تیجغاز
سازنه سازت بزه که سوز ساز تو خوشه
صدای سازت غم داره ولی غمان موکوشه
میخوام ورت حرفی بوام ا او زمان قدیما
شاید بمونه ای مثل د ذن هوش مردما
رسم و رسوم او موقه ایا ایما داره میره
چراغش پلته میزنه هر شوگارو هر ایواره
مونه دای د دهاتمو هزار تا حرف هزار تا راز
هزار تا قصه منسه د مین دشت تیجغاز
سازنه سازت بزه که سوز ساز تو خوشه
صدای سازت غم داره ولی غمان موکوشه
صدای خنن کسی ا کو و ا کویر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
چول شده و خراب شده خشت گلای او بنا
حمومی بی مله دامو یه برجه بی مله بالا
یه کیچه ی بلنیه مویین که او شاکیچشه
هرکه بخوا هرجا بره بایس ا اونجه رد بشه
عسکشون و قیافشو د مینه ذنم میپیچه
چه آمایی که رد شدن ا خاک و خل او کیچه
د یاد ویرم نمونه خیلی بی ین خیلی کسا
یکی مثه قمرتاج و یکی مثه کله فتا
دکتر کجو بی او موقه یه دکتر و کل ولات
قابله نیوی او موقع یه قابله کل دهات
مدیون مش قمرتاجه هر که سر زا مونسه
مدیون کله فتا و هر ک که دسش اشکسه
داد میزنه ای زنیی که روزگار پیر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
آش رو چراغ قل مزنه پلته شوربا یا ترخینه
چه بو بلنگ خویی داشت وقت نوهار مین خونه
هر چه مپختن و خدا مزه و طم جو مدا
گرده شاته دوواره پز یا که نونه کوله ولا
معنی ای حرف منه این نسل نمنه که شیه
کل زنده ایمو فقط یه تاپو و یه بقیه
آرد واره دهاتمو یکی هنی یا تنیره
ننه کشور و ناونش هیچ وخ ایا مو نمیره
آتش تنیر ورا بو عطر نون خمیر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
هر سال ورا عید خوش بی ین همش فقط بخن بخن
عیدونه و هم مدان و جمع موشودن د سر بن
بن علینه موسن وا دس واییل اوگاری
ترمغ بازی مکردنو کشتی و سلار سواری
رسم قشنگی داشتن د عید مخصوصا سیزه بدر
زنا مکردن حکومت او اوادی مردان در
همه چی مو چواشه شد او د سر بن بن اوما
وجا ایکه جلو بریم داریم میریم دوما دوما
وا دی دم نفت کوره چشمه و روخونه مو مرد
کوره آجرپزی او ما سر سرینان خورد
هفت سین دارن مچنن د سین سفره سیر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
وا خنشو وا نازشو دل موردن ا جوونا
دخترایی که مرفتن رخت بشورن د لوجونا
خاطرات خوشی داره او جو و او کیچه باغا
خیلی حرف د دلش داره ایه یه روز و زو بیا
هف شو عروسی داشتن و چوپی و رقشو و ا
د یه کاسه دو نفری اوگوشت مدان صل علا
صدای ساز و دل خوشه یکی داره شعر موخونه
داماد رو تخت قلا اوسا عزیز قنج موکنه
ترقه بازی ورا و صدای تق و تیر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
چی مثه برق و باد میره عمر مو و بنی بنه
خراب و ویروونه شده قله ی اس سلطنه
تپه غلم تپه بالا کو شا و کو امیرشو
تاریخاتی هزار ساله هر کوم منه د زیرشو
سولاخ سولاخ و چول شده تا زیر تپه زمینش
خاکشه توربه کشی ین که گنج بجورن د مینش
ا ماس بنی و شور تپه حرفی نمویم مه دیه
تموم ای زیر خاکیا ثروت ای دهات بیه
د زیر خاکن همشو مرگ ور شا و میر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
-----------
فرقی نداشت ور ایما مله بالا مله دامو
هر کسی که رد مشودا مگفیم که سلام آمو
همه دارن کار مکنن د شاپوراد و دیمه زار
بایس نت کاری کنن که کورپه نشه کشت و کار
اسپار مکردن زمینه همیشه سر کارشو
گنم چی ین انگیر چی ین تموم کار بارشو
