هاشور ۰۲

بوی گندم می‌دهد
--شانه‌هایت!
سبب‌ساز تمام بی‌خوابی‌هایم،
خشکسالی دست‌هایت
از نان انداخت مرا...


با سلام
و عرض ادب و احترام
«گندم، خشکسالی و نان» و آن سو «شانه و دست» نشانه های خوبی هستند از این که این شعر در وصف طبقه کشاورز است و یا حداقل یک مصداق بارز آن کشاورزان هستند. از آنجا کشاورزان با ادوات کشاورزی بیل و کلنگ و چه بسا بر دوش کشیدن خرمن های گندم و کاه، بیش از هر چیز شانه و دست کشاورزان هنگام کاشت و برداشت و آبیاری و خرمن کوبی و غیره استفاده می شود، انتظار بوی گندم داشتن از شانه و دست کشاورز دور از انتظار نیست که اگر قرار بود آبادی و رونق را به قشری از جامعه منتسب بدانیم، قشر کشاورز بیش و پیش از همه مطرح است
گندم با خوشه های طلایی نماد رزق و روزی، کشاورزی و رونق است و خشکسالی دست ها کنایتی است از رنج دست ها و به عبارت دیگر پینه بستن دست های کشاورز که در اثر کار با بیل و سایر ادوات کشاورزی پدیدار شده است و همینجا شاعر با استفاده از خشکسالی از درد عمیق بزرگتری رونمایی می کند
چشمان منتظر کشاورز به باران و نگاه او به آسمان که اگر باران ببارد و بارندگی خوب باشد ( بویژه کشت گندم که ممکن است حتی تنها راه آبیاری آن با آب باران باشد) می توان انتظار رونق و شکوفایی داشت
در واقع اگر حال کشاورز خوب باشد می توان حال عمومی جامعه را با تسری شادی کشاورزان در جامعه خوب دانست
از این رهگذر دغدغه ی خشکسالی بعنوان مهمترین دغدغه شاعر ( سبب ساز تمام بی خوابی هایم ) و یا حداقل یکی از دغدغه های مهم ایشان دانست
خواب می تواند به معنای خواسته و آرزو باشد در عباراتی همچون خواب تو را دارم به جای خواب تو را دیدم
بی خوابی نشان از دغدغه ها و نگرانی های شاعر و مسائل بنیادین که ایشان را بی خواب کرده اند
سبب ساز : علت العلل، علت تمام علت ها
که در این جا شاعر خشکسالی دست ها را علت اصلی بی خوابی های خود معرفی می کند
همچنین خشکسالی دست ها می تواند کنایه از خساست و عدم بخشش باشد که با توصیف «بوی گندم می دهد شانه هایت» می تواند تداعی نوعی تضاد را حاکم کند. یعنی اگرچه شانه هایت بوی گندم می دهد و نشان از آن است که امسال برداشت گندم خوبی داشته ای و فصل پر رونق بوده اما این بخشش آسمانی حیف که در دست های تو پیدا نشده و علی رغم اینکه آسمان باریده اما دست های تو همچنان خشک مانده، بی هیچ بذل و بخششی
و لذا این جا حتی می توان به زکات هم اشاره کرد که پس از فصل درو گندم، یک دهم گندم های درو شده بعنوان زکات می بایست صرف مسائل عام المنفعه شود از جمله سیر کردن گرسنگان
بهر حال چه مقصود شاعر خشکی و زبری دست کشاورزان باشد که در اثر مرارت کار ایجاد می شود، چه کنایه از خشکسالی که دغدغه مهم کشاورزان است و به معنای عدم بارش آسمانی و چه به معنای خساست و عدم بخشش ( که بخشش اگرچه یک صفت درونی است و منتسب به روح و قلب اما از آنجا که با دست نمود ظاهری پیدا می کند و انجام می شود این خساست به دست ها نسبت داده می شود) در هر حال دغدغه شاعر است و شاعر به این خاطر از نان افتاده است یعنی تمایلی ندارد در جامعه ای که فقر است و در جامعه ای که خشکسالی حاکم است لب به غذا بزند
اما دو نکته دیگر که اینجا من را به صرافت انداخت و آن اینکه این شعر می تواند و احتمالا هم اینگونه است که نقش ظریف زنانه در آن دیده می شود
یکی ضمیر «تو» در دست هایت و شانه هایت که می تواند اول از همه نزدیکترین افراد خانواده را صدا بزند و تا دورترین فرد خانواده، «تو» می تواند معنایش مرد خانه، شوهر، پدر، برادر، دایی، عمو و یا تک تک مردان جامعه و حتی بعد «زنان» جامعه که دوش تا دوش مردان ایستاده اند، را صدا بزند
دوم اینکه کور شدن اشتها، بی میلی به غذا یا نان، که حالات دلخوری، ناراحتی و حتی سردی و دلزدگی را تداعی می کند، بیشتر در میان زنان نقش و نمود دارد و کمتر در میان مردان
بی اشتهایی می تواند بعلت ناراحتی شاعر هنگام مواجهه با دست های خشک تداعی مهر و دوست داشتن کند و یا تداعی سردی و ناراحتی و دلزدگی از خساست مرد که آن هم می تواند از روی مهر باشد به این معنا که صرفا خساست را نمی تواند ببیند و آرزو می کند ای کاش این خساست نبود.

باری سپاس از صبر و حوصله دوستان و ادیبان
و همچنین سپاس از شاعر خوب بانو فاطمه عسگرپور که اینچنین دغدغه مند می نویسند