با نام و یاد ایزد منان و درود و تقدیم احترام و مهر.
در این قسمت از « کافه اندیشه»، به شاخه ای از فلسفه ی علم با نام فلسفه علم پساانسانی میپردازیم، با پرسشهایی که ورود به انها و مداقه در خصوص مفاهیم بنیادی نهفته درشان، در جهان امروز ضروری مینماید.
فلسفه علم پساانسانی (Posthuman Philosophy of Science) شاخه ای نوپدید در فلسفه ی علمست، که به بررسی تاثیرات پسانسانگرایی _Posthumanism_بر فهم ما از علم، روشهای علمی، و جایگاه انسان در فرآیند تولید دانش میپردازد.
رویکرد پیش رو، مرزهای سنتی انسانمحوری (Anthropocentrism) در علم را به چالش میکشد و با توجه به پیشرفتهای فناوری، زیستشناسی ، و اکولوژیک، به بازتعریف رابطه انسان با طبیعت، فناوری، و حتی موجودات غیرانسانی خواهد پرداخت :
دانشی که فلسفه، اخلاق و فناوری را در هم امیخته است!
در فراسوی مرزهای سنتی انسان_محوری، فلسفه ی پساانسانی، ادراک ما از مفهوم علم و روشهای دانشورزی را به چالش میکشد، ارتقا میبخشد و با نظر به پیشرفتهای فن اوری، بایلوژیکی، اکولوژیک و... حتی طبیعت گرایی انسانی و موجودات غیر بشری ابعاد نوینی را معنا میدهد،پساانسانگرایی، جنبشی فرهنگی و فلسفیست، از مرکزیت انسان در جهان فزاتر میرود و پیوند بشر با فناوری، اکوسیستم و موجودات غیرانسانی را شرح میدهد.
فلسفه ی علم پساانسانی، در راستای پسابشریت، اهداف علمی و روششناسی دانشورزانه،،حقایق پیشین و باورهای جوامع انسانی در خصوص حقایق علمی را دگرگون کزده است،این فیلد از فلسفه، با مفاهیمی ژرف، در فراسوی محوریت انسان پیش میرود، انسان را که قبل ازین بهعنوان سوژه ی برتر در گرانیگاه جهان آدمیان قرار داشت و طبیعت را که ابژه محسوب میشد، دگرگون میکند، و بر شبکه های پیچیده ی تعامل انسان، فناوری و محیط، زیست مبتنیست.
در این حوزه، فناوریها به عنوان شریک انسان محسوب میشوند، مرزهای میان ماشین و انسان را در مینوردند و با ادغام این دو یعنی انسان و ماشین، به نظریات قابل تاملی در فیلد فلسفه و علوم میپردازند. از نمونه های این تفکر، نقش هوش مصنوعی در کشف داروها، تحلیل دیتای علمی و تعامل بین انسانی میتواند باشد،
💡نظر شما خوانشگر گرامی چیست؟
۱_ایا فناوری میتواند به مثابه شریک انسان در تکنولوژی، هوش مصنوعی و فناوریهای نانو باشد!؟
۲_
شما خوانشگر محترم، نقش موجودات غیربشری، مانند حیوانات گیاهان، تک سلولی ها، ویروسها و.. را در تولید علم چگونه بازیابی و تشریح میکنید، ایا دیتاهای جمع اوری شده توسط حسگرهای طبیعت مثل پوسشهای گیاهی، اقیانوسها و جو و... به اندازه ی مدلهای انسانی حایز ارزش هست!؟
در ادامه،مباحثی مانند اخلاق پساانسانی و پرسشهای متعاقب ان به عنوان مهمترین عناوین روز جهان شناخته شده هستند،
پرسشهای اخلاقی تازه ای مانند مسئولیت انسانها در قبال موجودات اصلاح ژنتیک شده و یا حقوق رباتهای هوشمند،حقوق هوش مصنوعی و.. با عناوینی چون فاعلان اخلاقی ،
💡نظر شما خوانشگران محترم در پاسخ یه سوالات زیر چیست!؟
لطفا 💖هم اندیشی کنیم:
۱_طراحی موجودات زنده جدید، چالشهایی مفهومی درباره واژه _زندگی _ایجاد میکند، در این خصوص چه اطلاعاتی دارید، ایا این امر را در چهارچوب اخلاق میدانید یا خیر!؟
۲_ایا الگوریتمهای هوش مصنوعی، نوعی دانشمند میتوانند محسوب شوند، اگر بله، چه حقوقی برای انها باید تعریف شود!؟
۳_
در خصوص رابطه ی مغز و پردازشگرها، یا مغز و کامپیوتر، تلفیق مخاطره امیز جدید پژوهشگاهها چه نظری دارید، اینده ی این شاخه از دانش را چگونه ارزیابی میفرمایید!؟
☀
و در پایان
۴_
ما به عنوان کنشگران اندیشه، چه چالشهایی را در خصوص دانش فلسفی پساانسانی میتوانیم ایجاد کنیم!؟
با تمرکز بر ارزش ذاتی انسانها و نظر به برابری اجتماعی.
نتیجه گیری:
فلسفه پساانسانی، با عبور از انسانمحوری سنتی، به علم کمک میکند تا پیچیدگیهای جهان امروز را بهتر درک کند؛ جهانی که در آن انسانها، فناوریها، و طبیعت در همتنیده اند. این رویکرد هم فرصتهایی و هم چالشهایی ، ایجاد میکند و پرسشهای بنیادینی درباره هدف نهایی علم و جایگاه انسان دجهان پیش خواهد کشید.
سخن پایانی✒️:
فلسفه ی پساانسانی، در فراسوی اومانیزم کلاسیک، فرایندهای پویا را بدون سلسه مراتب با بازیگری تمام موجودات زنده شبکه حیات این کره خاکی بر میانگیزد، و فیلدهای گوناگونی از دانش و علم فلسفه را متحول کرده و خواهد کرد، با رد روایات اخرالزمانی، امید را میتاباندو خواهان ارتقای همه جانبه ی انسان در مسبر تکامل است، همچنان که به تراژدی انقراض گونه های زنده ی زیست تمرکز دارد.
پایان سخن اینکه، پساانسان گرایی، بیانیه های شجاعانه ای برای عبور از انسانمحوری ویرانگر دارد زندگی را در تمامیت چندصدایی اش جاری و ساری میکند و نقوش نوینی را برای بازسازی جهات در پرتو اخلاق میتواند در اندازد.
منابع:
1_Braidotti, R. (2013). The posthuman Polity Press.
2_
Barad,K. 2007). Meeting the universe halfway: Quantum physics and the entanglement of matter and meaning Duke University Press.
3_Ferrando, F (2019). PHilosophical posthumanism. Bloomsbury..
و...