زمانه

با درود بی مرز و عرض ادب و احترام ...

جناب بیدل گرامی و بزرگوار
خواندن غزلی جان دار و استوار که جوانب کلاسیک را رعایت کرده باشد و به زبان امروز نیز نزدیک باشد اتفاقی ست که این روزها کمتر می شود و وقتی خواننده با شعری که تا حدودی از این مزایا برخوردار باشد ، می تواند دل خویش را راضی کند که غزلی خوب خوانده است که علاوه بر درست بودن ساختار و رعایت وزن و قافیه و ردیف قرابتی با زبان امروز نیز دارد چرا که به لحاظ دستوری و نیز جنس کلمات استفاده شده به قواعد زبان امروز نزدیک تر است اگر چه ظاهری کلاسیک دارد.
ولی فارغ از این مباحث چند نکته در غزل نظرم را جلب کرد که بازگفتن اش خالی از لطف نیست .
اسیر مصرف ناچیز ؛ اگر چه شاعر در ادامه ی این ترکیب سعی کرده است که مصرف ناچیز را از ابهام خارج سازد اما از دید من این اتفاق نیفتاده و مصرف ناچیز قرینه ای که خواننده را در رسیدن به مقصود یاری کند ندارد و در نهایت مخاطب باید به برداشتی گنگ و بسیار کلی بسنده کند .
شرایطی بپذیر و ... در این جا نیز دقیقاً اتفاق بیت قبل تکرار شده است و شاعر برای بازنمودن منظور خویش از شرایط تلاشی نکرده است در حالی که با توجه به فضای حاکم بر شعر استفاده از قراینی برای دلالت خواننده به معنای اصلی لازم می نماید .
کرانه های ابد بر تو ...
استفاده از حرف اضافه ی بر برای روی گردان دارای اشکال دستوری ست چرا که این ترکیب با حرف اضافه از معنای کاملی می یابد .
دچار یزدان است ... واضح است که هر کلمه دارای پیشینه ای است که در گذر زمان در ذهن خواننده بار معنایی مثبت یا منفی دارد و “دچار “ نیز از این قاعده مستثنی نیست و بر اساس نوع استفاده می توان آن را دارای بار معنایی منفی نامید و بر همین اساس به کار گرفتن ترکیب دچار یزدان نمی تواند منظور شاعر را به تمامی برساند چرا که این ترکیب در اولین نگاه خواننده به دچار شدن به بیماری ، دچار شدن به مشکلات و ... نزدیک تر است در حالی که منظور شاعر کاملاً مثبت است ولی نوع ترکیب سازی معنای اصلی را از نظر خارج می کند .
سرور و بهجت و شادی ...
به کار بردن همزمان سه کلمه که می توانند مترادف هم باشند توجیه خاصی ندارد چرا که هر سه کلمه مخاطب را به یک مفهوم می رسانند در حالی که یکی از آن ها نیز می توانست همین کار را انجام دهد و درست در این‌گونه موارد است که دلیل تاکید بر انتخاب بهترین کلمه در غزل که قابل تعویض یا جایگزینی نباشد ، مشخص می شود.
حرف آخر اما بازگویی این نکات به هیچ روی دلیلی بر انکار توانایی های شاعر و قلم قابل وی ، نمی باشد .

قلم تان پر از حکایت خورشید ...