« پریشانی »

درود استاد عزیز
بسیار زیبا و شورانگیز بود

زنده باشی رفیق بسیار زیبا سرودید

درودتان باد
بسیار زیبا سروده اید

سلام :

با چراغی همه جا گشتم وگشتم در شهر
هیچ کس هیچ کس اینجا به تو مانند نشد

خواستند از تو بگویند شبی شاعرها
عاقبت با قلم شرم نوشتند: نشد!
فاضل نظری
_________________________________

درود بر سپیدار

با احترام به ساحت بلند شعر و ادب ایران زمین
و با احترام به اساتید و سروران ارجمند
و با عرض ادب و احترام خدمت شما جناب استاد نصرالهی عزیز
پیشتر از راهنمایی تان سپاسگزارم و از اینکه لختی از وقت گران بهایتان را می گیرم پوزش می طلبم.
"من دَربِدَرِ گیسِ هویدا شُده یِ نرگسِ مَستم
در گوشه یِ آن شهرِ پریشانیِ تو، من نَشِکستم؟

آن شب که بِدیدم رُخِ مهتابِ تو در کوچه یِ بُن بَست:
بر حلقه یِ گیسویِ سیاهَت،«گُلِ من»،چنگ نَبَستَم؟"

دو بیت عاشقانه می خوانیم و در این دو بیت شاهد ترکیب های وصفیِ متوالی هستیم که با مشخصه ی "کسره" مشهوداند. استفاده ی متوالی از این ترکیب ها نه تنها نیاز مبرم نداشته بلکه باعث بلندیِ بیش از حد معمول مصاریع گشته است.
در مصراع نخست شاهدِ ترکیبِ " گیسِ هویدا شده یِ نرگسِ مست" هستیم که از زبان شاعر، دیدن گیس باعث دربدری اوست. محتوای کلام، زلف یا همان گیس معشوق است که باعث آوارگی گشته. آیا اشاره به "گیس" بدونِ "هویدا شدن" برای آوارگی کافی نبوده؟!
آیا اگر شاعر می نوشت: آواره ی گیسِ نرگسِ مست است، مفهوم و علت آوارگی نا مشخص میماند؟! یعنی بدون آنکه گیس معشوق را دیده باشد آواره میگشت؟!
مبرهن است که وقتی صحبت از گیس معشوق است، دلیلِ آوارگی بر هر مخاطبی روشن می شود لذا نیازی به آنهمه توصیف نیست. و یا در نهایت استفاده از یک صفت برای گیسو کافی است تا نشان بدهد گیس معشوق نمایان است و شاعر گیسوی معشوق را دیده و آواره گشته است.
مثلا و البته جسارتن:
آواره ی گیسِ مخملِ نرگسِ مستم
در کنجِ پریشانیِ شهرت نشکستم
با وزن؛ "مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن" یا "مستفعل مستفعل مستفعل فع لن"...بحر هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف.
"مخمل" ضمن آنکه یک صفت برای گیس است نشان از هویدا بودن گیس معشوق دارد. و یا رنگ گیس.
و یا در بیت دوم باز شاهد ترکیب های متوالی و بلندی هستیم که حکما شاعر برای ارائه ی مفهوم نیاز آنچنانی به این ترکیب ها و یا برخی حروف ربطی نداشته است و باز باعث درازی مصاریع گشته اند که شرح جزئیات و دلیل بلندی این ترکیب های متوالی را بعهده ی خود شاعر میگذاریم.
مع الوصف جانمایه ی عرایض بنده با توجه به این مقدمه ی آمیخته به نقد،(با عرض پوزش چون نقد نخواسته اید) متوجه بلندیِ مصاریع، در شعر جناب نصرالهی عزیز گشته و مایل است تا از باب تلمذ و کسب دانش دلیل آن را بداند.
وزن سروده ی جناب نصرالهی:
"مستفعل مستفعل مستفعل مستفعل فع لن"
و یا به آهنگ و عبارتی دیگر "مفعول مفاعیل مفاعیل مفاعیل فعولن" است که طبق قاعده و بر اساس بحر تعریف شده، یک رکن اضافه دارد. اگر بحر این سروده را "هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف" بنامیم، تکلیف یکی از ارکان میانی چه می شود؟! و یا اگر بحر سالم بنامیم که نیست، تکلیف دو هجای آخر چه می شود؟!
ذهن این کمترین مدتهاست که مشغول این مسئله است و می بیند گاهی سروده هایی را تحت عنوان غزل، که تعداد هجاهای هر مصراع آن متجاوز از بیست است! این قاعده از کجا آمده؟!
آیا شاعر مختار است تا برای بیان مفهوم به دلخواه مصاریع را طولانی کند؟! یا نه، از قواعد و مقررات وضع شده پیروی کند؟!
چه بحری بنامیم این سروده ها را؟!
آیا طویل مصاریع بیش از حد معمول برای بیان موضوعات ضعف نیست؟!
باز هم از شما سپاسگزارم و امیدوارم پر حرفی این کمترین را ببخشایید.