سایت شعرناب محیطی صمیمی و ادبی برای شاعران جوان و معاصر - نقد شعر- ویراستاری شعر - فروش شعر و ترانه اشعار خود را با هزاران شاعر به اشتراک بگذارید

منو کاربری


عضویت در شعرناب
درخواست رمز جدید

معرفی شاعران معاصر

انتشار ویژه ناب

♪♫ صدای شاعران ♪♫

پر نشاط ترین اشعار

حمایت از شعرناب

شعرناب

با قرار دادن کد زير در سايت و يا وبلاگ خود از شعر ناب حمايت نمایید.

کانال تلگرام شعرناب

تقویم روز

يکشنبه 27 آبان 1403
    16 جمادى الأولى 1446
      Sunday 17 Nov 2024
        مقام معظم رهبری سید علی خامنه ای و انقلاب مردمی و جمهوری اسلامی ایران خط قرمز ماست. اری اینجا سایت ادبی شعرناب است مقدمتان گلباران..

        يکشنبه ۲۷ آبان

        پست های وبلاگ

        شعرناب
        قافیه و عروض درس هشتم
        ارسال شده توسط

        سیده نفس احمدی

         در تاریخ : دوشنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۲ ۰۳:۵۱
        موضوع: آزاد | تعداد بازدید : ۱۰۲۰ | نظرات : ۱۱
                                                        به نام یزدان مهر
         
         
        اختیارات  وزنی : منظور شاعر می تواند تغییراتی جزئی در وزن ایجاد کند.
         
        اختیارات وزنی چهار نوع است :
         
        1- بلند بودن هجای پایان مصراع یعنی اگر در پایان مصراع هجای کوتاه یا کشیده باشد آن را بلند حساب می کنیم .مانند :
        ای نام تو بهترین سر آغاز /بی نام تو نامه کی کنم باز (نظامی )
         
        ای     نا      مِ     تُ    بِه     تَ    ری     س    را     غاز (هجای آخر کشیده است بلند حساب می کنند)
         
         
        بی      نا    م     ت  نا        م     کی    ک     نم      باز(هجای آخر کشیده است بلند حساب می شود )
         
         
        2-  به کار بردن رکن " فاعلاتن "   ( - u -  -)به جای " فعلاتن "(uu-  - )در آغاز مصراع :ولی نمی توان فاعلاتن را به فعلاتن تغییر داد .مانند :
         
        چه سبب سوی خراسان شدنم نگذارند /عندلیبم به گلستان  شدنم نگذارند (خاقانی )
         
        چ     س    بب    سو    ی    خ     را    سا    ش    د    نم    نگ     ذا     رند
         
         
        عن  د      لی    بم      ب   گ    لِ ِ     تا      ش    د   نم     نگ     ذا     رند
         
        در رکن اول مصراع دوم به جای فعلاتن از رکن فاعلاتن استفاده شده است (اختیار وزنی )
         
         
        3- ابدال : یعنی می توان به جای دو هجا ی کوتاه (uu) میان یک مصراع یک هجای بلند (-) آورد مثلا به جای فعلن (uu-)از فع لن (- - ) استفاده کرد.
         
        مانند :تو چنین خانه کن و دل شکن ای باد خزان  /  گر خود انصاف کنی مستحق نفرینی (شهریار )
         
        ت   چ   نی   خا     ن   ک  ن   دل    ش   ک   نی   با   د   خ   زا
        گر   خ    دن   صا   ف   ک  نی  مس   ت   ح    ق ِ   نف   ری    نی 
         
        ت (کوتاه ).......گر(بلند) ...............با         د        خ    زا
                                                                 u       u
                                                      نف          ری -         نی
         
        توجه :  اختیار شاعری ابدال در دو هجای   ماقبل آخر  بسیار رایج است اما کاربرد موارد دیگر آن کم تر است مانند  مفتعلن / فعلاتن / مستفعل  که به جای این ارکان می توان مفعولن بیاید .
         
         
         
        4- قلب :یعنی بنابر ضرورت می توان یک هجای بلند و یک هجای کوتاه کنار هم را جابجا کرد یعنی (-u) را به  ( u-) تغییر دادو یا بالعکس به جای ( u- )  از ( - u) بهره گرفت.
         
        مانند :از بیابان عدم  تا سر بازار وجود / به تلاش کفنی آمده عریانی چند ( صائب )
                از    ب  یا   با  ن   ع  دم  تا  س  ر  با    زا   ر  و   جود
             ب     ت  لا   شِ ک ف نی  آ     م   د  عر  یا   نی     چند
         از -
        ب کوتاه
        با بلند
        ش کوتاه
        ر کوتاه
        و کوتاه....دوتاه کوتاه که زیر آن ها ( نی) بلند است .
         
        موارد زیر در بیت بالا دیده می شود :
         
        -آوردن فاعلاتن به جای فعلاتن در آغاز مصراع (وزنی )
        -بلند بودن هجای پایانی مصراع اول (وزنی )
        -بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه کسره ی اضافه در هجای چهارم مصراع دوم ( زبانی تغییر کمیت مصوت ها )
        -استفاده از یک هجای بلند به جای دو هجای کوتاه سیزدهم و چهاردهم مصراع دوم ( وزنی ابدال )
        -بلند بودن هجای پایانی مصراع دوم (وزنی ).
         
        *برای تقطیع شعر با اختیارات شاعری  دو راه وجود دارد 1- استفاده از گوش 2- مقایسه هجاهای دو مصراع یک شعر.
         
