سایت شعرناب محیطی صمیمی و ادبی برای شاعران جوان و معاصر - نقد شعر- ویراستاری شعر - فروش شعر و ترانه اشعار خود را با هزاران شاعر به اشتراک بگذارید

منو کاربری



عضویت در شعرناب
درخواست رمز جدید

اعضای آنلاین

معرفی شاعران معاصر

انتشار ویژه ناب

♪♫ صدای شاعران ♪♫

پر نشاط ترین اشعار

حمایت از شعرناب

شعرناب

با قرار دادن کد زير در سايت و يا وبلاگ خود از شعر ناب حمايت نمایید.

کانال تلگرام شعرناب

تقویم روز

سه شنبه 29 اسفند 1402
  • روز ملي شدن صنعت نفت ايران، 1329 هـ ش
10 رمضان 1445
  • وفات حضرت خديجه سلام الله عليها، 3 سال قبل از هجرت
Tuesday 19 Mar 2024
    به سکوی پرتاب شهرت و افتخار ،نجابت و اقتدار ... سایت ادبی شعرناب خوش آمدید مقدمتان گلباران🌹🌹

    سه شنبه ۲۹ اسفند

    پست های وبلاگ

    شعرناب
    نقد جامعه شناختي آثار ادبي
    ارسال شده توسط

    سمانه هروی

    در تاریخ : چهارشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۳ ۲۳:۲۶
    موضوع: آزاد | تعداد بازدید : ۱۴۴۰ | نظرات : ۱

    نقد جامعه‌شناختي ادبيات، يکي از شيوه‌هاي نسبتاً نوين در مطالعات ادبي است.
     
    در اين شيوه به بررسي ساختار و محتواي اثر ادبي و ارتباط آن با ساختار و تحولات
     
    جامعه‌اي که اثر مولود آن است مي‌پردازند. آنچه در نقد جامعه‌شناختي ادبيات از
     
    اهميت بيشتري برخوردار است، انعکاس تصوير جامعه در جهان تخيلي و هنري اثر
     
    ادبي و شکلهاي مختلف آن است. تاريخچة شکل‌گيري نقد جامعه‌شناختي ادبيات
     
    به صورت روشمند و علمي به آغاز قرن نوزدهم ميلادي باز مي‌گردد.
     
     
    در يك‌ تعريف‌ كلي‌، مي‌توان‌ گفت‌: هرگاه‌ يك‌ اثر هنري‌ يا ادبي‌،

    1- با توجه‌ به‌ محيط‌ و شرايط‌ اجتماعي‌ زمان‌ پيدايش‌ آن‌; 

    2- باتوجه‌ به‌ محيط‌ و شرايط‌ اجتماعي‌ زمان‌ وقوع‌ حوادثش‌، مورد بررسي‌ و ارزيابي‌
    قرار گيرد، آن‌ را در حيطه نقدجامعه‌شناختي‌ قرار داده‌ايم‌.
     
    در تعدادي‌ از نقدهاي‌ ادبي‌ و هنري‌، در گذشته‌، به‌ اين‌ جنبه‌ اثر نيز توجه‌ شده‌
     
    است‌. اما با پيدايش‌ مكتب‌ ماركسيسم‌ و وقوع‌انقلابها و كودتاهاي‌ ماركسيستي‌،
     
    از اوايل‌ قرن‌ بيستم‌ ميلادي‌، و بويژه‌ در دهه‌ 1930، نقد جامعه‌شناختي‌، وارد
     
    مرحله‌اي‌ تازه‌شد; كه‌ شكل‌ تام‌ و تمام‌ آن‌، همان‌ «نقد ماركسيستي‌» است‌. 
     
    توجهي‌ كه‌ بنيانگذاران‌ ماركسيسم‌ و سران‌ كشورهاي‌ كمونيستي‌ و ديگر متفكران‌
     
    و منتقدان‌ ماركسيسم‌ به‌ هنر و ادبيات‌، به‌عنوان‌ «ابزاري‌ در خدمت‌ انقلاب‌»1 و
     
    «نقش‌ ادبيات‌ در انقلابهاي‌ پرولتاريايي‌» معط‌وف‌ مي‌داشتند، به‌تدريج‌، اصول‌ جديد
     
    اين‌مكتب‌ انتقادي‌ را مط‌رح‌ و تثبيت‌ ساخت‌.
     
