پست های وبلاگ

درود استاد نظری عزیز
یکی از اساتید محترم سایت در تعریف شعر آن را با آواز مقایسه میکرد
میفرمود حرف زدن میتواند ساده و آهسته باشد ، عصبانی و بلند،گلایه آمیز، درد دل و بازگویی مشکلات و احساسات غیره از این قبیل که بصورت آشکار
منظور گوینده را رک و پوست کنده یا در لفافه و غیره به مخاطب تفهیم کند
ولی آواز چه؟ چگونه اجرا میشود؟ کلام چه مشخصاتی را باید داشته باشد تا آواز خوانده شود؟ آیا تنها شجریان ، محمد اصفهانی و بقیه به اصطلاح هنرمندان تلوزیونی میتوانند آواز بخوانند؟ یا هر فردی میتواند حد اقل برای دل خودش و یا اهل و عیالش آواز بخواند؟
اگر کمترین که اصلا صدای خوبی ندارد برای نوه اش شروه خواند تا خوابش ببرد آواز خوانده یا تکلم نموده است؟
درست است که کمترین در مجالس سنتی شروه خوانی جایگاهی ندارد
ولی در فضای مجازی چه؟
این فضا پر از شروه خوان های آماتور است
مثالش آواز خوانی آقای چوپان قهرمان بدنسازی جهان در دنیای مجازی است
متاسفانه بسیاری از دوستان و تقریبا تمامی اساتید شاعر دیوانی و یا دولتی موقعیت فضای مجازی را متوجه نمیشوند
درست است که انجمن ها و سازمانهای دولتی شعر و شاعری قوانین و ضوابط خاص خود را برای شاعر خواندن و پذیرش شعرای جدید دارند
ولی دنیای مجازی از این حصار بیهوده عبور کرده
و هر کس را به اندازه توان و هنرش میپذیرد
و مهمتر اینکه هنر و فرهنگ پویاست و در حصار سلایق خاص محصور نمیشود
لذا از دوستان و اساتید درخواست میشود واقعیات دنیای مجازی را به پذیرند و از متن و نثر خوانند اشعار دیگران جدا اجتناب نمایند
چون موجب دلسردی تازه کار ها ،آماتور ها، نو آموز ها و غیره میشوند
البته تجربه ثابت کرده که تعدادی از آنها از این حربه برای جلب شعرای نوآموز و آماتور استفاده میکنند
میفرماین این شعر تو متن و نثر است
و اگر میخواهی شاعر شوی و شعر بگویی
باید به آموزش های من توجه کنی و بکار بگیری و عضو دسته و باند من بشوی
تجربه نشان داده که بسیاری از این ترفند ها سود و حاصلی نداشته
و از بین تعداد فراوان آن در این سایت وزین
تنها یک فرد توانست با این ترفند شاگرد و پیرو جمع کند و سایت شاعری تازه ای را راه اندازی نمایند
که آن سایت هم توفیق چندانی ندارد
بنابر این استاد نظری عزیز
سروده های شما شعر در قالب غزل است و احساس
به شیرینی عسل از آنها تراوش مینماید

