روزگار نسناس

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین

سلام و درود بر محمدجواد عطاالهی عزیز و چهارپاره‌اش
این چهارپاره در پانزده بند و بر وزن \"فَعَلاتُن مَفاعِلُن فَعَلُن\" (بحر خفیف مسدس مخبون) سروده شده است.
چهارپاره را در بحور و بر اوزان مختلفی می‌سرایند و این بحر که یکی از بحور عروضی پر کاربرد و دارای قابلیت‌های بسیار است، اغلب گزینه‌ی مناسبی برای سرودن مضامین جاری و اتفاقات روزمره‌ی ملموس است. کوتاهی مصاریع و لحن و آهنگ خاصی که این بحر دارد، بویژه هنگام سرودن چهارپاره موجب می‌شود که طعم و لذت چهارپاره را بیشتر حس می‌کنیم. به بیانی دیگر شاید بشود این وزن را بعنوان وزن غالب چهارپاره معرفی کرد.
و محمدجواد عطاالهی عزیز به خوبی از این بحر و قابلیت‌هایش بهره جسته و به زیبایی در این قالب سروده‌اند.
اما این چهارپاره‌ی بلند بالا و زیبا در موارد زیر دچار لغزش وزنی شده‌ است؛
- سیب خون آلوده‌ی ورم کرده
- مرغ یا تخم مرغ کدامش؟! هیس!
- نفس بادبادکم کم آورده
- نیم کرم ساقه‌های بی ریشه
که البته در یک اثرِ شصت مصراعی این موارد قابل اغماض‌اند و از زیبایی اثر چیزی نمی‌کاهند، خاصه آنکه از قلم شاعری جوان و خوش ذوقی چون محمدجواد عزیز جاری شده باشد.
•
حالا به دغدغه‌های شنیدنی و دیدنیِ ذهنِ یک شاعر بیست و یک ساله بپردازیم تا ببینیم که چگونه رقم خورده‌اند.
با یک نگاه اجمالی از سر تا پای چهارپاره؛ درمی‌یابیم که این اثر دارای ساختاری منسجم و شخصیتی گویا و هدفمند است و نشان دهنده‌ی وسعت دانش و بینش سراینده. و این یک امتیاز مثبت و یک مجوز است تا یک نگارنده چون بنده با اطمینانِ خاطر و با دست و بال بازتر به شرح مطلب بپردازد.
تشویشِ شاعر و پریشان سرایی در همه‌ی بندها مشهود است که به زعم نگارنده عامل اصلی و ریشه‌ی این پریشانی را می‌توان در واکاویِ بند نخست جُست.
(سیب. سرخ. جهنم. بهشت) مراعات نظیر
(که جهنم به بار آورده) ایهام در \"به بار آوردن\"
)هم جهنم درست کرده و هم جهنم آن را درست کرده)
و تلمیح به داستان هبوط آدم
بیان می‌کند که ریشه‌ی مشکلات و معضلات امروزی را در آدم بودنمان باید پیدا کنیم. به عبارتی دیگر \"خود\" در مقام \"آدم\" عامل اصلیِ همه‌ی این نامرادی‌ها هستیم.
•
توی گوش دقیقه ها میزد
گرگ با انتهای قدرت خود
گوسفندان پاره پاره شده
گرچه حالا که پارگی شده مد...
در بند دوم \"زمان\" عنصر و عاملی است که زمام قدرت می‌دهد و می‌ستاند. و هرگاه صحبت از \"زمان و قدرت\" به میان می‌آید، هر شنونده و مخاطب آگاهی به اقتضاءِ زمان و مکان درمیابد که گرگ کدام است و گوسفندان کدام...!
در این بند \"گرگ\" تشبیه درخوری برای زمان است که دقیقه‌ها را یکی پس از دیگری میخورد. و بدیهی است که گرگِ زمان همه چیز را در بر می‌گیرد که البته و نهایتا به سر می‌آید و صحبت از \"انتهای قدرت\" شاید بیانگرِ به سر رسیدن زمان است.
(البته اگر منظور سراینده \"ته مانده‌ی قدرت\" باشد.)
•
\"پدرم در کمال امنیت
دیشب از شش جهت درآمده است
هرچه از قبل لال تر شده‌ام
مشت‌های گره تر آمده است\"

\"خواستم جیغِ درد را بکشم
خفگی از شقیقه‌ام جا شد
رفته بودم پیاده گز بکنم
باز هم یک قطار پیدا شد

