کافکا

سلام

و

اگر کسی بگوید این نوع شعر گفتن را دوست ندارد ، اکر کسی بگوید حماسه و احساس خفته در این هزیان سرود ها ، به هیجان اش نمی آورد ، اگر کسی از زنجیره ی متوالی تصاویر و ضربه های چپ و راست شاعر این شعر ادعای سلامت بکند ، و اگر ... ، به گمان من باید در فهم اش از هنر شک کرد ...
چندی ست به واسطه ی نقدی که هادی محمدی در پای یکی از درهم نوشته های ام گذاشته بود با این قلم آشنا شدم و همواره دنبال اش کرده ام در خفا و سکوت اما این بار دیگر نشد که در سکوت این شعر را زندگی کنم پس به ناچار نوشتم تا به کتابت و سندیت بر یافتن شاعری که شعر محض می گوید شهادت دهم ...
اما این بار قصدم نقد این شعر خاص یا عوامل صلابت اش و دلایل شماتت اش نیست بلکه گلایه ای دارم از شاعر و شاید این گلایه باید در خفا نوشته می آمد ولی وقتی شعری این چنین برّنده است و عیان بی گمان باید در پای اش به آشکارا سخن گفت ؛ البته باید بگویم شاید تفاوت دیدگاه است و سلیقه و ادراک آن چه می گویم :
برای من شعر یک وادی مقدس است طور است برای موسی و حرا برای محمد ، هر گاه که قصد ورود دارم در این وادی نعلین از پا بر می کنم و خاضعانه وارد می شوم و خاکسار و واژه های ام حتی در تندترین بزنگاه ها یا عاشقانه ترین میعاد ها ، حریم ساحت این وادی مقدس را جریحه دار نمی کنند و به هر نحوی که می شود رعایت ادب می کنم حتی اگر شده باشد واژه را دو پاره می کنم و پنهان در میان دیگر واژه ها ( جنِّ بو نداده ی دهآت ما ) وقتی که بغض بسیار دارم ولی باز هم تقدس این ساحت را آسیبی نمی زنم و لاریب فیه این کار را از سوی هیچ شاعری حتی مولانا و سعدی هم نمی پسندم و ارزش شعر به یک باره در چشم ام سقوط می کند بورس وار ...
اگر چه در این شعر هادی به زیبایی در بسیاری موارد با یک پیچیدگی شاعرانه این مقوله را رعایت می کند اما گاهی نیز به عمد آن را می شکند و شاید آن چه من می گویم از نظر بسیاری قید باشد بر پای شعر ولی اعتقاد قلبی دارم که هر چه قیود بیرونی بیشتر باشند شعری که زاده می شود محض تر است و ناب تر و بنا بر گواهی تاریخ می گویم که در ترکتازی ها و عرب نوازی های ابتدایی ، شاهنامه زاده می شود و در مغول بازی ها و بازار کفر و تکفیر و داغ و درفش حافظ اوج می گیرد و در سال شوم کودتا اخوان و شاملو آبدیده می شوند پس هر چه قیود بیرونی بیشتر شاعر با صلابت تر و زیرک تر و بی گمان این قید رعایت ساحت الهه ی شعر ، مقدس ترین قیدی ست که می شناسم همان گونه که صحن و سرای شعر اولین و آخرین ساحت موجود است برای داشتن تقدس و باقی همه بر پای ریا و محکوم به باد فنا ...

حرف آخر هم سپاس از شاعر است برای انتشار چنین شعری که فولاد آبدیده را پهلو می زند و تیزی زنجانی را خجالت می دهد و نیز گشودن پنجره ی نقد ...