تتبعی در غزل مه‌لای زلف
درود و عرض ادب خدمت تمامی عزیزان در سایت محترم شعر ناب و درود خدمت جناب نظری گرامی بابت چالشی که در راستای نقد و نقدپذیری ایجاد کردند.
بررسی فوق ماحصل سواد و آگاهی ناقص و اندک بنده است و قطعا مبرا از اشتباه و نقصان نیست.
برگ سبزی‌ست جهت اطاعت امر ولاغیر.
.
به قول حضرت صائب که می‌فرمایند:
یک عمر می‌توان سخن از زلف یار گفت
در بند این مباش که مضمون نمانده است
جناب نظری نیز در زلف یار غوطه‌ورند و حیات این شعر را به زلف یار گره زده‌اند . از این رو با ردیف " زلفت" انتظاری جز رویارویی با غزلی عاشقانه را نمی‌توان داشت. البته عرفا به زلف نگاهی عرفانی دارند و آنرا وسیله رسیدن به معشوق" حق تعالی" می‌دانند. در واقع در نگاه عرفانی توسل به زلف یار امری بدیهی‌ست.
اینکه چرا عارفان در اشعار حق تعالی را لیلا ترسیم می‌کنند و در حسرت و جهد برای رسیدن به آغوش اویند در تخصص بنده نیست.
منتها با شناختی که از جناب نظری دارم گمان نمی‌کنم در این شعر نگاهی عرفانی به زلف یار داشته باشند و برداشت بنده از این شعر گفتگو و رازونیاز و معاشقه‌ای زمینی‌ست نه آسمانی.
طنز زیر پوستی کلمات، وجود پررنگ تضاد، مراعات نظیر و واج‌آرایی از خصایص شعرهای جناب نظری‌ست که در بررسی بیت به بیت اشعار نمونه‌هایی از این ۴ عنصر نمادین شعر ایشان را به اختصار عرض خواهم کرد.

.

