من هم گریه کردم

یا لطیف ارحم عبدک الضعیف


وَلَا يَحۡزُنكَ قَوۡلُهُمۡۘ إِنَّ ٱلۡعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًاۚ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ

(گفتار آنان تو را غمگين نسازد؛ زيرا عزّت يكسره از آنِ خداست، اوست كه شنواى داناست. یونس ۶۵)


سپاس خدای را که فرصتی دوباره داد تا در دانشگاه شعر ناب نقدی بنویسم.

شعری پیش رو داریم از بانو کاسیانی گرامی که
ان شاء الله چند سطری در خصوص آن خواهم نوشت.



🔵 نشانه شناسی در شعر

یکی از شگرد های شاعران کاربلد خصوصا در اشعار آوانگارد پاشیدن تخم نشانه در شعر است که این نشانه از جزء به کل و گاهی از کل به جزء در دوران است.
در این شعر کاری که شاعر انجام داده و محور قرار دادن زن در کل و گریه در جزء ذهن مخاطب را در اصطلاح علمی Defragment کرده و همه ی برداشت های مخاطب را در یک راستا و یک خط قرار داده است.

شاعر با استفاده از یک موقعیت ساده ی انسانی
(زن و گریه) به مدد ترکیبات بی بدیل ابداعی
توانسته به بهترین نحو شعر را جلو ببرد
ترکیباتی از قبیل : لباس زخمی انکار، سلام هیز ریاکار، اختلاس مرگ عاطفه، ارتفاع کینه، طلوع شهر زن آزار، درد خودآوار، باور بی بار، التماس صبر و مسکّن، غزل زار

همه ی این ترکیبات هرکدام تجسم آبستره ی یک موقعیت ذهنی انسانی است که گاه با چاشنی تتابع اضافات درست توانسته رسالت خود را درشعر انجام دهد.

تصاویر آنقدر واقعی است که ساخته ی ذهن، ارجاع آن به بیرون از زبان در نهایت به ارجاع به یک تخیل انجامیده است.
راوی و شاعر در این شعر در آن واحد هم سوژه است هم ابژه و همین امر باعث می‌شود شعر به سمت هذیان گویی نرود.


🔵 توازن در شعر

یکی از شاخصه های اصلی در هر شعر وجود توازن میان (زبان، ایماژ، نماد و موسیقی) است که در غزل این شاخصه ها بیشتر از هر قالبی مهم است
در این شعر شاعر توانسته با موسیقی شعر که پدید آورنده ی اصلی آنها ردیف ها و قوافی درست هستند ارتباط جانداری بین سایر مولفه های فوق الذکر برقرار کند.
این توازن با انتخاب وزن درست عروضی

مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن

_ _ل / _ ل _ل/ ل _ _ ل / _ل _

مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف

در این غزل به اوج خود رسیده است

و معنی با محتوا کاملا منطبق است. شاعر توانسته مرکزیت و فونداسیون خلاقیت خود را در یک قالب محدود و قفس وار به نمایش بگذارد.


🔵 فرماسیون های اجتماعی در شعر


دیگر شاخصه ی تاثیر گذار در اشعار خصوصا شعر آوانگارد، مدرن، پسامدرن فرماسیون های اجتماعی است. دراین شعر کلمه ی (زن) اشاره به ساختار اجتماعی قشری دارد که معمولا بیشترین آسیب را از جامعه می پذیرد.
شاعر با خلق ابیاتی مانند

هم زیرِ پای ظلم لگدکوب شد هم انگ
همراهِ دردهای خودآوار گریه کرد

و یا

تنها نه آن غروب که شأن‌اش به غم نشست
با هر طلوعِ شهرِ زن‌آزار گریه کرد


توانسته رسالت اجتماعی خود را به صورت متعادل بیان کند بدون اینکه وارد مقوله ی افراطی فمنیسم شود.

شاعر این غزل با ژست ها و شگرد های زبانی همراه با عینیت گرایی مضمونی توانسته با قاعده ی هوپیتال برای رفع ابهام سوژه های تعریف نشده وارد کار شود و برخی مسائل زنانه را که نمی‌شود در شعر نوشت چراغ خاموش رد کند و وارد دنیای پورنوگرافی نشود.



🔵 تغییرات استاتیکی در شعر

دیگر پارامتری که در این غزل زیبا نظرم را جلب کرد
توانایی شاعر در تغییرات استاتیکی و انتخاب قوافی و ردیف خوش آهنگ و حزن رمانتیک و صور خیال زنده و شور انگیز بود.
هرچند این غزل از استاتیک به داینامیک و برعکس در رفت و آمد است اما وجود پارامتر های فوق الذکر به درستی این انتقال را رقم زده است
این شعر قطعا دارای طرح یا پلات است که با هوشیاری شاعر توانسته از بیت مطلع تا مقطع استواری خود را حفظ کند.
این امر مدیون ترنّم موسیقایی، قافیه های درونی، رقص واژگان، طنینِ آواها و نواها است
هرچند هر روزه روز شاهد این هستیم که عده ای به اصطلاح منتقد که سواد چندانی هم ندارند با به کار بردن چندین اصطلاح دهن پر کن برای اشعار نقادی می‌کنند و این در حالی است که خود نگارنده از ساختار ادبیات فارسی بی اطلاع است و صرفا مشتی مطالب به درد نخور تحویل مخاطب می‌دهد


گفتنی در این شعر زیاد است اما با توجه به اینکه حوصله ی مخاطب برای اطناب سازگاری ندارد تا اینجا بسنده میکنم.

یا حسین بن علی
سید هادی محمدی