طنز آغشته به درد یا درد آغشته به طنز در پاره‌ی اولِ این بند چنان تحریک به نوشتنت می‌کند که نمی‌توانی بگذری...!
این بند دارای تصاویرِ فانتزی اما دردآلودی است که \"طنازانه\" و کنایه‌آمیز، \"شعارِ امنیت\" را نشانه می‌روند!
ضمن آنکه \"خواستم جیغ درد را بکِشَم یا بِکُشَم\" در هر دو حالت خواندنی و تامل برانگیز است.
•
زنده ام من هنوز زیر قطار
مثل ریلی که خودکشی کرده
میزنم در مسیل بیراهه
مثل سیلی که خودکشی کرده
در این بند، آوردنِ \"مسیل\" بجای\"مسیر\" بسیار شاعرانه و ماهرانه صورت گرفته است.
در حالیکه خودکشیِ سیل به اندازه‌ی خودکشیِ ریل زیبا و قابل هضم نیست.
•
\"از دلم مغز پسته می چینم
تا که یلدا خیال بد نکند
مرغ یا تخم مرغ؟ کدامش ؟ هیس ..
بچه باید سوال بد نکند\"
سراینده از دلش مغز پسته می‌چیند در شب یلدا یا برای شب یلدا...!
یک تعریف یا یک شرح طنزآلود اقتصادی که یک بعد شعر را نشان می‌دهد و از سویی دیگر می‌توان به بعد عاشقانه‌ی آن نگاه کرد و این بند را به عنوان یک رفتار یا یک عمل عاشقانه تعبیر کرد. سراینده خودداری می‌کند یا توداری میکند تا \"یلدا - معشوقه‌اش\" بویی از ماجرا نبرد.
•
\"بچه ی کوچه های بی بادم
نفس بادبادکم کم آورده
پدر هرکسی ببین بابا
با خودش فوتِ محکم آورده

بدوم؟!... کاش میبرید نخم
خسته از این نفس نفس زدنم
خسته از حجم اتفاقاتم
خسته ام از تراکم بدنم\"
گویا نمی‌شود گلایه‌های سراینده را ندید گرفت!
و سناریو به گونه‌ای رقم خورده است که پدرِ قصه، در مقام پدرانه، خیلی نقش ماندگاری ندارد...!
\"فوتِ محکمِ\" پدرانه؛ اشاره به پدرهایی است که در صحنه‌ی زندگی نقش خوشرنگ و ماندگاری داشته و دارند. پدرهایی که پشتوانه و تکیه‌گاه فرزند خود هستند. پدرهایی که بادبادکِ شوقِ فرزندِ خود را هماره پُر نگه میدارند.
باری...
چهارپاره بلند است و پاره‌ها شنیدنی.
و هر چه جلوتر می‌رویم جذاب‌تر و شنیدنی‌تر می‌شود. بنده هم سعی کردم فشرده و مختصر بنوبسم چرا که شرح زیبایی‌ها و جزئیات این اثر در این مقال و مجال نمی‌گنجد.
مع‌الوصف به گمانم درازدامنه نوشتم.
لیک به همین مقدار بسنده می‌کنم و از خوانندگان محترم پوزش می‌طلبم که علارغم درازیِ عرایضم، حق مطلب آنگونه که باید، ادا نشد.



با احترام
ابراهبم هداوند
۸/بهمن/۹۹

درود محمد عزیز
با نگاهی به اشعارت می‌شود کاملا اوج‌گیری‌ات را دید. هر بار می‌خوانمت دست و بالت بازتر است و اندیشه‌ات عریان‌تر. آفرین بر شما.
چارپاره‌ای به این بلندی را یکدست حفظ کردن کار ساده‌ای نیست که شما به خوبی از پسش برآمده‌ای.
چند مورد عنان وزن از کفت خارج شده که اصلاح‌پذیرند:
مثلا «سیب خون آلوده ی ورم کرده»>> «خون دل خورده و ورم کرده»
یا «مرغ یا تخم مرغ؟ کدامش ؟ هیس ..» >> «مرغ یا تخم‌مرغ؟ هیس... نپرس!»
یا «نفس بادبادکم کم آورده» >> «کشتی‌ام بادبان کم آورده»

درمجموع سروده‌ات عالی ست، کمی چکش‌کاری می‌خواهد و بس.

به امید هر چه بیشتر بال و پر گشودنت در آسمان شعر