ا کار و بار او موقه یه چی مویم یه چی مویی
رزمات ممن هر کی که مید او چا مراد میلویی
زنا دارن چاشت میارن ترلبا وا پنیر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
مونه دای د دهاتمو هزار تا حرف هزار تا راز
هزار تا قصه منسه د مین دشت تیجغاز
سازنه سازت بزه که سوز ساز تو خوشه
صدای سازت غم داره ولی غمان موکوشه
صدای خنن کسی ا کو و ا کویر میا
ساز مزنه کرم علی صدای ساز او دیر میا
محمدرضا ملکی – باتیس 01/06/ 98
برگردان بعضی از اصطلاحات و واژه‌های شعرمحلی تیجغاز
كرملي : شخص معروفي كه نوازنده چيره دستي بود
چراغش پلته مزنه : نورش بي فروغ و خاموش مي شود
چول شده : ويران شده
مله : محله
ياد ويرم : خاطرم ، حضور ذهن
قمر تاج : قابله اي كه بسيار محترم بود و تقريبا براي تمام بچه هاي روستاي او قابله بوده
كل فتا : شكسته بندي كه كل منطقه ملاير به او مراجعه مي كردند
پلته ،شوربا ، ترخينه : انواع غذاها
بو بلنگ : بوي پيچيده شده در محيط
دوواره پز ، كوله ولا : انواع نان كه در پخت با هم فرق داشتند
تاپو : محفظه اي براي نكهداري گندم و جو كه معمولا از گل ساخته مي شد
بُقيه : محفظه اي كه نان را نگهداري ميكردند
كه معمولا داخل ديوار و از جنس خود ديوار و در يك محيط خنك بود
ننه كشور : مادر بزرگ مادري من كه براي نان پختن مثل تمام مادر بزرگها زحمت مي كشيد
ناون : وسيله اي براي نان پختن
سربن :مكاني كه رودخانه اي پر اب داشت و مردم براي جشن نوروز انجا جمع مي شدند
به "سربن " "بنه علي" هم مي گفتند
سلار سوواري :بازي ها و سرگرمي ان روزگار
حكومت زنا : در سيزده بدر به روايات تاريخي متعدد تنها جايي بود كه اين رسم برگزار مي شده و در روز سيزده بدر زنها حكومت مي كرده اند و كل روستا از مرد خالي مي شده است
اين اقدام احتمالا به خاطر اين بوده كه زنها راحت به رقص و پايكوبي بپردازند
چوواشه : برعكس شده
دوما دوما : عقب عقب
لوجونا : لب جو
اس سلطنه : اسد سلطنه كه ارباب ار روستا و روستاهاي اطراف بوده كه يك عمارت و قلعه بزرگ هم منسوب به اوست
تپه غلم - تپه بالا - ماس بندي - شور تپه همه از تپه هاي معروف كه قدمت بعضي از انها به دوره مادها مي رسد
ترلبا : غذاي شيرين و خوشمزه ، حلوا
چا مراد ميلويي : چاهي كه توسط پدرم حفر شده بود و بصورت حيرت اوري بزرگ بود و در حفر ان مشقت كشيده بود
تخت قلا : تخت در حياط خانه قلا : حياط خانه
قنج : داماد قنج كردن يك رسم در ان جاست
به اين صورت كه داماد را روي تختي در حياط خانه مي نشانند و همه دور ان تخت رقص و شادي مي كنند و يكي از بزرگان ان محل كه سليقه خوبي هم داشته باشد (كه در اينجا شخصي به نام " اوسا عزيز "اين كار را مي كرده است )
كت و شلوار و لباس داماد را كه از طرف خانواده عروس امده تن داماد ميكند
داما قنج كردن
نت کاری : اماده کردن زمين براي كشت گندم و جو را كه با مرز بندي و ابياري زمين و تحم پاشيدن همراه است را
نته كاري ميگويند
كورپه : واژه اي كه براي كشت وكاري استفاده مي شود كه دير كاشته شود
و محصول به خاطر دير كاشته شدن از دست برود
اسپار : زمين را با بيل دستي به هم زدن و اماده ي كشت كردن
مترادف كلمه شخم زدن است كه شخم زدن با دستگاه انجام مي شود و
اسپار با بيل دستي
رزمات: متعجب ماندن ، حيرت زده شدن
ارسال پیام خصوصی
علی نظری سرمازه
مهرداد مانا
محمد شریف صادقی
وحید سلیمی بنی
جالب و زیبا بود