍 يه دونه باشي😬ياحق.

اصلا قرار نبود شعر اینگونه آغاز شود
خواستم از تو بنویسم
.
.
.
خواستم از تو بنویسم
.
.
.
در مردمک پنجره اما
کوه خورشید را
به دوش می کشید
تا به لبخندِ گرمِ گذشته ات کوچ کند!!

سلام و عرض ادب و احترام جناب بدری عزیز و همراهان سایت ناب

نمی دانم خودم دل ام تنگ است یا دلتنگیِ این شعر، دل تنگم را به خود آورده؟
به زعم من شعر بودنی ست عاشقانه که با تراژدی های این زمان و در هزارتوی سخت و تلخِ رنج های مردمان؛ امیدِ خروش و جوششِ اشک هایِ شوق و رغبتِ کلام های تعلق و انبساطِ خاطری شیرین در خود مستور کرده که سویی از ذهن و قلب خواننده را چندین بار به خود می کشاند.
اما باز، این آلام و این دردِ سدیدِ به ستوه آوردنده ی مردمانِ روزگار؛ رشته ی کلام را از هم می دَرَد و به خود پیچیدن ها و بدون پا برگشتن ها و لحظه های بغض آلود و سفره های خالی و لکنتِ لحظه ها و زندگی های باد کرده روی دستمان... پتکی می شود بر نوشته ای که می خواهد از او بگوید...

فکر میکنم شعر هم دل اش تنگ است:

در مردمک پنجره اما
کوه خورشید را
به دوش می کشید
تا به لبخند گرم گذشته ات
کوچ کند!!

و غروب ها عجیب دل، تنگ تر است.

سپاس از جناب بدری و پوزش از حضور اساتید

آرزومند شادمانی مردم سرزمینم🌹