        1- استفاده از گوش : مثال (دل من ) را اگر به صورت عادی تلفظ کنیم تقطیع هجایی آن (u u -) . اما اگر هجای دوم را کشیده تر   تلفظ کنیم تقطیع هجایی آن (u- - ) می شود .
         
         
        2- lمقایسه ی هجاهای دو مصراع یک شعر :میدانیم که ترتیب و تعداد هجاهای کوتاه و بلند یک مصراع شعر در تمام مصراع های دیگر عینا رعایت می شود حال اگر یک یا چند هجا ی مصراعی با معادل هایش در مصراع های دیگر مطابقت نداشته باشد باید از اختیارات شاعری برای تطبیق آن ها استفاده کرد.مثال:
         
         
        دل من همی داد گفتی گوایی / که باشد مرا روزی از تو جدایی(فرخی )
        د      ل      من     ه    می   دا     د    گف    تی  گ    وا    یی
        ک    با      شد     م    را      رو    زی    یز     ت     ج    دا    یی
        ببینید هجاهای 2و7و9 در دو مصراع با معادل هایشان یکسان نیست برای تقطیع از اختیار ات شاعری استفاده می کنیم .
        -بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه کسره ی اضافه در هجای دوم مصراع اول (زبانی )
        -کوتاه تلفظ کردن مصوت بلند (ی)در هجای هفتم مصراع دوم ( زبانی )
        -بلند تلفظ کردن مصوت کوتاه چایان کلمه ی (تو ) در هجای نهم مصراع دوم (زبانی ).
         
         
        **********************************
         
        تمرین
        بیت های زیر را تقطیع کنید و نوع اختیارات آن ها را شرح دهید .
        الف)ز دست دیده و دل هر دو فریاد    /     که هر چه  دیده بیند دل کند یاد
         
        بسازم خنجری نیشش ز پولاد            /   زنم بر دیده تا دل گردد آزاد ( باباطاهر )
         
         
        ب)بس بگردید و بگردد روزگار              /    دل به دنیا در نبندد   هوشیار (سعدی)
         
        ***********************************
         
         اگرواژه های زیر را  تقطیع کنید معادل با کدام یک از ارکان عروضی می شوند؟ مثال:
        دریا ی هستی
         در    یا   ی   هس    تی    ( مستفعلن )
         -      -    u      -         -
         
         
        *  خدایا
         
        *مرنجان
         
        *چون شبروان
         
        *هرکسی
         
        *یارِ  بد
         
        *جدایی
         
        *مرغ وحشی
         
         
        ****************  دل تان پر مهر و روحتان پاک باد .
         
         
                                                              

        ارسال پیام خصوصی اشتراک گذاری : | | | | |
        این پست با شماره ۲۸۶۲ در تاریخ دوشنبه ۲۵ آذر ۱۳۹۲ ۰۳:۵۱ در سایت شعر ناب ثبت گردید
        ۱۹ شاعر این مطلب را خوانده اند

        فرمیسک

         ،

        سیده نفس احمدی

         ،

        نادر اقبال

         ،

        خوجه خرسه(خسرو خرم آبادی)

         ،

        علی قنبری فیروزآبادی

         ،

        میثم دانایی

         ،

        آنا پورتقی

         ،

        پوریا دانش مایه

         ،

        امیر منصور جلالی

        ،

        هاشم دانش مایه(دانش)

         ،

        سمانه هروي

         ،

        محمد نوری

        ،

        علی اسماعیلی

         ،

        عباس غفاری سایه رنگ

         ،

        امین احمدزاده عطایی ( امین )

         ،

        مینا فیروز

         ،

        ایوب خسروی

         ،

        شکوفه مهدوی (بهارانه)

         ،

        بنیامین بتا

        نقد و آموزش

        جمیله عجم(بانوی واژه ها) جمیله عجم(بانوی واژه ها)
        ۳ ساعت پیش         مهرداد مانا مهرداد مانا
        ۱۳ ساعت پیش         احمدی زاده(ملحق) احمدی زاده(ملحق)
        دیروز         محمدرضا آزادبخت محمدرضا آزادبخت
        ۴ روز پیش         لیلا گماری ( مأنوس شده با قلم) لیلا گماری ( مأنوس شده با قلم)
        ۴ روز پیش         امیرحسین اصفهانی کن امیرحسین اصفهانی کن
        ۴ روز پیش         مسعود مدهوش( یامور) مسعود مدهوش( یامور)
        ۶ روز پیش

        نظرات

        مشاعره

        شاهزاده خانوم

        نرو تا حضورت خرابم کنه ااا روی شونه های تو خوابم کنه
        میر حسین سعیدی

        تا در دعایم نام تو می پیچد از اعماق جان ااا عصر ظهورت آمده ای مهدی صاحب زمان
        شاهزاده خانوم

        دوستان منع کنندم که چرا دل به تو دادم ااا باید اول به تو گفتن که چنین خوب چرایی ااا و به عمل کار برآید به سخندانی نیست
        ساسان نجفی(سراب)

        تردید مکن به وقت ظهور که حضور یار مهیا شود و به کامروایی صدهزار شود اا بداهه د
        میر حسین سعیدی

        در آبم و بی تابم تا دست تو بر آب است ااا آن دم رخ تو بر آب چونان غزلی ناب است

        کاربران اشتراک دار

        محل انتشار اشعار شاعران دارای اشتراک
        کلیه ی مطالب این سایت توسط کاربران ارسال می شود و انتشار در شعرناب مبنی بر تایید و یا رد مطالب از جانب مدیریت نیست .
        استفاده از مطالب به هر نحو با رضایت صاحب اثر و ذکر منبع بلامانع می باشد . تمام حقوق مادی و معنوی برای شعرناب محفوظ است.
        2