از حیث چیدمان و ساختار شعر پیش رو در قالب غزل و در وزن
مفاعیلن مفاعیلن فعولن
سروده شده.
دوستان گرامی بخوبی می‌دانند که این وزن ، وزن خاص قالب دوبیتی‌ست و هر شعری برای اینکه دوبیتی نام بگیرد حتما باید در این وزن سروده شود .
منتها اینبار جناب نظری وزن خاص دوبیتی را برای سرودن غزل انتخاب کرده‌اند ، از این رو بنده با خواندن بیت اول و استفهام وزن توقع دارم این غزل آمیخته با المانهای هویتی دوبیتی نیز باشد. یعنی روان و صمیمی و احساسی.
.
دلم دیوانه از لیلای زلفت
به هر جا رفته با شهلای زلفت
از بعد مفهوم شاعر شعر را با "از دست رفتن دل" شروع می‌کند.
حذف به قرینه‌ی معنوی فعل " است" در مصرع اول ، و وجود ترکیبات لیلای زلف و شهلای زلف که مخاطب خودش مجبور است آنها را تفسیر کند چون ارجاع مستدلی در بیت از طرف شاعر برای آن وجود ندارد می‌تواند نوعی پاشنه آشیل مطلع غزل باشد .
مطلع غزل باید بسیار قرص و محکم و تا جای ممکن بدون ایراد و نقصان‌های معنایی و کلامی باشد.
.
در بیت دوم نیز وجود " مهلای زلف" نه تنها جاده‌ی پیش رو را هموار نکرده بلکه دست‌اندازی به آن اضافه می‌کند.
در کل خواندن و تصویر سازی و مفهوم پردازی ِ این ۲ بیت یک شعرخوان حرفه‌ای را طلب می‌کند که بتواند همراه خوانش ، مفهومی نزدیک به آنچه شاعر در ذهن دارد را برای خود خلق کند و از آن لذت ببرد.
اگر مهلا را " بی‌شتاب و کند و آهسته و بدون حرکت" در نظر بگیریم ، حال ،آفرینش معنا و داستان حول ِ "دلیل بودنی که در خیال با بی‌شتابی گیسوی یار بجا آورده می‌شود " ذهنی بسیار معناگریز و شاعرانه می‌طلبد و همین پیچیدگی‌هاست که مخاطب را سر این دوراهی قرار می‌دهد ....
"باقی شعر را بخوانم یا نه"
شاعران باید دوبرابر هر چقدر وسواس دارند ، برای دوبیت اول شعرشان هزینه کنند. مخاطب امروز فرّار است! برای خواندن نمی‌آید، برای دلیل نخواندن می‌آید و ما وظیفه داریم این دلیل را از او بگیریم!!
.
وجود " در لای زلف" بیت سوم حائز اهمیت است، چراکه " در " مصداق حشو است
در واقع
غرقم می‌کند در لای زلفت
و
غرقم می‌کند لای زلفت
تفاوت معنایی ندارند پس وجود " در" بجز پر کردن وزن کارکرد دیگری ندارد و از این حیث شایان ویرایش است.
.
چه لیلایی چه شهلایی چه لایی
اسیرم کرده واویلای زلف
از آن ابیاتی‌ست که " طنز زیر پوستی" قلم شاعر در آن نمایان است و از ابیات شیرین شعر ایشان نیز هست.
اینکه شاعر در مصرع اول این به اشاره‌ای به ۳ قافیه‌ی قبلی شعر کرده شایان توجه است. در واقع وجود سه قافیه قبلی راوی ماجرا را به قافیه چهارم یعنی واویلا، رسانده .
.
روانی می‌شود روح و روانم
به تاکستان ِ در ویلای زلف
شاعر زلف یار را مانند ویلایی پر از انگور می‌بیند و احتمالا در پس ِ انگورها شرابی مهیاست و از پسِ آن شرابها جنون!
اینها تصاویری‌ست که خواننده به کمک حداقلی خود شاعر باید آنها را در ذهن بسازد. اینکه چه ارتباط و وجه تشابهی بین یک " ویلا با سر و موی یار" وجود دارد و اینکه تاکستان ِ ویلای زلف یار دقیقا کجای موهای معشوق است سوالات احتمالا مهمی‌ست که شاعر نیازی نمیبیند در مصرع اول به آنها پاسخ بدهد و البته این عدم نیاز به پاسخ تبدیل به یک فرهنگ امروزی شاعری شده و منحصر به جناب نظری نیست.
اینکه بد است یا خوب است؟
در خدمت اعتلای شعر است یا خیر؟
باعث سردرگمی مخاطب یا پرواز خیال مخاطب است؟
و چندین سوال دیگر
" بدرستی نمی‌دانم"
به همین دلیل حکمی به نفع یا علیه جناب نظری صادر نمی‌کنم🙏
.
شکوه آبشارت شور و شادی
چه انشایی شده املای زلفت
مصرع یکی از چند نمونه " واج آرایی" در شعر و کل بیت هم نمونه‌ای حداقلی از مراعات نظیر است
شور و شادی و املا و انشا
نیاز به بسط و گسترش و معناسازی توسط مخاطب، در این بیت هم به سیاق ابیات پیشین مشاهده می‌شود.
.
به اقیانوس آرام ِ تو سوگند
دلم خوابیده با لالای زلفت
اینکه چگونه یک دل دیوانه که در پی شهلای زلف است و اسیر ِ واویلای زلف، یکباره در این بیت توسط لالای زلف معشوق به خواب رفته از سوالات مهم و اساسی در بدنه شعر است. آنچه یک نظم را به شعر و یک شعر را به شعر عالی تبدیل می‌کند حساسیت نشان دادن بر چنین چراهایی‌ست که ذهن مخاطب دقیق را درگیر می‌کند.
به مرور زمان دریافتم تمام آنچه شعرای تراز اول را از باقی شاعران در طول زمان متمایز کرده
" کیفیت مضمون پردازی‌ست" ولاغیر
اینکه شعر ما چند بیت است، چه موضوعی دارد، یا از چند آرایه ادبی بهره برده یا درصد صور خیال آن چقدر است و و و و هیچ کدام به اندازه‌ی " کیفیت مضمون‌پردازی " در ماندگاری آن نقش ندارد.
.
چقدر احساس آرامش نمودم
از این پایین تا بالای زلفت
بیت آخر غزل با آرامش راوی خاتمه می‌یابد که باز هم مسیر رسیدن از دیوانگی در بیت اول به آرامش در بیت آخر آنچنان که شایسته است برای مخاطب شعر ترسیم نشد.
وجود لغزش وزنی در مصرع آخر شعر لزوم ویرایش را اعلام میکند. جناب نظری" ئین" در کلمه‌ی پایین را هجای کشیده فرض کرده‌اند در حالی که این هجا، هجای بلند است و این مصرع هم اکنون ۱ هجای کوتاه کسری وزن دارد.
بدلیل طولانی نشدن بررسی از برخی ابیات گذر کردم.
در کلیت زبان شعری جناب نظری صمیمی و آمیخته با رک گویی و ساختاری لطیفه‌گونه است که خوانش شعر ایشان برای مخاطب را شیرین می‌کند، منتها وسواس در مورد مضمون‌پردازی ، حفظ ارتباط اجزا و روایات و احتمالا کم کردن از کمیت شعر به قصد تمرکز بر کیفیت بیشتر آن، از جمله مواردی‌ست که می‌تواند در ایجاد محصولی طلایی‌تر از آنچه که هست موثر باشد.
این سیاهه تقدیم به شما بود جهت گفتن چشم به فراخوانتان. امیدوارم تعداد نقدهای فراخوان آنقدر بالا باشد که پنجره سبز بنده بعد از چند ساعت محو شود🌺🙏

