خفقان

سلام
می‌خواهم در مورد شعر اجتماعی صحبت کنم و اینکه قانونی نانوشته هست که شعر اجتماعی را شعری تلخ ، گزنده و مایوس و طلبکار بدانیم . در واقع بحث اول اینست آیا اساسا شعر موظف است در قبال جامعه یا هیچ تعهدی ندارد ؟؟
خوب عده ای هستند که هنر را در قبال جامعه صاحب مسئولیت میدانند و شاعر شریف ما هم از آندسته است . در شعر اجتماعی بستگی دارد که شاعر از چه تکنیکها و صور خیالی استفاده کند تا بار تاثیر شعر را افزایش دهد ؟ اول اینکه باید دید چه جامعه ای مد نظر شاعرست ؟ آیا جامعه بی سواد است یا باسواد ؟ درد جامعه اقتصادی است یا درد فلسفی دارد ؟ آیا مشکل در طبقه متوسط یا طبقه فقیر و آسیب پذیر است ؟ آیا جامعه در حال جنگ است یا در زمان صلح ؟ همه اینها مد نظر شاعر باید قرار بگیرد

اما شعر :

در خط اول بین دامان و خفقان نتوانستم ارتباط معقولی پیدا کنم بین گلوی شاعر و گلوی شهر هم قادر به ایجاد ارتباط نشدم


" دامانم آلوده به خفقان شد
از همان روز که گلویم .... ""



اما در ادامه به نظرم شاعر در نشان دادن یک زن تن فروش اتوبانی و مضیق هایی که در آن گرفتار بوده ، موفق نشان داده :

"چشمانم فراموش کرد
لحظه های عریان شادی اش را
و دستانم به جاده ای چنگ زد 
که دیدگانش را به عابر متمول دیروز
فروخته بود ...""



شعر در واقع مثل دوربینی است در دست یک کارگردان مستند ساز . که دارد مدام از روی افراد رد می شود که در یک بازار نامرد مشغول فروختن کالای شان هستند .
بازیگران اصلی این شعر به روایت شاعر به نوعی ناگزیر هستند :

انتهای مسیر
بادبادکی بدون نخ
میان دستان نامرئی کودکی زخمی
پروازش را به دودهای ممتد و مسکوت
فروخته بود ...
آن طرف تر
زنی ...


تا به اینجا برسد که حتی خود زندگی هم در حال خودفروشی است و همه‌چیز به تاراج و غارت رفته :

"
اینجا 
مردن در غلیان است 
زندگی 
روزه‌ی سکوت گرفته و خودش را
به درد های امروز
فروخته است ...""

نکته ای که باید در باب شعر گفت شعر در فضا سازی ، انتقال مفهوم و لحن شکایت و گلایه و میزان حس سرخوردگی اجتماعی موفق بوده است . اما چیزی که به شعر ضربه زده جای خالی صورخیال در این شعر است به طوری که شاعر می‌توانست زن ، بادبادک ، و پیرمرد را با کمک تشبیهات زیباتر و شاعرانه معرفی کند

مثلا :

زنی که چشمانش فلان بود
پیرمردی که دستهایش ...
کودکی ...


و در مورد شاعر جوان این شعر که اتفاقا از خطه ی واژه خیز شیراز است ، باید عرض کنم حقیقتا انسان شریفی ست و اینقدر خوب است که آدم خجالت میکشد بد باشد ..

تشکر میکنم از حوصله ی دوستان

شعر با آرایه ی مجاز شروع شده است.
از همان روز که گلویم به گلویِ شهر رسید
شهر در اینجا مجاز از مردم شهر است ( صدایش به صدایِ مردم شهر رسید)

این شهر و مجاز، من را به یادِ شعر زیبایِ حماسه یِ چهارده ساله یِ محمدرضا عبدالملکیان می اندازد ( با افتراقِ شعری و محتوایی)

آنجا که میگوید:

 و اینک / با شانه های شهر / برایم بازش آورده بودند.       شهر در این بخش،شهر باز هم مجاز از مردم است
تشیعی رویِ شانه هایِ مردمِ شهر


چشمانم فراموش کرد... دو آرایه یِ زیبایِ دیگر:
یکی تشخیص و دیگری حس آمیزی

مابقیِ سروده:
درد است و آلامی بی پیکر که نه اجتماع، بلکه آفرینش را به سخره و به سؤال میبرد
کجایِ این قافله یِ ماندن هستی که
وقتی دستانِ خالیِ شرم را به کودکم نشان دادم
گریست
اشک هم بهایش را به پینه یِ دستانِ خدا می آویخت

مدتیست شعری به این زیبایی نخوانده بودم.