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین

گمان بردم اولین نفری باشم که کام خود روا میکند با خواندن این اثر و نوشتن پنجره ای سبز پای آن.
"سلمان مولایی" عزیز زودتر از من دست به قلم شدند و از ایشان بسیار سپاسگزارم.
شاید نام کمین بعنوان یک بازدید کننده، پای هیچکدام از آثار "هادی محمدی" درج نشده باشد. اما چند وقتیست که این پروفایل را دنبال می کنم و اشعار این عزیز را میخوانم.(درست از زمان چهارپاره ی رفتن تو)
امروز هم "کافکا" را خواندم. چنان به وجد آمدم که دلم میخواست همان لحظه ای که میخوانم - با آنکه مجالم نبود - بنویسم. کمی تامل کردم، دوباره سری به پروفایل "هادی محمدی" زدم و مروری کردم بر چند اثر اخیرش.
دفاتری ندارد. دیوانِ درهمی دارد که می توان کلیات سروده هایش را در آن تورق کرد.
و این چهارپاره ی دلربا اگر چه "بعدِ نُشخوارِ سارقانِ غزل" رقم میخورد اما به زعم کمین و به تعبیری پی سروده ی همان چهارپاره ی ممیزی است که بر همان وزنِ عروضی آمده تا امروز روی کاغذ زاییده شود.
لذت کشف زیبایی های این چهارپاره را به عهده ی مخاطبین ارجمند آن وا می نهم چرا که دلم نمیخواهد با نوشتن مطلبی، مسیری برای ذهن مخاطب باز شود. حتی نمیخواهم به واژه یا اصطلاحی مثل "پسامدرن" یا "مدرن" اشاره کنم که به زعم کمین این اثر زبان به روزی دارد و در قالب نه چندان کهنه ی چهارپاره خوش نشسته است که این برجستگی را باید مرهون ذوق و ذکاوت سراینده دانست که با انتخاب قالب و ایضا انتخاب بحر سرایش(خفیف) و انتخاب وزنی که اصطلاحا خوراک اینگونه مضامین است، به هنرنمایی می پردازد و شاهکاری چنین خلق میکند.
سخن کوتاه میکنم و با این اشاره که در وزن سروده هیچ شکستی رخ نداده جز یک هجای کوتاه اضافه در مصرع "خواستند تا جدا کنند از من"
(حرف "دال" در واژه ی "خواستند")
که البته در بین آن همه لطافت و زیبایی گم است و این نکته صرفا جهت اطلاع دوستداران علم عروض به اشارت رفت.
علاوه بر مصرعی که در پی نوشت مرقوم فرموده اند، مصرع دومی نیز بر همان وزن موجود است؛
"بعدِ نُشخوارِ سارقانِ غزل"
و
"توی دنیای عاشقانِ سَگی"
این دو مصراع بر وزن: "فاعلاتن مفاعلن فَعَلُن" سروده شده اند. و دیگر مصاریع بر وزن: "فاعلاتن مفاعلن فَع لُن"
شاعر بدرستی از اختیارات خود بهره گرفته است که البته حساسیت و انضباط شاعر در پی نوشت نشان می دهد که تمایلی به استفاده از اختیارات خود ندارد و مایل است اثر خود را از هر حیث منظم و مرتب تقدیم مخاطبین خود کند و یا شاید به رخ مخاطبی خاص بکشد...!
شاعر خوش ذوقِ این اثر و نیز مخاطبین آن را به ایزد منان می سپارم.

با احترام
ابراهیم هداوند
۵/مهر/۱۳۹۹

من شعر را مسخ یافتم ( هرچند مسخ،خودش اثری از کافکاست که صادق خانِ هدایت آن را ترجمه نموده و به فارسی بازگردانده است)

یک شبی شعردر جنون آمد
با خودش مُهره ازبدن برداشت
تا که او را فروکشم در خود
مُردِه ای ، از تنم کفن برداشت
بعدِ نُشخوارِ سارقانِ غزل
روی کاغذ عَروض زاییدم




در بعضی از علوم و میان برخی دانشمندان و ادبا، بحثی داریم با موضوعیتِ تَناسُخ.
نوعی از آن، به مَسخ مشهور است
مسخ در افسانه‌ها به تغییر شکل و امتزاجِ افراد و اجسام از شکل اولیه به شکلی دون تر گفته می‌شود.( رویِ کاغذِ عروض،زاییدم)
به اشاراتِ کلامِ خداوند احتمالا سوره بقره و غیره، در امت‌های پیشین مسخ صورت پذیرفته‌است و گروهی از گناهکاران به صورت میمون و خوک درآمده اند.
در این مسخ و به طور اعم تناسخ،همواره بین شعرا نیز گفتگوها و سرایشاتی صورت پذیرفته است.
مثلا چند بیت از خیامِ بزرگ،خود گویایِ این مقال است
آنجا که میگوید:

