ترفند تُرد

سلام


منتظر بودم تا نامم از ستون سبز بیرون برود تا دوباره به نوشتن مشغول شوم ، ابتدا خواستم به صفحه ی فرشید خان بروم که نمی دانم چطور اینجا ترمز کردم . حالا به هر روی ، مهمانم و امید نوازش دارم از صاحب صفحه

اما شعر :

ابتدا بگویم که متوجه " خورشید خان اسد " نشدم! آیا خورشید نام است و خان اسد ، نام خانوادگی ؟
یا خورشید روی خان اسد ، منظور شاعرست ؟
یا خان اسد نام جغرافیایی ست که خورشیدش شاعر را به کلمات کشانده ؟ یا .... از طرفی با ترکیب " جهان تخس " هم چندان موافق نیستم هم از آن روی که تخس یک واژه ی محاوره ای ست ، و زبان کلی شعر ، زبان معیار است ( که گهگاه آرکاییک می شود )
در حوزه ی زبان ما چهار مدل حرف زدن داریم:

۱- زبان آرکاییک ( یعنی گویش قدیمی )
۲- زبان معیار ( که زبان نوشتن و کتابت و امر دیوانی ست )
۳- زبان محاوره ( گویش مردم در سطح جامعه )
۴- زبان سمبلیک ( که البته خود انواع دیگر دارد )

مثال :
زبان آرکاییک ( همی گویم )
زبان معیار ( می گویم )
زبان محاوره ( میگم )
زبان نماد ( ممکن است با عدد یا ایموجی یا یک رمزنگاره باشد . مثلا همان بارکدهایی که روی اجناس می بینیم ، به زبان نماد است )

در شعر برای اینکه بتوانیم از زبانی به زبان دیگر برویم باید توجیهی محکمه پسند بیاوریم . آیا " جهان تخس " چنین پشتوانه ی توجیهی دارد ؟ از طرفی خود کلمه ی " تخس " هم در شعر رها شده و هیچ همآوا یا همآوردی در شعر ندارد که حضورش را موجه کند .

شعر از هر چهار زبان استفاده کرده است که به نظرم در مجموع موجه هستند و می توان این ادغام را کم مشکل دانست .

صمیمیت شعر ، نقطه ی قوتی ست ، البته تا آنجا که دچار متن زدگی نشود . این اتفاق البته افتاده است و شاعر گاه دچار متن زدگی ست . بخصوص در دو خط آخر

شاعر در استفاده از حرف " از " به نظرم دچار خطای نحوی شده است : " تو با اخم رفته باشی از انتظار " که دقیقا یا مشکل نحو دارد یا در پرداخت تصویر ، عقیم است.

در " نبش آه " شاعر نشان داده است که توانایی ساختن و پراختن تصاویر فانتزی را دارد . این تصویر وقتی زیباتر می شود که متوجه می شویم کلمات پس و پیش نیز از آن حمایت می کنند . این اتفاق خجسته برای عبارت " خیره در خیال " هم افتاده است و نشان از این دارد، افسانه نجفی دستش خالی نیست و ذهنی ریتمیک دارد .

نوعی ذوق زدگی دخترانه را شاعر توانسته در شعر نشان دهد . قطعا خانمها می دانند که احساسات دخترانه با احساسات زنانه تفاوتهایی دارد . هرچند نمی توان در این مقال به تشریح و تبیین آنها پرداخت اما همین قدر بگویم که حس دخترانه ی شعر برای مانا ( و احتمالا بسیاری از دوستان ) قابل لمس بود . این بحث می تواند موضوع نقدی دیگر باشد که همینجا از خانم جمیله عجم دعوت می کنم اگر وقت و حوصله شان یاری کرد برای کاربران تفاوت حس دخترانه و زنانه را بنویسند .

موضوع بعدی استفاده ی اتفاقی شاعر از قافیه و شبه قافیه س . دو قافیه ی " یاد " و " فریاد " را می توان در شعر متوجه شد . و دقیقا شاعر در اینجا به وزن نیز نزدیک شده است . همچنین دو شبه قافیه ی " برخیزی " و " ترفندی " که اگرچه حضورشان واجب نمی نمود ولی در حلاوت و ملاحت کار تاثیر داشتند . به نظرم افسانه می تواند با خواندن شعرهای اخوان ، نیما و شادان شهرو ، در شعر نیمایی طبع آزمایی موفقی داشته باشد .


اما دیالوگ و مونولوگ حاکم بر این سروده مرا یاد یکی از کارهایم در سال ۹۸ می اندازد که فرازهایی از آن را اینجا می نویسم که برای دوستان به یادگار بماند . بو که مقبول افتد و در نظر آید :

می گویم : گوش بده به اخبار
دیروز تصویر ماه را
در برکه ای دور دزدیده اند !!
می گوید: تو گوش کن
آیا غمگین بمانم یا امشب برایم شعری می سرایی ؟؟
و این هنگام
لبش، تمشکی ست وحشی
که دست نابکار بوسه ی من
به چیدنش مانا می شود ..

سیگاری می گیسانم :
می دانی نفسم
که شعر و مرگ از اختیار آدمی بیرونند ؟
زیر سیگاری ام را می آورد :
تو که شاعری بگو
چرا خواب نیلوفر در بستر مرداب
چنین شاعرانه است ؟
و می خندد ….

ادامه می دهم :
“نیلوفران عاشق پیشه گان نخستین بوده اند”
چشمش براق می شود
و به نازی نهفته می پرسد :
آیا عشق
بارش بی گدار ابرکی احمق نیست بر شوره زار ؟
می گویم :
خانم خانه و این همه تردید و ترس ؟
هان که عشق
کشش و کوشش جوانه ای ست در دی ماه
که خزان را خجل می کند ....




مانا