    در اين‌ ديدگاه‌، كه‌ نظ‌ريه‌اي‌ مبتني‌ بر تاريخ‌ است‌، جوامع‌ بشري‌ در هر دوره‌ از تاريخ‌،
     
    واجد خصوصياتي‌ ويژه‌اند. افراد،محصولي‌ روييده‌ از اجتماع‌ و حاصل‌ مجموعه‌ شرايط‌
     
    تاريخي‌ و اجتماعي‌ حاكم‌ بر آن‌اند ــ كه‌ آن‌ نيز خود محصول‌ تكامل‌«ابزار توليد»
     
    است‌. بنابراين‌، ادبيات‌ و هنر نيز چيزي‌ جز بازتابهاي‌ نهضتهاي‌ تاريخي‌ و اجتماعي‌
     
    نيستند. 
     
     
    آنچه‌ خصوصيات‌ اصلي‌ اشخاص‌، و بر همين‌ سياق‌، نظ‌رگاه‌ هنرمندان‌ را شكل‌
     
    مي‌دهد، خاستگاه‌ اجتماعي‌ و ط‌بقاتي‌ و صنفي‌آنان‌ است‌; كه‌ در اين‌ ميان‌، نوع‌
     
    شغل‌ (ابزار توليد) نقشي‌ قابل‌ توجه‌ ايفا مي‌كند. بنابراين‌، چهرمانهاي‌ (تيپهاي‌)
     
    ط‌بقاتي‌ وصنفي‌، اهميتي‌ بسيار دارند. 

    در اين‌ ديدگاه‌، هنر و ادبيات‌، ملتزم‌ و متعهد است‌; و نقشي‌ كاربردي‌ در جامعه‌
     
    دارد. به‌ همين‌ سبب‌، هرگونه‌ توجه‌ افراط‌ي‌ به‌صورت‌ اثر (فرماليسم‌) يا گرايش‌ به‌
     
    ارائه‌ نمونه‌هاي‌ خاص‌ و استثنايي‌ (فردگرايي‌)، ط‌رح‌ مثبت‌ مسائل‌ مابعدالط‌بيعي‌
     
    وغيرمادي‌، گريز از ط‌رح‌ آرمانهاي‌ جامعه‌گرايانه‌، و ط‌رح‌ هر آنچه‌ براي‌ تاريخ‌ هدف‌ و
     
    منزلگاههاي‌ از پيش‌ تعيين‌شده‌ موردنظ‌ر ماكسيسم‌ و نقش‌ اقتصاد (ابزار توليد) را
     
    به‌ عنوان‌ زيربناي‌ جوامع‌ و فرهنگهاي‌ بشري‌ ناديده‌ يا كم‌اهميت‌ انگارد و يااحيانا
     
    نفي‌ كند، محكوم‌، مط‌رود و منحط‌ است‌. 

    اين‌ مكتب‌، كه‌ بويژه‌ در دهه‌ 1930، در ميان‌ گروهي‌ قابل‌ توجه‌ از نويسندگان‌،
     
    منتقدان‌ و انديشه‌مندان‌ دنياي‌ غرب‌، و بعدها، به‌پيروي‌ از آنان‌، در ميان‌
     
    شبه‌روشنفكران‌ جهان‌ سوم‌، شوري‌ افكنده‌ و ط‌رفداران‌ قابل‌ توجهي‌ يافته‌ بود،
     
    پس‌ از وقوع‌ جنگ‌جهاني‌ دوم‌، آغاز جنگ‌ سرد بين‌ دو بلوك‌ شرق‌ و غرب‌، و پيدايش‌
     
    موجب‌ مقابله‌ با بحرانهايي‌ كه‌ دمكراسي‌ را دربرگرفته‌ بود،از رونق‌ پيشين‌ افتاد. تا
     
    آنكه‌ با فروپاشي‌ بلوك‌ شرق‌ و افول‌ فلسفه‌ ماركسيسم‌ در جهان‌، به‌كل‌، به‌
     
    حاشيه‌ رانده‌ شد. با اين‌همه‌، آن‌ جنبه‌هاي‌ عمومي‌ از اين‌ مكتب‌ كه‌ به‌ نقد و
     
    بررسي‌ معقول‌ رابط‌ه‌ متقابل‌ فرد و اجتماع‌ با يكديگر و تاثير دوسويه‌ آنان‌در يكديگر
     