به نام او...
فراخوان نقد ناب
به امید آفرینش خوبیها
مسابقه ی نقد ناب
به پاس زحمات ناقدین محترم و اهالی دانشگاه ناب
برگزار می شود
لطفاً از سه سروده ی زیر به دلخواه خود یکی را انتخاب و به نقد جامع و کامل آن بپردازید.
نقدی آموزنده همراه با انتقادی سازنده
جوایر فراخوان؛
نفر اول مبلغ یک میلیون تومان و شش ماه اشتراک ناب
نفر دوم مبلغ هفتصد هزار تومان و شش ماه اشتراک ناب
نفر سوم مبلغ پانصدهزارتومان و شش ماه اشتراک ناب
مهلت فراخوان تا۱۴۰۴/۶/۱۸
اعلام برگزیدگان از۱۴۰۴/۶/۲۲
تا فرصت بعدی از نسیه خبری نیست
فقط نقدتان را خریداریم...😁😄😀

«خارج از مسابقه»
نگاهی به متن اول: حاصل ای کاش...

کلمات در پوست شعر:

این متن، در هیئت و جامه‌ی شعر ظاهر شده، اما از درون، بیش از آن‌که شعر باشد، نمایشی‌ست از زبان بی‌تجربه، طنز بی‌خون، و خیال بی‌ریشه. ساختار آن مبتنی‌ست بر تکراری مکانیکی از فرم: بازی با قافیه‌ها و واژه‌ها، چفت‌وبست عروضی، و چرخشی دائم به سوی عبارت «خوشم می‌آید»؛ اما این تکرار، نه ژرفا می‌آورد و نه لایه، بلکه همچون چرخِ خیاطی، بر سطح زبان می‌دوزد بی‌آن‌که زخمی واقعی در پوست کلمه‌ها بنشاند.

در سطح زبان، شعر دچار سطحی‌گرایی مفرط و لحنِ آگهی‌گونه است. کلمات چون پرنده‌هایی بر سیم برق نشسته‌اند؛ بی‌پرواز، بی‌مهاجرت. تصویرها در آن، نه‌ از عاطفه‌ای عمیق، که از بازی‌های آوایی و شوخی‌های کلامی زاده می‌شوند. واژگان، همچون نقاشی کودکانه‌ای بر دیوار، صرفاً تقلیدی هستند از چیزهایی که دیده‌اند، نه آن‌چه که زیسته‌اند.

راوی این متن، خود را با «خوشم می‌آید» تعریف می‌کند، اما بی‌آن‌که بتوان از این تکرار به شناختی از خودِ راوی رسید. ما با سوژه‌ای تهی روبه‌رو هستیم؛ راوی‌ای که نه تاریخ دارد، نه زخم، نه تن، نه عبور. در او هیچ تضاد درونی، هیچ پرسش وجودی، و هیچ ریسک بیانی نمی‌بینیم. او صرفاً ابزاری‌ست برای تداوم فرم، نه زاینده‌ی معنا.

شعر، ذاتاً نیازمند سکوتی در دل کلام است؛ خلائی که معنا در آن جوانه بزند. اما این متن، سراپا پر است؛ مملو از صدا و شلوغی و واژه. این انباشته‌بودن از زبان، بدون خلأ، بدون مکث، شعر را بدل می‌کند به ورّاجی خوش‌آهنگ. سکوتی که در شعر لازم است تا هستی بتواند خود را از طریق واژگان نشان دهد، در این متن جایی ندارد؛ و این، یکی از بزرگ‌ترین گسل‌های پنهان آن است.