ای رفته و باز آمده بل هم گشته
نامت ز میان نام ها گم گشته

ناخن همه جمع گشته و سم گشته
ریشت ز عقب در آمده ، دم گشته

و یا شعر دیگری از خیام که آورده:

این کوزه چو من عاشق زاری بوده است
در بند سر زلف نگاری بوده‌ست

این دسته که بر گردن او می‌بینی
دستی‌ست که برگردن یاری بوده‌ست

معنایش این است که همین کوزه که میبینید.گِل و وجودش از تکه هایِ شمایل یار و دلبری پدیدار گشته است
این دسته اش، دست یاری است که قبلا در گردنِ معشوقش آویزان بوده است
پیشتر آورده که،همین کوزه بِسان من عاشقِ دلسوخته
و درگیر و اسیرِ گیسویِ سَروی زیبا بوده

اینان معتقدند که پس از مرگمان،روح و جسدمان تماما از بین نمیرود و محو نمیگردد بلکه پس از تجزیه، در حالات و صورتهایِ اشیا و حیوانات و سایر موجودات متبلور و بارز گشته و بازمیگردد. برای همین است که خیام کوزه را به باور و یقینش،یار میپندارد و برایش قصه یِ باورمندی میسراید



این نِدایی که در گلو نُت شد
زخمِ دَندانه های کَفتار است


پیش از آنکه خوانده شویم،خوانده شده ایم
با بینِ ندا و گلو و نت و زخم و دندان و از قضا کفتار،تناسبِ واژگانی.


کرمهایی که در بَدن دارم
عاشقانِ مریض دیروزَند

مسخیست که پیشتر و پیشتر،سرِ هر بندی ظهور کرده

این کِرمهایِ لاکِردار
عاشقانِ غریبِ دیروزَند

دیروز،گذشته ( مَنِ وجودی) ... حال،اینک ( مسخی اند و زندگانی نو اَم، گاه در روده یِ داروَگ بودَست و گاه بر خوکِ خودارضا)

این دسته که بر گردنِ او میبنی
دستیست که بر گردنِ یاری بودَست

در شمایلِ شکیلِ شعورِ شعر و شبآهنگِ کوزه و کوزه گر و وامق و عذرایی.


_________

و شهری اَم
شلوغ و کور
راهم تحدیدِ عبورِ مَلَخیست
که آشیانِ مورچه را به نشانه ای
هنوز هی سَرَک میکِشد به خویش
مسخ شده بودم
بر
گهواره یِ عاری از طفلِ سرآسیمه
عُقِ شیرِ نخست و سیبِ تلخِ سُرخیِ گونه
تو محکومی
به
گویی یا که دستی
و
ناگَه دُمِ پشمینِ مترسک
رویِ جالیزی
سگی
یا مانکنِ پیری که چشمانِ دُرُشتش را به سویِ
سایه می انداخت
به پنداری میانِ زالْ سالِ پیر میبودم
گُم شده،مابینِ فصلِ سردِ روشنگر
بهارِ خاطراتِ خفته یِ جنگِ مصیبتگَر
مَن هستم گور گیرِ بی سرانجامِ شبِ وحشت
رُخَم رَخشی درخشان
لیک
آه
گَر جنگِ برادر مرز بشناسد
تنورِ گرم و گیرایِ پشوتَن را
پگاهان، پُشتوارِ قرن و برق از پیر میپرسی؟
همین است ابتدایِ دوستیِ گرگ
و
ظهورِ پَرده یِ پَستِ دِگَردیسی


_____________________________

شعر و متن_ عیسی نصراللهی

* نکته اینکه، خودارضا_ به تلمیحِ ذهنی من را کشانید
که از گفتنش خودداری نمودم! امیدوارم خالق و خوانندگان به آن پی نبرده باشند