    ، نيز تاثير آثار هنري‌ و ادبي‌ در تحولات‌ اجتماعي‌ و تاريخي‌ و متقابلا اثرگذاري‌
     
    تحولات‌ اجتماعي‌ و تاريخي‌ بر آثارادبي‌ و هنر ــ همراه‌ با ساير عوامل‌ موثر در اين‌
     
    آثار و تحولات‌ ــ مي‌پردازد، همچنان‌ مي‌تواند به‌ قوت‌ خود باقي‌ باشد، و نقشي‌قابل‌
     
    توجه‌ در نقد و تفسير بسياري‌ از فرآورده‌هاي‌ هنري‌ و ادبي‌ ايفا كند. بويژه‌، اين‌گونه‌
     
    نگرش‌ به‌ آثار هنري‌ و ادبي‌، دربرابر افراط‌هاي‌ نقد روان‌شناختي‌ و نقد نو و نقد
     
    ساختگرايانه‌، كه‌ با تاكيد افراط‌ي‌ بر فرديت‌ انسانها، يا تعميم‌ استثناها، از 
     
    ط‌ريق‌ ط‌رح‌ آنها در آثار ادبي‌ و هنري‌، و گرايش‌ مفرط‌ بر صورت‌ (فرم‌) اثر، هنر و
     
    ادبيات‌ را از قسمت‌ بزرگي‌ از تعهدات‌ ومحتواهاي‌ انساني‌ و اجتماعي‌ خود و
     
    آرمانهاي‌ بزرگ‌ و فراگير انساني‌ تهي‌، و آن‌ را مثله‌ مي‌كنند، مي‌تواند به‌ عنوان‌ يك‌
     
    عامل‌موثر در ايجاد تعادل‌، عمل‌ كند. 
     
    به‌ عبارت‌ ديگر، از آنجا كه‌ انسان‌، جدا از جنبه‌هاي‌ كاملا شخصي‌ و فردي‌ خود، به‌
     
    هر حال‌ مشتركاتي‌ بسيار و اساسي‌ باهمنوعان‌، و از آن‌ بيشتر، با همنژادان‌،
     
    هموط‌نان‌، همشهريان‌، همفكران‌ و مردم‌ همزمان‌ خود دارد; نيز از آنجا كه‌
     
    موجودي‌است‌ اجتماعي‌، و مدام‌ در حال‌ تاثيرگذاري‌ بر جامعه‌ و تاثيرپذيري‌ از آن‌
     
    است‌، توجه‌ لازم‌ به‌ بعد تاريخي‌ و اجتماعي‌ او ــ البته‌بدون‌ پيش‌ داوري‌هاي‌ قالبي‌
     
    و نادرست‌ ــ نيز از لازمه‌هاي‌ يك‌ نقد اصولي‌ و درست‌ است‌. چه‌، مي‌دانيم‌: محور
     
    هر اثري‌ هنري‌و ادبي‌، كسي‌ جز انسان‌ نيست‌. همچنان‌ كه‌، آفرينندگان‌ آثار هنري‌
     
    و ادبي‌ نيز، انسانهايي‌ كم‌ و بيش‌ با اين‌ خصوصيات‌اند. 
     
    ضمن‌ آنكه‌، تلاش‌ در يافتن‌ منشا اجتماعي‌ ادبيات‌ ــ از ديرباز تاكنون‌ ــ نيز، همچنان‌،
     
    مي‌تواند شاخه‌اي‌ از فعاليتهاي‌ اين‌رشته‌ از نقد باشد.
     
     
     
     
     
     

     
     
     
     
     
    منبع:
     
    http://bpdanesh.ir
     
    http://www.sarshar.org
     
     

    ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری : | | | | |
    این پست با شماره ۳۸۰۸ در تاریخ چهارشنبه ۱۷ ارديبهشت ۱۳۹۳ ۲۳:۲۶ در سایت شعر ناب ثبت گردید

    نقد و آموزش

    نظرات

    مشاعره

    کاربران اشتراک دار

    محل انتشار اشعار شاعران دارای اشتراک
    کلیه ی مطالب این سایت توسط کاربران ارسال می شود و انتشار در شعرناب مبنی بر تایید و یا رد مطالب از جانب مدیریت نیست .
    استفاده از مطالب به هر نحو با رضایت صاحب اثر و ذکر منبع بلامانع می باشد . تمام حقوق مادی و معنوی برای شعرناب محفوظ است.
    0