این متن دچار انجماد زمانی و مکانی‌ست. هیچ عبوری در آن رخ نمی‌دهد. جهانش بسته است به یک اکنونِ یک‌نواخت، و راوی‌ آن در چرخش دایره‌ای واژگان، گرفتارِ خویش. شعر، اگر نتواند مخاطب را از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر برساند، از کارکرد بنیادین خود بازمی‌ماند.

و مخاطب در این ساختار، به‌جای مشارکت‌کننده‌ای در تجربه‌ی شعری، به مصرف‌کننده‌ای منفعل فروکاسته می‌شود. نه تفسیری می‌طلبد، نه احضار حسی یا ذهنی را می‌پذیرد؛ صرفاً تحویل‌دهنده‌ی واکنشی لحظه‌ای‌ست: لبخندی گذرا یا تحسینی سطحی.

آخر:
اگر این متن را شعر بنامیم، باید از خود بپرسیم: شعر چیست؟ آیا صرفاً وزن و نظم کلام، بازی با واژه، و وفور قافیه کافی‌ست؟
در پاسخ، باید گفت: این متن، در نهایت، تصویری از شعرست؛ نه خود شعر. کالبدی‌ست بی‌روح، صدایی‌ست بی‌جان، زبانی‌ست بی‌حقیقت. و شعر بی‌حقیقت، یعنی زبان بی‌مأوا.

درودهایم دوباره و چند باره خدمت
خدمت جناب استاد نظری و خدمت
سایر فرزانگان شعر ناب. اگر چه از
حیث نعمت و مهارت نقد ناتوانم،
حسب امر چند بیتی را من باب مزاح
تقدیم می نمایم:
من از این شعر تو ایکاش خوشم می آمد
(از چه و هر چه و هر جاش خوشم می آمد)

حاصلی نیست چون از کِشتن ایکاش، رفیق
کاش از کِشتن ایکاش خوشم می آمد

کرده ای با گل خشخاش سرآغاز سخن
کاش از این گل خشخاش خوشم می آمد

رانده ای جز گل خشخاش ز هر در سخنی
ز شَلَم یا که ز شورباش خوشم می آمد

از گل خوشگل خشخاش چه آشی پختی!
کاش از پختن این آش خوشم می آمد

حیف و صد حیف که این آش کمی بی نمک است
ز نمک یا که نمک پاش خوشم می آمد

کاشکی از نخود و رشته و ماش و ماست ‌و
روغن و شٌلّه قلمهاش خوشم می آید

دوست دارم بشوم همدم و همراه غزل
یا ز پیرنگ۱ و پلن۲ هاش خوشم می آمد

غزلت ای گل من ختم به خشخاش نشد
کاش از حیثِ دگرجاش خوشم می آمد

می زدی بر سر خشخاش که تا در نرود
می نشاندی به سر جاش خوشم می آمد

۱ و ۲- پیرنگ (Plot) و پلن (plan)، طرح و نقشه در شعر، به نظم و ترتیب رویدادها و کنش‌های موجود در یک شعر گفته می‌شود، که به نوعی خط داستانی یا روایتی را در آن ایجاد می‌کند. همانطور که پیرنگ و پلن در داستان، ساختار رویدادها و کنش‌ها را تشکیل می‌دهد، در شعر نیز این عنصر نقش مهمی در ایجاد جریان و مفهوم کلی شعر دارد. 
این مفهوم در ادبیات به ساختار، چارچوب و ترتیب منطقی حوادث در یک اثر، مانند شعر، داستان یا نمایشنامه، اشاره دارد.
به عبارت دیگر، این مفاهیم مشخص می‌کنند که چه اتفاقاتی در شعر رخ می‌دهد و چگونه این اتفاقات به هم مرتبط هستند.