اگر شد

سلام‌ ..
منت خدای را عز و جل که شاعر به این خوبی را در دامن شعر ناب گذاشت تا همه از تماشای خرام کلماتش لذت وافر ببریم . من یکی هر بار که شعری از این عزیز می خوانم به درگاه خدا شکر میکنم و سراپا احساس غرور میشوم از بالندگی و برازندگی این جوان هم وطنم که آزرم و فروتنی اش زیب دانش و هنرش گشته و روز به روز بر دامنه ی وجاهت و فخامت و فراستش افزون میگردد ... اما بعد از این دیباچه ی ناقص به سراغ شعر میروم تا به سهم خود اندکی در واکاوی و غور در اعماق آن کوشیده باشم و از التذاذ این جستجوی شیرین بی نصیب نباشم ..

انگیزه بر ادامه ندارم جایی میان راه اگر شد
پرتم کنید در دل غاری یا در درون چاه اگر شد


علاوه بر افاعیل قطاری ( همانطور که نام وزن عددی را زاگرسی گذاشتم . نام این نوع از وزن را هم افاعیل قطاری مینامم و در موردش انشالله توضیح خواهم داد . البته با کسب اجازه از بزرگان سایت که جان منند و تشنه ام به نصایح و نظراتشان ) طبق معمول پرانتز طولانی شد . داشتم عرض میکردم که علاوه بر وزن بیرونی شعر که مبتنی بر افاعیل و ارکان عروض است . موسیقی درونی این شعر هم رها نشده و بعنوان مثال در همین بیت اول با تکرار سیزده الف و نُه دال ، غنای گوشنوازی رقم خورده که هوش از سر میبرد ..‌از طرفی رعایت نظایر آن ( انگیزه و ادامه / چاه و غار ) به شیرینی شعر افزوده است

پلکی بزن که ماه گذشت و خورشید هم به چشم نیامد
بگذار تا که چشم ببندم در موسم پگاه اگر شد

اینجا تامین موسیقی اینبار بر عهده ی حرف شین افتاد ، و از طرفی ماه و خورشید و پگاه هم مراعات نظیر این بیت هستند


سیبی میان باغ بهشتم دست فنا بیا و بچینم
تا بلکه طعم عشق بگیرم حتی لبش گناه اگر شد

زیبایی این بیت بخاطر عقبه ای ست که مخاطب از رابطه ی میتولوژیک سیب ، بهشت و گناه دارد ، علاوه بر آن یکی از صفات بهشت جاودانگی آن است و اینکه باغ و بساتین بهشت را خزانی و پایانی نخواهد بود . اما اینجا شاعر از تشخیص " دست فنا " استفاده ای دو منظوره برده است .هم از آن جهت که خود ترکیبی ست زیبا و هم این لحاظ که فنا با بهشت پارادوکسی فانتزی را رقم زده است که اندک تاملی در شعر موجب کشف این زیبایی مستتر شده و لذت خوانش بیت را چند برابر مینماید .


بغضی نشد رسوب نگردد اشکی نشد به موج نگیری
با آخرین نفس خفه ام کن در جذر و مد آه اگر شد

اینجا لازم است در مورد مقارنه توضیح کوتاهی بدهم . دوستان عزیزم همانطور که حتما یادتان هست در دوران مدرسه ما به دو شکل ، کلمات را در جمله حذف میکردیم :

الف به قرینه ی لفظ :

مادرم چادر پوشید و خواهرم مانتو

در واقع باید " پوشید " را برای خواهر هم به کار میبستیم اما بخاطر پرهیز از تطویل کلام ، و با توجه به اینکه لفظ پوشید را یکبار دیگر هم استفاده کردیم ، از تکرار آن پرهیز میکنیم و به اصطلاح آنرا به قرینه ی لفظی حذف میکنیم .

ب : حذف به قرینه ی معنا :

مثلا وقتی به یکی میگوییم " خداقوت " یا " روز به خیر " یا " خرمن زیاد " یا " نمازتان قبول " در واقع منظور کامل ما اینها بوده :
خدا قوت بدهد
روزتان به خیر باشد
نمازتان قبول باشد
خرمنتان زیاد شود

اما چون جمله بدون فعل هم معنا را می رساند در نتیجه آنها را به قرینه ی معنوی حذف نمودیم .

اما بحث قرینه در شعر اینها نیست ( چون صدبار دیدم که تا اسم قرینه آمده دوستانی پرسیدند لفظی یا معنوی ) بلکه به این معنی ست که یا به شکل تقافی و سجع ، یا به صورت آوردن متضادها ، یا به شکل مراعات نظیر ، بتوانی برای کلمات کلیدی در شعر ، قرینه ای بسازی :

پهنه ی دل از سم ستور یاس پامال و
بستر خواب از اشک زن آرزو لبریز

پهنه با بستر
یاس با آرزو



یا اینجا :

و غبار معنایی ست بالغ
تا باران
در گهواره ی لفظ بماند

غبار در برابر باران
معنا در برابر لفظ
گهواره در برابر بالغ


به این تکنیک مقارنه ( قرینه سازی ) میگویند . و باعث چفت و بست محکم ساختار اثر میشود . دوباره بیت را بخوانیم :

بغضی نشد رسوب نگردد اشکی نشد به موج نگیری
با آخرین نفس خفه ام کن در جذر و مد آه اگر شد


بغض در برابر اشک
موج در مقابل جزر و مد



واکاوی دیگر ابیات را به دوستان میسپارم .. و ناتوانی ام را به گردن خستگی و خواب آلودگی میندازم .. امید که همگی سالم و سرشار باشید . راستی بانو کوهواره از بنده رنجشی داشتند از همین تریبون مراتب پوزش و عذرخواهی را به جا میاورم .‌