قفس

سلام

و

همیشه از خواندن شعر کوتاهی که بتواند در خود چندین وجه را بگنجاند لذت بسیار برده ام و تحریک به نوشتن پی نوشتی بر آن .
هشت کلمه در یک شعر به ظاهر کلامی ست که سهل الوصول است و خواننده به سرعت به معنای عیان و نهان اش دست خواهد یافت اما کجای کار است که آن را به شعر تبدیل می کند ؟
پرنده اصولاً بر اساس غریزه ی خود عمل می کند و این بدان معناست که انتخابی نخواهد داشت و پیوسته در عمل های انجام شده گرفتار است اما پرنده ی این شعر حق و قدرت انتخاب دارد پس بی گمان استعاره ای در آن نهان است که حق انتخاب از قراین آن است .
اما این شعر دو ماجرا را در ذهن خواننده بلافاصله بیدار می کند اولی به استقبال رفتن از مرگ حسین بن علی و یاران اش آن هنگام که قفس های طلایی بیعت و ثروت در انتظارشان بودند و دیگری ماجرای طوطی مولوی که خویشتن را به مرگ زد و از قفس گریخت به سفارش یکی از طوطی های آزاد هندوستان .
حال هر کدام از این دو می تواند ذهن مخاطب را به چالشی بیشتر فرا بخواند و از سوی دیگر نوع استفاده ی شاعر از کلمات این چالش را فراخ تر می کند .
پرنده و قفس ها !!
چرا پرنده مفرد است و قفس جمع ؟
شکی نیست وقتی پرنده دارای معنایی استعاری ست پس قفس‌ها نیز از این حال خارج نیستند و این که معنای قفس ها چیست به ذهن مخاطب سپرده شده است که اگر در تلمیح نخست جای بگیرد دایره‌ای فراوان را شامل می شود و در تلمیح دوم محیطی کم پهنا تر که البته در تلمیح دوم استعاره در استعاره نهان خواهد شد چرا که داستان مولوی خود تمثیلی ست و شخصیت های اش نیز استعاری و سمبولیک .

آری این چنین است که هشت کلمه می تواند ذهن را به چالشی عمیق فرابخواند که شاید هشتاد کلمه نتواند چرا که مهم نحوه ی به کار گرفتن کلمات است هم به تنهایی و هم در کنار دیگر واژه ها و در این میان حتی یک های جمع نیز می تواند تاثیرگذار باشد .

سلام

و

مهدی گرامی سپاس گزارم از بذل توجه و لطف هماره ات و نیز دقت بالای ات در هنگام خواندن نقدها و نظرات که عاملی مهم است در انتشار فهم ...
در مورد اسم شعر اما باید بگویم ات که اصولاً در شعرهای این چنینی که شاعر شانس استفاده ی از کلمات کمتری دارد برای انتقال مفاهیمی بسیار هر چه از تکرار دور شود پسندیده تر است و بی گمان اسم شعر نیز داخل در آن است چرا که اولین محل برخورد مخاطب است با شعر پس اگر اسم شعر های کوتاه از کلمات خود شعر باشد نقض غرض است و شاعر یکی از فرصت ها ی اساسی خود برای انتقال مفاهیمی بیشتر را از دست داده است و تنها در صورتی این امر دارای توجیه است که قصد تاکید باشد بر آن اسم ولی در این کوتاه به اندازه ی کافی بر قفس تاکید وجود دارد چرا که یکی از دو سوی تصویر اصلی قفس است پس از این جهت نیز برگزیدن این نام توجیهی نمی تواند داشته باشد .
به زعم من در این گونه اشعار باید نمایی کلی از مفاهیم پنهان در شعر در نظر گرفته شده و بعد در واژه ای که شامل باشد بر آن ها جای داده شود و آن گاه آن واژه به عنوان اسم برگزیده شود مثلاً اگر بر فرض محال انتخاب اسم بر عهده ی من بود اسمی شبیه ؛ اوج یا شکوه یا تولد برای آن انتخاب می کردم که البته باز هم باید بگویم از این گونه دخالت ها در کار شاعر چندان احساس خوشآیندی نداشته و ندارم و این اسامی تنها به دلیل روشن شدن امر و مصداقی از مفهوم مورد بحث ذکر گردید .
اما در خصوص هجوم بسیار بسیار نکته ی زیبایی را اشاره کردی که از چشم ام دورمانده بود و این کلمه نیز همچون های نشان جمع می تواند نقشی کلیدی در ادراک مخاطب از شعر داشته باشد .
حرف آخر آن که مسرورم از بودن دوستانی چون مهدی محمدی که این گونه باعث رونق بحث و انتشار فهم می شوند که هدف غایی تمام این محافل است ...